• OBEKT BELGILANGAN JOYGA BORADI
  • OKLA NGRB TGNJ AAYB IGOB DEEL AYOI
  • UCHRASHUV INDINGA XIVA KINOTEATRIDA
  • VAIK RTXU ISNI IEIC NHGN DAVN DUAO ATAR Shifrni ochishda teskari jarayon
    		•

    OBEKT BELGILANGAN JOYGA BORADI




    Download 13,98 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet141/322
    Sana02.07.2024
    Hajmi13,98 Mb.
    #266404
    1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   322
    Bog'liq
    13.Axborot xavfsizligi OA

    OBEKT BELGILANGAN JOYGA BORADI
    Ushbu axborot ustun bo‘yicha ketma – ket jadvalga kiritiladi: 
    Natijada, 
    4x7 
    o‘lchovli 
    jadval 
    tashkil 
    qilinadi. 
    Endi 
    shifrlangan 
    matn 
    qatorlar 
    bo‘yicha 
    aniqlanadi, 
    ya’ni 
    o‘zimiz 
    uchun 4 tadan belgilarni ajratib yozamiz. 
    OKLA NGRB TGNJ AAYB IGOB DEEL 
    AYOI 
    Bu yerda kalit sifatida jadval o‘lchovlari xizmat qiladi. Tabiiyki, uzatuvchi va 
    qabul 
    qiluvchi 
    kalit 
    jadval 
    o‘lchami 
    bo‘lishligini 
    o‘zaro kelishib olishlari kerak. Deshifrlashda teskari amal 
    bajariladi. Endi, kalit bo‘yicha oddiy o‘rnini almashtirish shifrini Ko‘rib 
    chiqaylik. Bu usul oldingisiga nisbatan deshifrovka qilish uchun ancha 
    murakkabdir. Bu usulda jadval ustunlari kalit bo‘luvchi so‘z, ibora, jumla orqali o‘rin 
    almashtiriladi.

    Misol 
    tariqasida 
    UCHRASHUV 
    INDINGA 
    XIVA
    KINOTEATRIDA 
    matnini TEGIRMON so‘zini kalit sifatida qabul qilib, 
    O‘rnini almashtirish shifrini qo‘lla b shifrlaylik. Matnda 32 ta va kalitda 8 ta harflar 
    borligi uchun 8x4 jadval tuzamiz.
     
    Endi kalit orqali 8x6 jadval tuzib kalitdagi harflarni alfavit bo‘yicha raqamlab 
    chiqamiz. 

    Qator bo‘yicha 4 tadan bloklarga bo‘lib, simvollar ketma-ketligidagi shifrlangan 
    matnni olamiz. Shuni e’tiborga olish kerakki, agar qatorda ketma-ket ikkita bir xil harf 
    kelsa, chap tarafdan kelayotgan harf birinchi raqamlanadi, keyin esa ikkinchisi 
    raqamlanadi va shifrlangan matn hosil qilinadi. Natijada quyidagi shifrlangan matn 
    hosil bo‘ladi: 
    VAIK RTXU ISNI IEIC NHGN DAVN DUAO ATAR 
    Shifrni ochishda teskari jarayon
    amalga oshiriladi. 
    Shifrlangan matnning ochilishini yanada murakkablashtirish uchun u 
    qaytadan shifrlanishi mumkin. Bu usul 
    ikki tomonlama o‘rin almashtirish 
    shifri 
    deyiladi. Bu usulda kalit sifatida ustun va qatordagi harflar tartibidagi sonlardan 
    foydalaniladi. Avvalam bor kalit simvollariga qarab jadval tuziladi va ochiq matn 
    joylashtirilib chiqiladi. so‘ngra raqamlar navbatma-navbat tartiblanib, avval ustun, 
    keyin qatorlar o‘rni almashtiriladi va jadvaldagi ma’lumot qator bo‘yicha o‘qilib, 
    shifrlangan matnga ega bo‘linadi. 

    Download 13,98 Mb.
    1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   322




    Download 13,98 Mb.
    Pdf ko'rish