. 6 . BU R G'ULA SH STANOKLARI VA PORTLTISH SKVAJINALARNI

K aryerlarda asosan SBSH va SBR stanoklari keng qo ’llaniladi, bu stanoklar 
bilan karyerlarda m os ravishda 65 va 26% burg’ulash ishlari am alga oshiriladi. 
Yaqin yillarda sharoshkali burg’ulash eng om m abop bo ’lib qoladi.
B archa bu rg ’ulash stanoklari turlari uchun burg’ulash ishlarining ketma- 
ketligi b u r g ’ulash texnologiyasi bilan aniqlanadi. Portlatiladigan blokni 
burg’ulashda quyidagi ishlar am alga oshiriladi: burg’ulash stanogini burg’ulash 
joyiga o ’m atish, bu rg ’ulash, skvajinaning chuqurlashishi bilan burg’ulash 
stanogini uzunligini oshirish, burg’ulash tarkibini yechish, yedirilgan burg’ulash 
asbobini alm ashtirish, stanokni keyingi burg’ulash joyiga k o ’chirish.
Skvajinalam ing burg’ulashning texnologik tezligi -  bu, burg’ulashning so f 
vaqtidagi bu rg ’ulash hajmi. Bu k o ’rsatkich tog’ jinslarining burg’ulanishi, 
burg’ulash uskunasining turi va tuzilishiga va burg’ulash rejimiga bog’liq. 
Oxirgi k o ’rsatkich beriladigan ta ’sirlar kattaligi, zarblar soni, burg’ulash 
asbobining aylanish soni va burg’ulash chiqindisini chiqarish unumdorligini 
k o ’rsatadi. Наг bir burg’ulash turi burg’ulash rejimi bilan k o ’rsatiladi.
Skvajinalarni 
SBR burg’ulash stanoklari 
bilan burg’ulashda qattiq 
aralashmali kesuvchi koronkalardan foydalaniladi. П„£ 4 ko’rsatkichli zich 
qatlam sim on to g ’ jinslarida qattiq aralashm ali, qiya joylashgan tog’ jinsini 
kesuvchi kesgichlarga ega kesuvchilardan foydalaniladi. Undan qattiq to g ’ 
jinslarida ( TIt = 6 ) uzilgan ko’rinishdagi qattiq aralashm a ulangan kesgichlardan 
foydalaniladi. 
B u 
kesgichlar 
bilan 
qattiq 
tog’ 
jinslarini 
burg’ulash 
kesgichlam ing to g ’ jinsi bilan aloqasi maydoni kam aytirilish orqali amalga 
oshiriladi. Bunday kesgichlam ing kam chiligi bir martalik foydalanilishidadir. 
Alm ashinuvchi kesgichlarga ega koronkalar bu kam chilikdan holi. Bunday 
kesgichlar sanoatda tayyorlanadi va ulami alm ashtirish oson. Almashuvchi 
kesgichlam ing tu rg ’unligi 2-3ming m skvajinani tashkil qiladi. Burg’ulash 
vaqtida asbob bir o ’q atrofida aylanadi va bir vaqtning o ’zida muayyan ta ’sir 
kuchi bilan zaboyga y o ’naltiriladi. B urg’ulash chiqindilari shneklar yordamida 
chiqariladi.
52

SBR turdagi stanoklar to g ’ jinsini maydalashning unumdorligi oshishida 
koronkalaming katta aylanish tezligi va sonida erishiladi. Lekin qattiq tog’ 
jinslarida ko ’p sonli aylanishlar koronkalaming qizishiga va ishdan chiqishiga 
olib keladi. Shu sababli qattiq tog’ jinslarida aylanish soni 80-120 мин 1 
oralig’ida b o ’lishi kerak. I76 k o ’rsatkichining 1 dan 5 gacha oshishida asbobga 
bo ’lgan ta’sir 1 sm koronka diametri uchun 0.4-0.5 dan 4-5 kN gacha oshishi 
mumkin. Aylanm a burg’ulashli kesuvchi koronkali stanoklar tuzilishi bo’yicha 
oddiy, tez harakatlanadigan, uncha katta bo’lmagan og’irlikka ega. Asosan SBR- 
125 va SBR-160 stanoklari ko’p qo’llaniladi (2.1.-jadval.). SBR-125 stanogini 
(2.3-rasm.) n t < 4 k o ’rsatkichli tog’ jinslarida foydalanish m a’qul. Almashinuv 
davrida stanokning burg’ulash vaqti almashinuvning 35-40% vaqtini tashkil 
qiladi. П6 = 2 ^ 4 gacha b o ’lgan tog’ jinslarida almashinuv unumdorligi 130 m v a 
undan yuqorini tashkil qiladi. SBR-160 (2.4-rasm.) n 6 z  6 ko’rsatkichga ega 
tog’ jinslarida q o ’llaniladi. Almashinuv davrida stanokning burg’ulash vaqti 
almashinuvning 50-55% vaqtini tashkil qiladi. //,= 3 - 5 gacha bo’lgan tog’ 
jinslarida almashinuv unumdorligi 120 m va undan yuqorini (qiyalik bo’yicha 
bu k o ’rsatkich 150 m va undan yuqorigacha etadi) tashkil qiladi.

Download 8,39 Mb.