|
Non ishlab chiqarishda korxonaning sanitariya gigiyena holatlari Reja
|
| bet | 1/3 | | Sana | 14.12.2023 | | Hajmi | 31,59 Kb. | | #118381 |
Bog'liq nON ISHLAB CHIQARISHDA SANITARIYA GIGIYENA
Non ishlab chiqarishda korxonaning sanitariya gigiyena holatlari
Reja:
Non ishlab chiqarishning texnologik sxemasi
Ishlab chiqarishda havo muhitini sog‘lomlashtirish
Non va qandolat mahsulotlari ishlab chiqarish, tashish, sotish va ularni saqlashda sanitariya-gigiyena talablari
Non - bulkamahsulotlari ishlab chiqarish jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat: xom ashyoni qabul qilish va saqlash; xom ashyoni
ishlab chiqarishga tayyorlash; xamir tayyorlash; xamirni b o ‘laklash;
pishirish va pishirilgan mahsulotlarni saqlash va savdo tarmog‘iga uzatish.
Bu bosqichlarning har biri o ‘z navbatida, ketma-ket bajariluvchi
alohida ishlab chiqarish jarayonlaridan iborat.
Misol tariqasida birinchi navli bug‘doy unidan tashqari retsepturasiga
suv, presslangan achitqi va tuz kiruvchi baton tayyorlash jarayoni bilan
tanishish maqsadga muvofiq bo ‘lardi. Misolni soddalashtirish uchun xamir alohida dejalarda bir fazali (oparasiz) usulda tayyorlanadi deb qabul qilingan.
Xom ashyoni qabul qilish va saqlash. Bu bosqich novvoylik korxonasiga
k eltirilgan asosiy va q o ‘shim cha xom ashyo tu rlarini qab u l qilib,
sigim larda va omborlarga joylashdan iborat. Asosiy xom ashyoga un,
suv, achitqi va tuz, q o ‘shimcha xom ashyoga esa shakar, yog1 mahsulotlari, tu x u m va b o sh q a novvoylik m ah su lo tlari retsepturasiga kiruvchi mahsulotlar misol bo ‘ladi.
Qabul qilingan xom ashyodan, birinchi navbatda undan, korxona
laboratoriyasi xodimlari tomonidan sifat m e’yorlariga javob berishi va
novvoylik xossalarini tekshirish uchun nam una olinadi.
Xom ashyoni ishlab chiqarishga tayyorlash. Laboratoriya xodimlari
to m o n id a n k o rx o n a d a m av ju d b o ‘lgan alo h id a un tu rk u m larid an (partiyalaridan), novvoylik talablariga javob beruvchi nisbatlarda un aralashm alari tayyorlanishi tavsiya etiladi. A lohida un turkum larini
berilgan nisbatda aralashtirish maxsus un aralashtirgichlarda amalga
oshirilib, u lard an aralash m a nazorat elagiga, undan s o ‘ng m agnit
tozalagichga uzatiladi. K eyin aralash m a kerakli m iq d o rd a xam ir
tayyorlash uchun olinadigan sarflash siloslariga uzatiladi.
Suv - issiq va sovuq suv sig‘im larda saqlanadi. S o ‘ngra xam ir
tayyorlash uchun m a ’qul bo‘lgan haroratni ta ’minlaydigan nisbatda
suv o ‘lchatgichiga uzatiladi.
T u z - o ld in d a n s u v d a eritilib, e ritm a filtrla n a d i, m a ’lum
kontsentratsiyadagi eritma xamir tayyorlashga uzatiladi.
Presslangan achitqi - oldindan maydalanadi va suvda suspenziya holiga
keltiriladi, u esa xamir tayyorlashda ishlatiladi.
Xamir tayyorlash. Oparasiz usulda xamir tayyorlash o ‘z navbatida
quyidagi bosqichlardan iborat bo ‘ladi.
Xom ashyoni dozalash. Unning kerakli miqdori, m a ’lum haroratdagi
suv, achitqi suspenziyasi, tuz va shakar eritmasi m a ’lum turdagi dozatorlar
yordamida o ‘lchab olinadi va xamir tayyorlash mashinasi platformasiga
o ‘rnatilgan dejalarga yuboriladi. Xamir qorish. Deja un, suv, tuz eritmasi va suvda eritilgan achitqi bilan to ‘ldirilgach, xamir qorish mashinasi ishga tushiriladi va xamir
qoriladi.
Xamirning bijg'itilishi. Bijg‘ishda hosil b o ‘ladigan etil spirti va uglerod
ikki oksidi (karbonat angidrid) xamirni k o ‘pchitib hajmini oshiradi.
X a m irn in g reo lo g ik x ossalarini yaxshilash m a q s a d id a b ijg ‘ish
davomida u bir yoki bir necha marta aralashtiriladi. Buning uchun deja
xamiri bilan qorish mashinasi platformasiga keltiriladi va 1-3 daqiqa
davom ida qaytadan qoriladi. Bu jarayon avvaldan «mushtlash» deb
atalgan, chunki q o ‘lda xamir qorilganda m a’lum vaqt o ‘tgandan so‘ng
xamirga mushtlab ishlov beriladi.
