2 .3 . TO G ’ JINSLARINI PORTLATIB YUMSHATISH SIFATIGA QO'YILGAN
TEXNOLOGIK TALABLAR VA PORTLATISH ISHLARI USULLARI.
Portlatib yumshatish, tog’ jinslarini bevosita massivdan ajratib olish mumkin
b o ’lmagan hollarda yoki qiyin bo’lgan holatlar amalga oshiriladi. Tog’
jinslarining maydalanish sifatiga asosan, yuklash va tashish uskunalarining
unumdorligi va ularni qazib olish xarajatlariga bog’liq bo’ladi. Karyerlardagi
portlatish
ishlariga
quyidagi
talablar
qo’yiladi.
Massivni
portlatish
maydalanishning kerakli darajasi ta’minlanishi lozim. Portiatilgan tog’
45
jinslarining /, m aksim al mumkin b o ’lgan kattaligi quyidagicha chegaralanishi
mumkin:
• ekskavator c h o ’m ichining E (
m
3) sig’imi
/, ^(0,7^0,8)V£;
(2.2)
• trasportning s ig ’imi F,(
m
3)
0 . 5 ^ ;
(2-3)
•bunker Ад yoki maydalash uskunasining kichik o ’lchamli qabul qilish joyi
(m)
I. S(0,75-r0,85)Ал; (2.4)
• konveyer lentasi
B,
(m) kengligi bilan
/„£0,5Д„-0.1; (2.5)
Portlatilgan to g ’ jinslarining yuqorida talabga javob bermaydiganlari
nogabarit deb ataladi. Nogabaritlar soni kon m assasida minim al b o ’lishi kerak,
maydalanish esa - bir tekis. Portlatilgan kon massasi uyumli, uning o ’lchami esa
qo ’llaniladigan yuklovchi va transport uskunalarining o ’lcham lariga m os kelishi
lozim. M aydonlar va qiyaliklar berilgan belgi va shaklda b o ’lishi kerak.
Portlatilgan kon m assasi kon uskunalarining to ’xtovsiz v a xavfsiz ishlashi uchun
yetarlicha b o ’lishi kerak. Bu belgilangan talablam i bajarish to ’g ’ri tanlangan
portlatish ishlari v a uning parametrlari, shuningdek ulam ing ratsional tashkil
etilishiga bog’liq.
Portlatish ishlarining quyidagi turlari mavjud: skvajinali zaryadlash usuli,
qozonli zaryadlash usuli, shpurli zaryadlash usuli, kam erali zaryadlash usuli,
quyma zaryadlash usuli.
Skvajinali zaryadlash usuli (2.1-rasm.) portlatish m oddalam i (PM ) diametri
75-400 mm va chuqurligi 5-30 m (ba’zida 50 m gacha) b o ’lgan skvajinalarga
joylashtirishga asoslanadi. U asosan karyerlarda belgilangan portlatish ishlari
talablarini bajaradi.
46
|
