18
3.
Tashkil etish
-
bu texnik, iqtisodiy, ijtimoiy
va boshqarish sistemalarini
tartibga keltirish. Menejmentni tashkil etish, avvalo, eng maqbul tashkiliy tuzilmalar
qurish, moddiy, mexnat, moliyaviy resurslardan samarali foydalanish,
boshqarish
tizimlari orasidagi munosabatlarni tartibga solish.
4.
Muvofiqlashtirish
- texnik, iqtisodiy, ijtimoiy masalalarni birga hal etishda
barcha boshqaruv funksiyalarining kelishi. Bundan o’zaro aloqa o’rnatiladi,
amaldagi me’yor va me’yoriy hujjatlardan chetlanilsa ogoxlantiriladi.
5.
Rag’batlantirish
- bu inson omilini keng demokratik asosida faollashtirish,
uning manfaatlari yo’lida g’amxo’rlik qilishni boshqarish;
6.
Hisob va nazorat
- bu boshqariluvchi sistema holatining nazorat va hisobga
olish, ishni bir me’yorda ta’minlashni boshqarish.
Agar boshqariluvchi ob’ekt o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lsa, boshqaruv
funksiyalari ham faoliyat ko’rsatadi.
Bozor iqtisodiyotiga o’tish Respublikamizda iqtisodiyotni
tarkibini tubdan
o’zgartirilishiga olib keldi. Mulk shakllari, iqtisodiyotni tarkibi tubdan o’zgardi.
Eski ma’muriy-buyruqbozlik tizimiga asoslangan «Хalq xo’jaligi balansi»
hisobot
va statistika ko’rsatkichlar tizimi talabga javob bermay qoldi. Shu sababli, 1993 yil
28 sentabrdagi O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining
XIII-sessiyasida
«Davlat statistikasi to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasi qonuni qabul qilindi.
Bu qonunda respublika statistika organlarini huquqlari,
vazifalari, mas’uliyatlari
belgilangan.
Ushbu qonunga binoan O’zbekiston Respublikasi jahonning 150-dan ortiq
mamlakatlarida ishlatilayotgan «Milliy hisobot tizimi»ga o’tdi. «Milliy hisobot
tizimi» - yaxlit jamlama iqtisodiy-statistik ko’rsatkichlar to’plami bo’lib, tayyor
mahsulot ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish, yalpi
milliy daromadni yaratish,
taqsimlash va iste’mol jarayonlarini o’zida mujassamlashtirgan hisobot va statistika
tizimidir. Bunda ishlab chiqarish bilan bir xil uslubda xizmat ham milliy daromad
yaratishda hisobga olinadi va o’lchanadi.
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda “Korxona iqtisodiyoti va menejmenti”
kursining mazmun-mohiyati quyidagi mavzular orqali o’rganiladi:
19
fanining predmeti va vazifalari;
korxona – mustaqil xo’jalik yurituvchi bozor sub’ekti;
korxonaning asosiy fondlari va ishlab chiqarish quvvati;
korxonaning aylanma mablag’lari va investitsion faoliyati;
korxona mehnat resurslari va mehnat haqi tizimi;
mahsulot (ish, xizmat) tannarxi, foydasi va rentabelligi;
korxonaning biznes-rejasi;
korxona xavfsizligi va tijorat siri;
menejmentning tashkiliy tuzilmalari;
menejment usullari, rahbarlik va uning madaniyati;
boshqaruv qarorini ishlab chiqish va qabul qilish bosqichlari;
strategik rejalashtirish va uni amalga oshirish;
ishlab chiqarish va xodimlarni boshqarish usullari;
boshqaruvda vakolat, mas’uliyat, nazorat va samaradorlik.
