|
Ha`rqanday xizmet mina to`mendegi komponentlerdi
|
| bet | 20/55 | | Sana | 16.09.2024 | | Hajmi | 0,79 Mb. | | #271336 |
Bog'liq 3.Лекция умумий психологияHa`rqanday xizmet mina to`mendegi komponentlerdi (sostav bo`leklerdi, zvenolardi, basqishlardi) ajiratip shig`ariwg`a boladi: ma`qsetti alg`a qoyiw (konkret waziypani aniq tu`sinip aliw) basqishi, jumisti planslatiriw basqishi: ha`reket jasawdin` en` aqilg`a ug`ras usilin tan`lap aliw, egerde za`ru`r bolip qalg`an jag`dayda ag`imdag`i qadag`alaw ha`m xizmetti qayta quriw menen bir waqitta ju`rgiziletug`in xizmetti orinlaw, a`melge asiriw basqishi: bunnan son` egerde olar bar bolsa na`tiyjelerdi tekseriw, qa`telerdi du`zetiw, aling`an na`tiyjelerdi planlastirilg`an na`tiyjeler menen salistiriw, jumistin` juwmag`in shig`ariw ha`m oni bahalaw ju`rgiziledi.
Xizmettin` tu`rleri. Adamlardin` xizmeti ko`p tu`rli boladi, biraq sonda da oni negizgi u`sh tu`rli: oqiw, miynet ha`m oyin tu`rlerine bo`liwge boladi. Geyde xizmettin` o`zine ta`n tu`ri retinde sport xizmetin, sonday-aq o`z-ara qatnasti ayirip shig`aradi.
Xizmettin` negigi tu`ri retindegi miynettin` son`g`i na`tiyjesi ja`miyetlik paydali o`nimdi do`retiw boladi.
Joqari ja`miyetlik qunliliqtag`i jan`a, original tu`rdegi o`nimdi beriwshi texnikaliq oylap tabiwshiliq ko`rkem muzikaliq, a`debiy shig`armani do`retiw, h.t. b xizmet tvorchestvoliq xizmet depte ataladi. A`lbette, tvorchestvoliq xizmet uqiplardin`, og`ada tiyanaqli, teren` bilimlerdin`, iske qushtarliq penen qizig`iwshiliqtin` bar boliwin talap etedi. Bunnan tisqari tvorchestvoliq xizmet rawajlang`an qiyal etiwdi talap etedi.
Ta`lim aliw- bul ken` tu`rde bilimli boliw ha`m bunnan bilayg`i miynet xizmeti ushin za`ru`rli bilimlerdi, uqiplardi ha`m ko`nligiwlerdi iyelep aliwg`a bag`darlang`an xizmet boladi.
Ta`lim aliw, birinshiden, rawajlandirg`ish boladi. Na`tiyjede mektep oqiwshisi tek bilimlerge ha`m uqiplarg`a g`ana iye bolip qalmastan, onda aktiv tu`rdegi, o`z betinshe tvorchestvoliq oylaw rawajlanadi, oy-o`risi ken`eyedi, baqlawshilig`i qa`liplesedi, yadi ha`m diqqati jet`ilisip baradi.
Ekinshiden, ta`lim aliw ta`rbiyalawshiliq xarakterine iye boladi, ta`lim aliw protsesinde jeke adam qa`liplesedi, bir maqsetke bag`darlaniwshiliq, qatan`liq, o`z-ara ja`rdem beriw siyaqli bahali qa`siyetler ju`zege keledi.
Miynet xizmeti. Mekteptegi miynet ta`limi balani miynet etiwge psixologiyaliq jaqtan tayarlaydi. Ol miynettin` adam turmisindag`i a`hmiyetin tu`sinip, miynet quwanishin bilip aladi, onda miynet etiw tilegi ha`m uqibi, hu`rmet etiwge ta`rbiyalaydi.
Balalar oyini. Balalar turmisinda ayiriqsha u`lken a`hmiyetke iye boladi. Oyin- ta`rbiyalaw qurali. Oyin kollektivti do`retedi. Oyindag`i uliwma qisinispalar, tinishsizlaniwlar balalardi biriktiredi. Oinda joldasliq sezimi, biri-birin o`z-ara quwatlaw ta`rbiyalanadi.
Xizmettin` tu`rlerin analiz jasawdi juwmaqlay otirip, adam xizmetinin` barliq tu`rleri anaw yamasa minaw da`rejede so`ylew menen baylanisli ekenin atap ko`rsetiw lazim. Birinshiden xizmetti sanali tu`rde ta`rtipke saliw ha`m basqariw, oylaw, demek, so`ylew xizmeti arqali a`melge asiriladi ( basqasha etip aytqanda bul jerde xizmet ekinshi bir signal arqali ta`rtipke salinadi). Ekinshiden, adamnin` xizmeti, qa`de bolg`aninday-aq, kollektivlik xarakterge iye boladi ha`m so`z (til) adamlardin` o`z-ara qatnasinin`, baylanisinin` (kommunikatsiyasinin`) qurali bolip xizmet etedi.
Psixologiyada qatnas tu`sinigi. Adamlar arasindag`i qarim-qatnas ha`m onin` nizamliqlari adamlar turmis ta`rzinin` barliq tarawlarinda basqa adamlar menen bolatug`in o`z-ara qatnasiqlardin` en` a`hmiyetli sha`rtlerinen biri bolip esaplanadi. Adamnin` aqili, erki, sezim ma`deniyati, ta`rbiya ko`rgenligi, iybeliligi ha`m sol siyaqli barliq qa`siyetler qarim-qatnas arqali qa`liplesken. Sonin` menen birge uyqizizliq, bas awiriw, nevrozlar, insul`tlar, infarktlr ha`m basqa da tu`rli kesellikler, sonday aq ishimlikke, narkotik zatlarg`a o`sh boliw, ha`tteki o`z janina qast qiliw, bulardin` barlig`i sol qarim-qatnas na`tiyjesi esaplanadi. A`psanalarda aytiliwinsha, dana Ezop o`zinin` xojeyininin` «Mag`an birinshi, du`n`yadag`i en` mazali tag`amdi keltir ha`m onnan son` en` biymaza, jag`imsiz tag`amdi keltir», -dep buyirg`aninda, ol ekewinede qaynatilg`an tildi a`kelgen eken. Demek, til, qarim-qatnas, so`ylesiw insan o`mirinde onnan qanday paydalaniw, oni qanday isletiw, qanday sho`lkemlestiriwine qarap, onin` ushin en` a`ziz, en` qa`dirli boliwi yamasa kerisinshe en` qorqinishli, qayg`ili boliwi da mu`mkin.
Insaniyat rawajlaniwinin` ha`zirgi basqishinda adamlardin` ku`ndelikli qarim-qatnasinin` tezlesiwi, xaliq tig`izlig`inin` artip bariwi, adamlardin` turmis jag`dayinin` tez pa`t penen o`zgeriwi, olardin` ku`sheyip bariwi siyaqli jag`daylar bu`gingi ku`nde qarim-qatnas ma`deniyatinin` joqari da`rejede boliwin talap etedi.
|
| |
