Bog'liq ochiq kon ishlari texnologiyasi mexanizatsiyasi va kon ishlarini
2.1. - rasm. Portlatishda karyerlarda foydalaniladigan zaryadlar turi: A-skvajina zaryadi; b-kotyolli zaryad; v-shpur zaryadi, d-mos ravishda shurf va shtolnyada
kamera zaryadi; e-qiya zaryad, 1-PM zaryadi; 2-qoplagich (zaboyka); hy - pog’ona
balandligi; W - pog’ona pastki qismidagi qarshilik uzunligi.
Q ozonli zaryadlash usuli (2.1-rasm.)
400-2000kg
og’irlikka
ega
m arkazlashtirilgan zaryadlami maxsus burg’ulash kengaytirgichlari bilan
skvajinalami burg’ulash orqali hosil qilingan qozonga joylashtiriladi va
portlatiladi. Bu usul PM laming skvajinalarga joylashtirib bo’lmagan hollarda,
qiyin portlatiladigan to g ’ jinslarining mavjudligida (asosan pog’onaning pastki
qismida), yarim qoyali tog’ jinslarida baland pog’onalaming o ’pirishda va
qiyaliklarda yarim transheya hosil qilishda qo’llaniladi.
Shpurli zaryadlash usuli (2.1-rasm.)
PM
zaryadlarini
shpurlarga
joylashtirishga asoslanadi (shpurlar - 75 mm diametrga va 5m chuqurlikka ega
silindirsimon b o ’shliq). U portlatish ishlarining kichik hajmi da, turli sifatdagi
rudalam ing alohida qazib olinishida, juda qimmatli foydali qazilmalami qazib
olishda (ulam ing tuzilishini saqlash va maydalanishni oldini olish maqsadida),
nogabaritlami maydalashda, pog’ona tag qismida ostlar hosil bo’lishini
y o ’qotishda, pog’onalaming qiyaligini oshirishda va boshqalarda ishlatiladi.
K am erali zaryadlash usuli (2.1-rasm.) bir nechadan bir necha yuz
tonnagacha b o ’lgan PM lami maxsus kameralarda joylashtirishdan iborat. Bu
usulni
itqitish va tashlashga ommaviy portlatishda (tog’ holatlarida),
transheyalar hosil qilishda, qozonlar hosil qilishda qo’llaniladi.
47
Quyma zaryadlash usuli (2.1-rasm.) PM lami maydalaniladigan obyektning
ustki qism iga joylashtirishga asoslanadi. Bu usul nogabarit b o ’laklam i
maydalashda va yordam chi jarayonlarda q o ’llaniladi.