«Mushtlash» jarayoni natijasida xamirdan karbonat angidrid gazining
asosiy qismi chiqib ketadi va xamirning hajmi pasayib, qorilgan vaqtidagi
hajmiga yaqinlashib qoladi. Shu bilan birga q o ‘l kuchi yoki qorish
mashinasi ishchi qismlarining mexanikaviy ta ’sirida xamirning reologik
xossalari yaxshilanadi. Shundan so‘ng yana xamirning bijg‘itilishi davom
ettiriladi. Oparasiz usulda tayyorlangan xam irning bijg‘itish davomiyligi
q o ‘shilgan achitqining miqdoriga qarab 2-4 soat davom etishi mumkin.
Dejani bijg'igan xamiri bilan birgalikda deja ag‘dargich yordamida
xamir bo ‘laklash mashinasi bunkeriga tushadigan holatda tutib turiladi.
Xamir va uning qoldiqlaridan tozalangan deja yana qaytadan xamir
tayyorlash uchun uzatiladi. Xamirni bo‘laklash. Xamirni b o ‘laklash deganda, xamirni kerakli massadagi b o ‘laklarga b o ‘lish, bu boiaklarga mahsulot turiga xos boMgan shaklni berish va bu bo ‘laklarni tindirish tushuniladi.
Xamirni boiaklarga b o iish xamir boiaklovchi mashinalarida amalga
o sh irilad i. Xamir boiaklari boiaklovch i m a s h in a s id an x am ir dumalatuvchi mashinasiga kelib tushadi. Dumalatilgan xamir boiaklari
oraliq tindirish uchun m o ijallan g an belanchakli konveyer agregat
o ‘yiqlariga kelib tushadi. Birinchi tindirish agregatidan xam ir b o ‘laklari oxirgi shakl berish uchun toblash mashinasiga kelib tushadi. Batonsimon shaklga ega bo ‘lgan xamir b o iaklari oxirgi tindirish uchun mos keladigan tindirish agregati kamerasiga uzatiladi.
Oxirgi tindirishning maqsadi xamir bolak larid a kechayotgan bijglsh
hisobiga ularni g ‘ovaklashtirishdan iborat. Shuning uchun tindirish
agregatlarida yoki kameralarida bijglshni tezlashtiradigan havo harorati
(35 °C) va nisbiy namligi (80-85%) saqlanib turilishi kerak.
O xirgi tin d irish n in g davom iyligi x am irn in g xossalari va havo
parametrlariga b o g iiq bo'lgan holda, batonlar uchun 30...35 daqiqa
atrofida, davom etadi. Bu davomiylik non-bulka mahsulotlari sifatiga
sezilarli ta ’sir qiladi. T in d irish n in g yetarlicha olib borilm asligi m ah su lo t hajm ining pasayishiga, m a g lz g ‘ovakligining pasayishiga va mahsulot yuzasida yoriqlir hosil bolishiga olib keladi.
Tindirishning haddan tashqari uzoq davom etishi ham mahsulot
sifatiga salbiy t a ’sir qiladi. T agdonli n o n lar (pechning tag d o n id a
pishirilgan) yoyilgan, qolipli nonning ustki q o b ig l tekis va hatto botiq
ham boiishi mumkin. Pishirish. B u g ‘d o y u n id a n ta y y o rla n a d ig a n 0,5 kg m assail batonlarning xamir zuvallarini pishirish, pechlarning pishirish kamerasida 240-280 °C haroratda, 20-24 daqiqa davomida amalga oshiriladi. Bunda issiqlik alm ashinishi, kolloid-kim yoviy va biokim yoviy jara y o n la r natijasida xamir tayyor mahsulotga aylanadi. Pishirilgan mahsulotlarni saqlash va savdo tarmoglga uzatish. Pishirilgan
b a t o n l a r non sa q la s h x o n a la r ig a u za tilib , lo to k la rg a , u la rd a n vagonetkalarga yoki konteynerlarga joylanib toki savdo tarmoqlariga uzatilganicha saqlanadi. M axsus tashish vositalari yo rd am id a non mahsulotlari savdo tarmoqlariga olib ketiladi.
Saqlash davrida (non saqlash joylarida va savdo tarmoqlarida) non
mahsuloti sovuydi, uzoq m uddatda saqlanganda esa qotadi.
Bug‘doy unidan batonlar ishlab chiqarish texnologik jarayonining
asosiy bosqichlari ana shulardan iborat.
Non ishlab chiqarish mashina-apparaturaviy sxemasi. Zam onaviy
k o m p lek s m e x a n iz a ts iy a la s h tirilg a n n o v v o y lik k o rx o n a s id a non m ahsulotlarini ishlab chiqarish m ash in a-ap p aratu rav iy sxemasi 1- rasmda keltirilgan.
“Non va qandolat mahsulotlari ishlab chiqarish, tashish, sotish va ularni saqlashda sanitariya-gigiyena talablari” 0050-23-son sanitariya qoidalari, normalari va gigiyena normativlari (SanQvaN) O‘zbekiston Respublikasi Bosh davlat sanitariya vrachi tomonidan tasdiqlanib, Adliya vazirligi tomonidan hisobga olindi. (187-son, 25.07.2023 y.)
Ushbu sanitariya qoidalari, normalari va gigiyena normativlari Kodeks Alimentarius Komissiyasining “Jarayon bo‘yicha qo‘llanma” (25-nashr, 2017 yil) va “Oziq-ovqat mahsulotlari gigiyenasi. Asos matnlar” (3-nashr, 2003 yil) asosida ishlab chiqilgan.
|
| |
