|
-MAVZU: Bino qirqimlari chizmalar Bino fasadlari chizmalari yog’och konstruksiyalari chizmalari
|
| bet | 11/45 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 4,97 Mb. | | #251300 |
Bog'liq DURADGORr4-MAVZU: Bino qirqimlari chizmalar Bino fasadlari chizmalari yog’och konstruksiyalari chizmalari mavzusi yuzasidan
VIZUAL DEDAKTIK MATERYALLARI
5-MAVZU: Bino qirqimlari chizmalar Bino fasadlari chizmalari yog’och konstruksiyalari chizmalari
Reja:
Binolar turlari
Tipovoy loyihalar
Yelimlangan yog’och konstruksiyalari
Tayanch iboralar: bino,tosh,yog’och,loyiha.
Binolar ishlatilishiga ko’ra uch xil guruxga bo’linadi: Fuqoro binolari-insonlarning tirikchiliklari uchun mo’ljallangan binolar. Ular turar joy va jamoat binolariga (klublar, teatrlar, maktablar, kasalxonalar) bo’linadi. Ishlab chiqarish binolari-bunday binolar transport va sanoat ishlab chiqarish qurollarini joylashtirish uchun xizmat qiladi. Bular fabrikalar, zavodlar, elektrostansiyalar, isitish binolari, garajlar v.x.k. Qishloq xo„jalik binolari-molxonalar, omborxonalar, o’g’it va ximikatlar saqlanadigan binolar, qishloq xo’jalik mashinalari va ularni remont qilinadigan binolardan iborat. Bundan tashqari binolar baland binolarga (9 etajdan yuqori), ko’p qavatli (3 qavatdan yuqori) va kam qavatli binolarga bo’linadi. Qavatlarni xisoblaganda yer osti qavatlari, mansardalar va 2m dan kam bo’lmagan sokol qavatlari ham kiradi. Binolarda bir hil balandlikda joylashgan xonalar- qavat deb ataladi.
Yer satxidan balandda joylashgan qavatlar yer usti qavatlari deb ataladi. Xonalarning yarim balandligidan ko’p bo’lmagan va loyixadagi yer satxidan past bo„lmagan qavat sokol deb ataladi. Cherdakda joylashgan qavat mansarda deb ataladi. Injenerlik qurilmalari joylashgan qavat-texnik qavat deb ataladi. Binolar qanday materialdan qurilganiga qarab toshli va yog’ochli binolarga bo’linadi. Toshli binolarga devorlari tabiiy yoki sun‟iy toshlardan qurilgan binolar kiradi. Yog„och binolarga-devorlari taxtadan qurilgan binolar kiradi. Bino qurilishi doimo loyixa va smeta xujjatlarini tayyorlashdan boshlanadi (LSX). Bunday loyixa-smeta xujjatlarini tayyorlashda doimo qurilish normalari va qoidalariga (SNiP) rioya qilinadi.
Loyixalash topshirig’ini loyixachi bilan bosh loyixachi tasdiqlangan qonun qoidalarga rioya qilib tuzib chiqadilar.
Tasdiqlangan loyixa asosida ish xo„jjatlari ishlab chiqiladi. Ish loyixasi – tasdiqlangan texnikekonomik asoslarga, texnik-ekonomik xisoblarga ko„ra va loyixa topshirigiga ko„ra ishlab chiqiladi. Fuqoro, ishlab-chikarish binolari, qishloq xo’jalik binolarni loyixalashda tipovoy loyixalardan foydalaniladi. Tipovoy loyixalar – ko’p marotaba foydalanishga mo’ljallangan loyixalar bo’lib, ularning tarkibiga ish chizmalari, kerakli qurilish montaj ishlari, tushuntirish xatlari va smetalar kiradi. Ish chizmalari asosida to’plamining markalari. Bino qurilishi juda katta xajmdagi ishni o’z ichiga oladi. Bu ishlar asosiy qurilish va ixtisoslashgan ishlariga bo„linadi. Asosiy qurilish ishlari binoni qurish va bezash ishlarini, ixtisoslashgan ishlar ta‟minlash va bino atrofini obodonlashtirish ishlarini o’z ichiga oladi. GOST 21. 101-79 ga ko’ra har bir ish chizmasi to„plamiga aloxida nom berilgan bo’lib, ular belgilarning negizini va asosiy to’plam markalarini ko’rsatadi.
