|
Lingvistik kirish va chiqish o‘zgaruvchilari
|
| bet | 2/7 | | Sana | 14.12.2023 | | Hajmi | 0,6 Mb. | | #118248 |
Bog'liq 6 Noaniq va yumshoq ekspertli tizimlarni solishtirishLingvistik kirish va chiqish o‘zgaruvchilari. Noaniq xulosa tizimlarida noaniq mahsulot qoidalari shartchalari fikrlarida ishlatiladigan lingvistik o‘zgaruvchilar – lingvistik kirish o‘zgaruvchilari, xulosachalardagi fikrlarda ishlatiladiganlari esa lingvistik chiqish o‘zgaruvchilari deyiladi.
Shunday qilib, noaniq mahsulotlar qoidalari bazalarini berish yoki shakllantirishda quyidagilarni aniqlash lozim: shaklidagi noaniq mahsulotlar qoidalari to‘plami, lingvistik kirish o‘zgaruvchilari to‘plami va lingvistik chiqish o‘zgaruvchilari to‘plami . Agar lar berilgan bo‘lsa, qoidalar to‘plami berilgan hisoblanadi. Agar lingvistik kirish va chiqish o‘zgaruvchilari uchun asosiy term-to‘plam va unga mos keluvchi tegishlilik funksiyalari, shuningdek va amallar aniqlangan bo‘lsa, unda ushbu lingvistik kirish yoki chiqish o‘zgaruvchilari berilgan yoki aniqlangan deb hisoblanadi.
Tegishlilik funksiyalari sifatida eng ko‘p qo‘llaniladigan holatlar – bu uchburchakli yoki trapetsiyasimon tegishlilik funksiyalaridan foydalanish hisoblanadi. Bunda yozuvlarni yozishda qulaylik bo‘lishi uchun lingvistik kirish va chiqish o‘zgaruvchilari alohida termlari nomlarini maxsus qisqartirishlaridan foydalanish qo‘llaniladi (3.2.1-jadval).
Noaniq xulosalar tizimining qoidalar bazasini shakllantirishda ko‘pincha qo‘shimcha omillarning ta’siri kuzatiladi, ular yechilayotgan masalaning xususiyati yoki noaniq xulosaning ishlatilayotgan algoritmi bilan belgilanadi.
3.2.1-jadval.
Noaniq xulosalash tizimlaridagi lingvistik o‘zgaruvchilarning asosiy termlari qiymatlari uchun hammaga ma’lum qisqartirishlar
Belgilanishi
|
Ingliz tilidagi ko‘rinishi
|
O‘zbek tilidagi ko‘rinishi
|
NB
|
Negative Big
|
Manfiy katta
|
NM
|
Negative Middle
|
Manfiy o‘rtacha
|
NS
|
Negative Small
|
Manfiy kichik
|
ZN
|
Zero Negative
|
Manfiy nolga yaqin
|
Z
|
Zero
|
Nol, nolga yaqin
|
ZP
|
Zero Positive
|
Musbat, nolga yaqin
|
PS
|
Positive Small
|
Musbat kichik
|
PM
|
Positive Middle
|
Musbat o‘rtacha
|
PB
|
Positive Big
|
Musbat katta
|
Noaniq mantiq matnida fazzifikatsiya deganda nafaqat noaniq xulosaning alohida bosqichini bajarilishi, balki oddiy (aniq) boshlang‘ich ma’lumotlar asosida noaniq tto‘plamlar (termlar)ning tegishlilik funksiyalarining qiymatlarini topish amali yoki jarayoni tushuniladi. Fazzifikatsiya (fuzzyfication) ni noaniqlikni kiritish ham deb atashadi.
Fazzifikatsiyalash bosqichining maqsadi noaniq xulosa tizimining alohida kirish o‘zgaruvchilarining aniq qiymatlari va lingvistik kirish o‘zgaruvchilari termiga mos keluvchi tegishlilik funksiyalarining qiymatlari o‘rtasida muvofiqlik o‘rnatishdan iborat.
Ushbu bosqich tugagandan so‘ng barcha kirish o‘zgaruvchilari uchun lingvistik termlarning har biri bo‘yicha tegishlilik funksiyalarining aniq qiymatlari aniqlanish kerak, ular noaniq xulosalash tizimning qoidalar bazasi shartchalarida ishlatiladi.
Noaniq xulosalash tizimining ko‘rib chiqilayotgan qoidalar bazasiga kiruvchi barcha qoidalarning har bir shartchalari uchun barcha qiymatlar topilgandan so‘ng fazzifikatsiya bosqichi tugallangan hisoblanadi. Bu qiymatlar to‘plamini orqali belgilaymiz.
|
| |
