unum dorlik oshadi. Bir vaqtda portlatishda birinchi qator zaryadlarining asosiy
ta ’sir kuchi pog’ona qiyaligi tomonga qaratiladi, keyingi qatorlar portlatish
ta ’siri esa yuqoriga qaratiladi (2 .8-rasm.), shu sababli pog’ona osti yaxshi
ishlanmaydi. Kalta sekinlashtirilgan portlatishda portlatishning ta’siri oshadi va
skvajina zaryadlarining ketma-ket portlashi oqibatida pog’ona osti yaxshi
ishlanadi, shu sababli keyingi qatorlar ta’siri yaxshilanadi va portlash ta’sirini
oshirishga yordam beradi. Bunday holatda zaryadlami harakatga keltirish
quyidagi sxemalar b o ’yicha amalga oshiriladi: tartibli, vrubli (2.9-rasni.), uchli
vrubli va diagonal. Tartibli sxema nisbatan oddiy. Vrubli sxema nisbatan
m ukammal. Vrubli sxema qo’shimcha bo’sh maydonlar hosil qilishga va tog’
jinsining yaxshi maydalanishiga yordam beradigan tog’ jinsi bo’laklarini bir-
biriga urilishini ta ’minlaydi.
Skvajinalarning bir qatorli joylashuvida r (ms) sekinlashish oralig’i
quyidagi formula b o ’yicha aniqlanadi:
r = kJV
(2.17)
Bunda,
k„
- to g ’ jinsining portlatilishiga bog’liq koeffitsiyent (qiyin
portlatiladigan to g ’ jinslari uchun
k,,
=1,5+2,5, o ’rtacha portlatiladigan
kt ,
= 3 + 4 , oson portlatiladigan uchun
ktl
=5+6 ms/m).
K alta sekinlashtirilgan portlatishda sekinlashish oralig’i 5-250ms orasida
o ’zgaradi (amaliy ishlatiladigan sekinlashish oralig’i r = l 5- 75,«c). K o’p qatorli
portlatishda r ko ’rsatkichi 25% ga oshadi.