Yog'och va ayniqsa keying yillarda qurilishdakeng qoilanayotgan plastmassa konstruksiyalari yaigil qurilish konstruksiyalari bo'lib, ulami qo'llash qurilishdagi eng muhim yo‘nalish, qurilish ishlab-chiqarishini tezlashtirish va samaradorligini oshirishga olibkeldi.
Yog 'och o 'zi bunyodga keladigan, tayyor qurilish materiali hisoblanadi. Yog ‘och - nisbatan yengil va mustahkam materialdir. Quruq qarag‘ay va qora qarag‘ay yog‘ochining zichligi 500 kglm^ ga teng. Bu o‘z navbatida yog'och konstruksiyalari oralig‘ini 100 metr gacha va undan katta qilib tiklash imkoniyatini beradi. Yog'och -yaxshigina issiqJik saqlovchi materialdir, bu esa devorlar va kam qavatli uylar tom yopmalari uchun juda muhimdir.
Yog‘och - qattiqligi kam material bo‘ Igani uchun unga yengil ishlov berish mumkin. Bu xususiyatiyog‘ochkonstruksiyalarinitayyorlashni osonlashtiradi. Yog'och kudisiz kinQ'ov^ agressiv muhitga chidamli va shuning uchun yog"och konstruksiyalari kimyo sanoatida keng ko‘lamda muvaf&qiyadi qo‘ llanib kelinmoqda (metall konstruksiyalar kimyoviy agressiv muhitda tez buziladi). U zarba va takror* lanuvchi yuklamalar ta'siriga chidamli va shuning uchun yog‘och konstrxiktsiyalari kuchli tebranishlar ta'sirida bo‘lganko'priklarda hamyuqori mustahkamlikka ega. Yog'och k«istruksiyalari ishonchli, yengil va yetarli mustahkamlikka egadir, Yaxlit-butun kesimli yog'och materiallari asosida turarjoy, umumiy va ishlabchiqarish Innolari quriladi. Yelimlangan yog'och konstruksiyalari asosida esa kichik va kattaoralic^itomyoixnalartiklanadi.
Yog'och suvga clddamli sintetik yelimlar bilan ishcxichli yelimlanadi. Buning natijasidayirik ko'ndalang kesimli, katta uzunlikdagi, turli ^aklda egilgan, siniqli hamda boshqa turlardagi yelimlangan yog'och konstruksiyalari tayyorlanadi. Yelimlangan yog'och konstruksiyalardan katta oraliqii konstrulaiyalar ham tayyorlanadi. Yog'ochdan suvga chidamli qurilish fanerasi olinadi va ulardan yengil yelimlangan fanerli konstrukayalar tayyorlanadi. Shuningdek, yog'och konstruksiyalari kamchiliklarga ham ega. Noto'g'ri qo‘ llanilganda va ishladlganda hamda icoq vaqt namlik ta'sirida ular chiriydi. Lekinhozirgi zamcai konstruktivva kimyoviy himoya uslublari uzoqmuddat ishlatilganda chirishdan saqlash imkoniyatini beradi.
Yog'och konstruksiyalari yonuvchan hisoWanadi. Anrnio hozirgi paytda qo'llanilayotganyirik ko'ndalang kesimh yog'och konstruksiyalarining olovga bardoshlilik chegarasi ayrim metall konstruksiyalarinikidan yuqoriroqdir. Ular qo' shimcha ycsiishga qarshi maxsus qoplamalar tnlan ham himoya qilinadi Plastmassalardan jamoat va ishlabchiqarish binolari uchun to'suvchi konstruksiyalar hosil qilish mumkin. Ular juda yengil vayorug'lik o'tkazadigan ham bo'lishi mumkin, Bu konstruksiyalar suvga chidamli va chirimaydi.
