Namangan Institute of Engineering and Technology
nammti.uz
10.25.2023
Pg.331
1-pnevmotahminlagich; 2,3-kiruvchi va chiquvchi patrubkalar; 4-tozalash sektsiyasi; 5,6-asosiy va
regeneratsiyalash arrrali barabanlar; 7.8- sirpanuvchi cho’tkalar; 9,10-kolosnik panjaralari; 11-
ajratib oluvchi cho’tkali baraban; 12-iflosliklarni chiqarish shnegi; 13-klapanli tubus
Paxta xom ashyosini va regeneratsiyalangan letuchkalarni aloxida qayta ishlash bo’yicha 1995-
yili ishlab chiqarilgan va kelgusida texnologik reglamentga kiritilgan [3-4] tavsiyalar turli sabablarga
ko’ra barcha korxonalarda bajarilmaydi. Ushbu tavsiyalarni bajarishda paxta xom ashyosi tolasiningg
sifatini bir sinfga yaxshilashga erishiladi, lekin tola sifati regeneratsiyalangan letuchkalar sababli bir-
ikki navga pasayadi.
RX rusumli regeneratorning tozalash samaradorligini pasayish sabablarini aniqlash uchun
uning 1-rasmda keltirilgan sxemasini taxlil qilib chiqamiz [5-6].
Regenerator pnevmotahminlagich 1, tozalash sektsiyasi 4 ustida joylashtirilgan tarkibida
asosiy 5 bo’lgan yarim tsilindr shaklli kiruvchi 2 va chiquvchi 3 patrubkalar, sirpanuvchi cho’tkali 7,8
regeneratsiyalovchi arrali barabanlar 6 va kolosnik cho’tkalari 9,10, ajratuvchi cho’tkali baraban 11,
iflosliklarni chiqaruvchi shnek 12 va ular bilan bog’lngan klapanli tubus 13 lardan tashkil topgan
RX rusumli regeneratorga nisbatan kirituvchi va chiqaruvchi teshiklarning orasidagi masofani
2 karra oshirilishi va yarimtsilindr shaklli ta’minlagichga nisbatan kanalning ko’ndalang kesim
maydonini 2 karra oshirilishi qaramay, unda mayda ifosliklarning va erkin tolalarning asosiy arrali
tsilindrga kelmay tranzit holatda o’tib ketish holatlari kuzatilgan. RX rusumli regeneratorda ham
eskirgan konstruktsiyalarning ishchi organlari qo’llanilgan. Masalan, qamrovchi arrali
barabanlarning arralari yirik iflosliklarning ta’siri ostida sinib obechaykadan ajrab chiqadi, bu esa
barabanlarning qamrash xossalarini pasayishiga olib keladi. Ajratuvchi cho’tkali barabanlarda
cho’tkalar tez yemiriladi va kaltalanadi. RX rusumli regeneratorni ishlatish jarayonida unumdorlikni
oshirish bilan uning regeneratsiyali tutib qolish samaradorligi umuman o’zgarishsiz qoladi, tozalash
samaradaroligining esa pasayishi kuzatilgan. RX rusumli regeneratorda ham eskirgan
konstruktsiyalarning ishchi organlari qo’llanilgan.
Xulosa. RX rusumli regeneratorlar ishini kuzatish regeneratsiyalanuvchi letuchkalarni
tozalashlar soni 3 marta ekanligini ko’rsatdi. Regeneratsiyalanuvchi leuchkalarni asosan yirik
iflosliklar bilan ifloslanganlik darajasida bunday tozalashlar soni regeneratorning tozalash
samaradorligi 80% bo’lishi uchun yetarli bo’lib, tolalar sifatiga tahsir ko’rsatmaydi. Paxta
regeneratorlari konstruktsiyasi ishlaganda tozalovchi arrali baraban uzunligi bo’yicha chiqindilarni
notekis taqsimlanishi kuzatildi, uzatilayotgan chiqindilarni regeneratorni oxirida to’planib qolish
holatlari sodir bo’ladi.
Arrali barabanning chiziqli tezligiga nisbatan chiqindilar chiziqli tezligining yuqoriligi sabali
paxtani bir qismigini arrali baraban tishlari bilan ilib olinishi kuzatildi, uning qolgan qismi esa ilashish
kuchi tahsiri ostida qamrovchi kolosniklar tomonidan tortib ketiladi. SHuning uchun kolosniklarga
urilishida iflosliklar bilan birgalikda pastki regeneratsiyalovchi arrali barabanga tushadi. Tabiiyki,
regeneratsiyalovchi barabanda yuklanishni ortishi letuchkalarni chiqindidan qisman ajralishiga olib
keladi.
Regeneratorning ishlashini kuzatishlar qoziqli baraban o’rnatilib ishlatilganda hamda
regeneratorning yuqorigi qopqoqlari orasidagi tirqishni asoslanmay tanlanganini ko’rsatdi. Bu esa
paxtaning regenerator qopqog’iga urilish natijasida tarkibidagi chigitlarni shikastlanishini ortishiga
olib keladi. Bundan tashqari chiqindi tarkibidan paxta o’z vaqtida va samarali ajratib olish maqsadida
regenerator kirish quvuridan xom ashyo uzatish intensivligini hamda ajratuvchi baraban ish
unumdorligini oshirish maqsadida qo’shimcha tadqiqotlar o’tkazish lozimligi aniqlandi.
