71
5A110903 – Ta‟lim muassasalarining boshqaruvi
Dúziwshi: M.Pazilova – Pedagogika kafedrasi basliǵi p.i.k., dotsent.
Pikir beriwshi: Z.Sherimbetova – Psixologiya kafedrasi basliǵi ps.i.k., dotsent.
K I R I S I W
Basqariw sistemasi –bul jámaat hayatiniń obrazi, onıń psixologiyaliq iqlimi
sipatinda integrativ xarakterge yie boliwshi hám basqariwdiń tiykarǵi sostav
bólekleri(sub‘ektler, maqset, mazmun hám
xizmet usillari, múnásibet)tiń ózara
háreketi sharayatinda bir qatar waziypalardi atqariwshi bir pútin sotsial mexanizm.
Bolajaq pedagoglarǵa óz qánigeligi boyinsha bilim aliw dawaminda, olardiń
kásiplik qánigeligin, bilim, kónlikpe qábiletlerin asirip baradi.
Bilimlendiriw mekemelerinin‘ basqariliwi- tálim dizimi hám oni basqariwǵa
qoyilǵan zaman talaplari;
-
Jas awladti milliy ǵárezsizlik ruwxinda tárbiyalaw; milliy tálim-tárbiya
tiykarinda sabaqliqlar, oqiw-metodikaliq qollanbalar jaratiw;
-
Ózbekstan Respublikasi Konstitutsiyasi hám
nizamlari tiykarinda
qáliplesken tálim dizimin basqariw printsipleri;
-
Basqariwdiń házirgi dáwirdegi maqset hám waziypalarin, basqariw turlerin
hám metodlarin ;
-
Basqariwdi shólkemlestiriw hám rejelestiriliwi.
Bul qa‘nigelikti toliq iyelew dawaminda toliq úyrenip bariw ushin talaba orta
mektep, arnawli tálim hám joqarǵi tálimniń ádepnama, uliwma pedagogika, tálim
tariyxi,
pedagogikaliq sheberlik, jańa pedagogikaliq texnologiya, sotsial
pedagogika hám pedagogikaliq sotsiologiya hám psixologiya pánlerin
jaqsi
ózlestirip bariwlari kerek .
Bul dastúr basqariw hár qanday jámiyetti turmistiń bárshe tarawlarina tán
bolǵan nárse esaplanadi. Házirgi sharayattaǵi basqariw sotsialliq hám jeke múlkke
tiykarlanǵan.
Basqariw aldina qoyilǵan maqset miynetkeshlerdiń materialliq hám ruwxiy
mútájliklerin
rawajlandiriw
hám
qáliplestiriwden
ibarat.
Jámiyetti
miynetkeshlerdiń ózleri, isshiler, diyqanlar hám ziyalilar basqaradi. Basqariw
olardiń máplerin kózlegen halda ámelge asiriladi.
Soni da aytiw kerek, házirgi kúndegi basqariw birinshi gezekte insanlardiń
ekonomikaliq hám materialliq jaǵdayin jámiyetlik iskerligin olardi qádiriyatlarimiz
ruwxinda tárbiyalawdi názerde tutadi.
Jámiyetimizdiń rawajlaniwi joqari aqliy potentsialǵa iye bolǵan jámiyetimiz
aǵzalariniń oy-órisi, ruwxiy mádeniyati
qanshelli joqari bolsa, sonshelli joqari
dárejede ámelge asiriladi. Jámiyetlik tárbiyani, ilim beriwdi, xaliqqa mádeniy
xizmet kórsetiwdi ilimiy tiykarda basqariw zárúrligi áne sonnan kelip shiǵadi.
Jámiyettiń ruwxiy turmisin basqariw aldina qoyilǵan
maqset bolsa ilim
aǵartiwshiliqti, mádeniyatti, hár tárepleme kamal tapqan, joqari dárejedegi pán
hám aqilli jetilisken insanlardi tárbiyalap jetistiriwden ibarat.
72
Soni da aytip ótiw kerek, basqariw rawajlaniwiniń hár qanday basqishinda
jámiyetke tán bolǵan ishki qásiyet bolip, bul qásiyet uliwma qásiyetke iye bolǵang
halda insanlardiń sotsial jámiyetshilik miynetinen, turmis hám miynet protsessinde
óz-ara baylanista boliw, óz materialliqń hám ruwxiy iskerliginiń ónimin almastiriw
zárúrliginen kelip shiǵadi.
Miynet jámiyetlik miynet bolǵan, házir de sonday hám
bunnan bilay da
hámiyshe jámiyetlik miynet bolip qala beredi. Insanlar tábiyatiniń qudiretli
jetilisken ráwishte qarama-qarsi turis, tábiyattan tirishilik qurallarin óndirip aliw
ushin dúńyaǵa kelgen waqitlarinan baslap-aq
birgelikte miynet qiliwlari, jámáát
bolip birlesiwleri lazim boldi. Biraq tártip, miynet bolmasa, insanniń jámiyettegi
orni hám waziypalari tayin bolmasa, miynet jámááti boliwi múmkin emes. Tábiyiy
basqariwsiz, belgili tártipti ornatpastan hám qollap quwatlamastan turip,
miynet
iskerligin, ásirese keń orinlarda ámelge asirip bolmaydi.
Adamlardiń tek miynet iskerligi emes, bálkim olardiń jámiyetlik minez-
xulqi da tártipke salip turiliwi kerek. Qullasi basqariw hár qanday jámiyetke,
sotsial turmistiń bárshe tarawlarina tán bolǵan nárse.