Yog’och va plastmassa konstruksiyalari tarixi Yog^ocb konstruksiyalari. Ulami qo'llanish tarixi ko‘pasrlami o‘zichiga oladi. Ibtidoiy odamlar ham yog'ochdan tosh boltalar yordamida kichik turarjoylar barpo qilganlar va ulami qoziqiar yordamida yerga mahkamlaganlar hamda to'siqlar, kichik ko'priklar qurganlar. Qadimgi Rimda quruvchilar yog‘och uylar, ehromlar hamda katta daryolarga ko'priklar qurganlar. Masalan, I asrda Sezar o‘z legion yordamida Reyn daryosiga yirik ko'prik qurdirgan, Hozirgacha o‘rtaasrlarda Yaponiyada va Xitoydagibambukyog‘ochidanqurilganko‘pgina ehromlar saqlanibkelmoqda. 0 ‘rtaasrlarda Yevropada hamyog'ochstropilli tcmilar keng qo'llanilgan. Tarixiy manbalardanma’lum bo‘lishicha, eramizdan lOmingyUlar oldintosh asridaham turli yog'och konstruksiyalariqo'llanilgan. Bungaoddiymisol,ibti> doiyjamoa tuzumi davrida inson chuqurliklardan o‘tish uchun yog'och to'sinlardan foydalangan,ya’ni o‘sha davrda ko'prik kOTStruksiyasiniyaratgan. XIX asrning 70-yillarida yangi Gvineya mamlakatiga borib qolgan rus olimi N. N. Ntikiuxo - Maklay papuas qabiíalarining uylarida oddiy yog‘och konstruksiyalarini va tosh boltalarni kc'rgan. Papuaslar yog'och ayriga ustun qo‘yib ramalar hosil qilib qurgan. Bu usulni ular qadimzamonlardan qo‘llabkelgan. Qadimda Rossiyada va Shirtюliy Amerikada yog'ochning elastik va plastik xususiyatlaridan juda to‘g‘ri foydalanilgan.
Xususan, yog‘och konstruksiyalari yordamida yerto‘lalar qurilgan. Eramizdan uch ming yil oldin — Neolit va brcmza davrlarida qoziq konstruksiyalari ishlatilgan. XVI asrga kelib italyan arxitektori Palladio (1518 - 1580) sterjenlar sistemasidan iborat yog‘och konslruksiyalarining bir cptw sxemalarini yaratgan. 0 ‘rta asrlarda turaijoy binolari, sarqylar, ko‘pgina exromlar hamda qal’ alar devorlari doirasimonko‘ndalang kesimliyog‘ochIardan qurilgan. XVIII asr oxirlarida rus muhandisi I.RKulibin Peterburgda Neva daryosiorqali 300 metrh (¡a- rasm) yirik yog‘och ko'prikning ixcham loyihasini yaratgan.
Ko‘prik aralash konstruksiyali sistemaga ega bo‘ Igan va u egiluvchan arka hamda bikr arkasimon fermalardan tashkil topgan. Ushbu ko‘prikning kichraytirilgan('/,/0 masshtabdagi) modeli qurilib, sinab ko‘rilgan. Sinov natijalari ko‘prik konstruksiyasining mustahkamligi yuqori ekanligini va ko'ndalang kesimlar to‘g‘ri tanlanganini isbotlab bergan.
Mazkur ko'prik loyihasi o‘sha davrlarda yirik ko‘prüc quri- lishlarini amalga oshinsh uchun zarur bo lgan jihoziaming yetarli bo lmagani sabaHi tabiiy o‘Ichamda qurilmay qolgan. XIX asr boshlarida Rossiyada Moskva manejini quri?hda birinchi marta uchburchaksimon to'rtqirra yog‘ochdan tayyorlangan 50 metr oraliqii I'ermalar qo'llanilgan XIXasro‘rtalarida rusolimi D.I. Juravskiy Mstudaryosi orqalioralig‘id /m i/rb o ‘lganyangi yog'och ferma ko'prikli sohasini yaratgangan rasm). Rus muhandisi V. I. Shuxovesa XIX asr boshlarida birinchi marta yog'och fazoviy konstruksiyalarining loyihalarini ishlab chiqqan. Orsk shahrida u ishlab chiqqan loyiha asosida S6 m balandlikdagi sterjenlardan tashkil topgan to'rsimon konstruksiyali mina qurilgan .
Nazorat uchun savollar.
Binolar turlari haqida gapirib bering?
Tipovoy loyihalar nima?
Yelimlangan yog’och konstruksiyalari
“Qurilish chizmachiligi” fanidan
|
| |
