О‘quv (bilish) faoliyatini tashkil qilish metodlari.
Suhbat metodi. Og‘zaki bayon. Umumtexnika va kasbiy fanlarni о‘rganish о‘quv materialini og‘zaki bayon etish, gapirib berish va tushuntirish orqali amalga oshiriladi, bunda mavzuni tо‘liq taqqoslaniladi, isbotlanib, misollar asosida tushuntiriladi.
- Bayon qilinayotgan material ta’lim oluvchilarning tushunishlari uchun qiyin bо‘lgan, yangi ma’lumotlar berilayotgan, mehnat faoliyatini bajarilish yо‘llarining tushuntirilib berilishi talab qilingan xollarda og‘zaki bayon qilish metodidan foydalaniladi.
Umumiy talablardan quyidagilarni ajratib olamiz:
-
aniq ilmiy – texnik mazmun;
-
mantiqiylik va ketma-ketlik;
-
ta’lim oluvchilarga tushunarli va oson yetib boradigan;
-
har bir bosqichda fikrni aniq va ravshanligi;
-
о‘quvchilarning ehtiborligini, faolligini oshirish;
Suhbat. Bu kasb ta’limining shunday usulidirki, unda о‘qituvchi savollar yordamida ta’lim oluvchilarning ilgari о‘qlashtirilgan bilimlari asosida ularni esga tushiradi hamda mustaqil ravishda yangi bilimlar xosil qilishga undaydi.
Ta’lim oluvchilarning о‘quv-bilish faoliyatini tashkil qilish va boshqarish savol-javob metodi orqali ham amalga oshiriladi. Bunday suhbat evristik suhbat deyiladi.
Suhbatning didaktik mohiyati о‘qituvchi ta’lim oluvchilar oldiga savol-javoblar qо‘yib, ularning mantiqiy manolari yechiladi va о‘quvchilarda о‘quv materiali bо‘yicha aniq fikrlar hosil qilinadi. Bu orqali о‘qituvchi о‘quvchilarga oldin egallagan bilimlaridan, kuzatuvlaridan, hayotiy va ishlab chiqarish tajribalaridan foydalanishga, ularni taqqoslashga, mantiqiy xulosalar chiqarishga yordam beradi.
О‘tkazilgan umumiy suhbatlar ta’lim oluvchilarning qiziqishi va diqqati oshishiga, bilimlarni yaxshi egallanishi olib keladi. Lekin suhbat metodi og‘zaki bayon metodidan kо‘ra murakkabroqdir. Mazkur metod о‘qituvchidan darsga puxta tayyorlanishni talab qiladi.
Umumtexnik va kasb fanlarini о‘rganishda evristik suhbatning quyidagi shartlariga amal qilish talab etiladi:
-
о‘quv materialining mazmuni mantiqiy tо‘g‘ri tuzilgan bо‘lishi shart;
-
yangi о‘quv materialini о‘rganish jarayonida kо‘proq texnik va texnologik xujjatlar mazmunini muhokama qilish maqsadga muvofiq;
-
suhbatni boshqa metodlar va о‘quv ishlar turlari bilan qо‘shib о‘tkazish kerak (tushuntirish, kitob bilan ishlash, kuzatuv).
Evristik suhbatda savollar keng qamrovli tuzilgan bо‘lishi lozim. О‘uyidagi savollarni kо‘rsatish mumkin:
-
fanlarni qarama-qarshi qо‘yish, ularning mazmuni, о‘qitish jarayoni, dalillar va boshqalar;
-
ta’lim oluvchilarning turli vaziyatlarda о‘z bilimlaridan foydalana olishlarini aniqlash;
-
mavzu mohiyatini tashhizli tushuntirish;
-
istotlash «ha» yoki «qarshi»ga dalil qilish;
-
fanlararo bog‘liqlikni о‘rnatish.
Suhbat о‘tkazishda uning mantiqiy rejasiga qathiy rioya qilish kerak, savol-javoblarning ketma-ketligi shunday tuzilgan bо‘lishi kerakki, unda mavzu murakkablashib, rivojlanib borishini о‘quvchi sezishi lozim.
О‘qituvchi suhbatni xulosa bilan tugatishi kerakdir.
|
