O c h I q kon ishlari t e X n o L o g I y a s I, m e X a n I z a t s I y a s I va

jadvalda akademik V.V.Rjevskiy tomonidan keltirilgan ochish tizimlari 
k o ’rsatilgan, bu jadval E.F.Sheshko klassifikastiya asosida yaratilgan.
6.2 -jadval
O c h is h u su li 
k o ’rin is h i
O chish usuli
O ch iq kon 
la h im la ri bilan 
(tra n s h e y a la r 
bilan)
Y e r osti kon 
la h im la ri bilan
O chiq va y e r 
osti kon 
lah im lari 
a ra la sh u v i bilan
K aryem ing 
oxirgi 
konturiga 
k o ’ra 
ochuvchi 
kon 
lahimlarining 
joylashuvi
Tashqi, 
ichki 
va 
aralash
Tashqi, ichki va 
aralash
Tashqi, ichki va 
aralash
Kon 
lahimlarining 
turg’unligi
Turg’un, 
yarim 
turg’un 
va 
vaqtinchalik 
(siljuvchi)
turg’un
Turg’un 
yoki 
turg’un va yarim 
turg’un 
aralashuvi 
(vaqtinchalik)
Kon 
lahimlarining 
qiyaligi
Qiya va tik qiya
Vertikal, qiya, 
tik qiya yoki 
gorizontal
Vertikal, tik qiya 
aralashuvi, qiya 
yoki gorizontal
Xizmat
ko ’rsatiladigan 
gorizontlar 
soni 
bilan
Alohida, gurug’li va 
umumiy
Alohida, 
gurug’li 
va 
umumiy
Alohida, gurug’li 
va umumiy
P og’onada transport 
vositalarining 
harakatlanish 
harakteri 
(oqimli 
yoki mayatnikli)
Bittalik yoki juft
Bittalik 
yoki 
juft
Bittalik yoki juft
6.6. KAPITAL TRANSHEYALARNING TRASSASI
Kapital transheyaning trassasi deb uning joylashuvi bo’shliqda joylashgan 
b o ’ylama o ’qiga aytiladi. Trassalaming joylashuviga ko’ra kapital transheyalar 
karyem ing oxirgi konturiga ko’ra tashqi, ichki va aralash bo’ladi. Ohirgi holatda 
karyem ing yuqori pog’onalari tashqi joylashuvli transheyalar bilan ochilgan, 
pastkilar esa - ichki joylashgan transheyalar bilan (rasm. 6.9). Ishlatilish vaqtiga 
k o ’ra trassalar turg’un (karyeming ishchi bo’lmagan gorizontida joylashgan 
tashqi v a ichki joylashgan trassalar) va vaqtinchalik (siljuvchi s ’ezdlar trassasi)
241

b o ’ladi. Trassaning asosiy o ’lcham lariga uning balandligi, joylashuv chuqurligi 
(trassaning boshlanishi va oxiri balandliklar ayirmasi), qiyalik burchaklam ing 
minimal radiusi, trassaning aniq va nazariy uzunligi, qiya burchakli y o ’llam ing 
gorizontallarga ulanish nuqtalari soni va tuzilishi. Kapital transheyaning 
trassadagi joylashuv holati uning b o ’ylama profili (vertikal yuzaga kapital 
transheya o’qining proekstiyasi) va rejadagi (gorizontal yuzaga kapital transheya 
o ’qining proekstiyasi) k o ’rinishiga hos. Trassaning bo’ylama profili uning 
gorizontal va qiya nuqtalari, shuningdek ular orasidagi bog’liqlik bilan 
xarakterlanadi. B o’ylam a profilning o ’ziga hos holatlari bu qiya nuqtalam ing 
ishchi gorizontlarga ulanish nuqtalaridir. Ulanishning turli variantlarining 
ajralilishi transport vositalarining majburiy to ’xtashda harakatlanish holatiga 
b og’liq.
Shu bilan birga boshqaruv balandlikka ulanish gorizontal m aydonlarda 
yum shatlgan balandlik k o ’rinishida farq qiladi (rasm. 6 . 10).
6 .^ -rssn L . A ra la sh h o ld a jo y l» « h * v ch i k a p ita l tr a iu h ry a a in g um u m iy (a ) « a r e ja d a g i (b ) 
k**rinUri
6 .1 0 -rasm .. K a p ita l tr a n s h e y a la r n in g ish c h i g o riz o n tla rg a u lan ish u su lla ri: boshqaruvchi 
balandlikda (1), yum shatilgan b alandlikda (2), gorizontal m aydonda (3)
242

Eng yuqori balandlikka ulanish holatida transport vositalarining majburiy 
to ’xtashi bevosita boshqaruvchi balandlikda amalga oshadi. Bunday holatda 
harakatni boshlanishda kuch boshqaruvchi balandlikda harakat qilish kuchidan 
ancha baland bo ’ladi. Trassaning bunday profilida harakatlanishni ta’minlash 
uchun lokomotivning tortish kuchini 10-15%ga oshirish kerak. Lekin bundan 
holatda transsaning minimal uzunligi va kapital transheyalar tizimining minimal 
hajmi ta ’minlanadi.
Yumshatilgan massivda balandlikka ulanishda kapital transheyaning yuqori 
qismida (yuqoridagi ishchi gorizontga kelishda) boshqaruvchi balandlikdan 
kichikroq balandlikka ega yo’l uchastkasi hosil qilinadi (boshqaruvchidan 60- 
65% ni tashkil qiluvchi i . yo’l maydoni). Yumshatilgan 
1Ш
maydonning 
uzunligi 200-250m ni tashkil qiladi. bu lokomotivning yurishni boshlashi va 
harakatlanishini katta kuch sarf qilmasdan amalga oshirilishini ta’minlaydi. 
Trassaning uzunligi quyidagi formula bilan aniqlanadigan uzunlikka (m) oshadi:
i
Д

Download 8,39 Mb.