|
-rasm. Hajmiy yarimo’tkazgichlardagi ta’qiqlangan soha kengligini
Pdf ko'rish
|
| bet | 235/693 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 15,56 Mb. | | #228860 |
Bog'liq Тўплам1-rasm. Hajmiy yarimo’tkazgichlardagi ta’qiqlangan soha kengligini
3
( , , )
d
zz
E B Т
ga
bog’liqligi. Bunda T = 4 K.
1 – InAs, 2 –InSb hajmiy yarimo’tkazgichlar uchun hisoblangan.
Bu ruxsat etilgan sohadagi ossillyatsiyalari soni 12 ga teng bo’lib, bu diskret Landau sathlari
sonini anglatadi. Rasmdagi grafikdan ko’rinib turibdiki, hajmiy yarimo’tkazgichlarni ta’qiqlangan
soha kengligini ortishi bilan
3
(
, , )
d
zz
g
E B Т
ossillyatsiyalari OY o’qiga nisbatan yuqoriga qarab siljishini
kuzatish mumkin. Xususan, sonli hisoblarga qarasak, InSb uchun B = 0.5 Tl, T = 4 K da
3
3
3.76 10
d
zz
Om sm
ga teng bo’lsa, InAs hajmiy yarimo’tkazgich uchun xuddi shu magnit
maydon induksiyasi va haroratda ko’ndalang magnitoqarshilik ossillyatsiyasi qiymati
3
3
4.06 10
d
zz
Om sm
ga teng bo’ladi. Ushbu sonli usullar yordamida keltirilgan hisoblashlarni
boshqa magnit maydon induksiyalarini qiymatlarida ham bajarish mumkin. Bunda
3
3
1
2
d
d
g
g
E
E
bo’lsa,
3
3
1
2
(
, , )
(
, , )
d
d
zz
g
zz
g
E
B Т
E B Т
kelib chiqadi. Bundan xulosa qilish mumkinki, hajmiy tor sohali
yarimo’tkazgichlarning ta’qiqlangan soha kengligi yordamida ko’ndalang magnitoqarshilik
ossillyatsiyalarini boshqarishga imkon bermoqda. Bu esa keltirilgan tajriba natijalarini, ya’ni harorat
va ta’qiqlangan soha kengligini ortishi bilan
3
(
, , )
d
zz
g
E B Т
ni yuqoriga qarab harakatlanishi sababini
tushuntira oladi. Biroq, mavjud adabiyotlarda keltirilgan ifodalardan ko’rinib turibdiki, kvadratik
dispersiya qonuniga muvofiq,
3
( , )
d
zz
B Т
ta’qiqlangan soha kengligiga bog’liq emas.
Endi hajmiy yarimo’tkazgichlarda ko’ndalang magnitoqarshilik ossillyatsiyalari
3
( , )
d
zz
E B
ni
haroratga bog’liqligini ko’rib chiqaylik. Yuqorida keltirilgan 1-rasmda o’zgarmas past harorat T = 4 K
da
3
(
, )
d
zz
g
E B
hisoblangan. Bunda kT ≈ 0.345 meV, bu esa albatta
c
ga nisbatan juda kichik, ya’ni
c
kT
.
Kvantlovchi magnit maydon qonuniga ko’ra, ushbu shart bajarilganda o’tkazuvchanlik sohasini
diskret Landau sathlari keskin paydo bo’ladi. Har bir sathlarning cho’qqilari eng yuqori qiymatga ega
bo’ladi. Bunda termik yuvilish juda zaif hisoblanadi. Avvalgi ishlarda termik kengayish(yuvilish)
|
| |
