chiqarilmasligi
ham mumkin, balkim, uni qazib olingan maydonga joylashtirish
mumkin.
Karyer chegarasida tog’ jinsi m assivini (qoplovchi tog’ jinsi va foydali
qazilm a) qazib olish gorizontal yoki uncha qiya bo ’lmagan qatlamlar bilan
am alga oshiriladi. Qatlamlar odatda m aydondagi ishlardan va quyida joylashgan
qatlam dan vaqt b o ’yicha kechikkan holatda parallel ravishda olib boriladi. Shu
tariqa, karyeming yon yuzasi pog’ona shaklini egallaydi. Qazib olinadigan to g ’
jinsi massivini qatlamlarga b o ’linish zarurati quyidagi faktorlar bilan aniqlanadi:
• chegaralangan qatlam chegarasidagi to g ’ jinsini olish (qazib olish)ni
am alga oshiruvchi kon m ashinalarining chegaralangan o ’lchamlari bilan:
■ qazib olinayotgan massivda turli fizik-texnik va sifat xarakteristikalariga
ega b o ’lgan qatlamlarning m avjudligi bilan;
■ ancha baland bo’lgan ochilib qolgan to g ’ jinsi massivining o ’pirilish
xavfining yuqoriligi bilan.
Planda ochiq kon lahimlarining aham iyatli o ’lchamlari
va balandligi
b o ’yicha chegaralanishning mavjud em asligi ochiq kon ishlarida yuqori texnik-
iqtisodiy ko ’rsatkichlar bilan ta’m inlovchi quvvatli kon transport uskunalarini
q o ’llash uchun qulay sharoit yaratadi. Kon ishlab chiqarishning barcha zvenolari
aniq tashkil etilganda va yuqori m alakali kadrlar mavjud bo ’lgandagina
uskunalam i samarali qo ’llash mumkin.
Q o’llaniladigan uskunalarning turlari bo ’yicha ochiq kon ishlarini ishlab
chiqarishning ekskavatorli va gidravlik usullari farqlanadi. Ekskavatorli usulda.
turli
uskunalar - burg’ulash stanoklari, yumshatgichlar,
ekskavatorlar,
yuklagichlar, skreperlar, buldozerlar, g ’ildirakli va konveyer transportlari
ishlatiladi.
Gidravlik
usulda
esa,
asosiy
ishlab
chiqarish jarayonlari
harakatlanuvchi suvning energiyasi orqali am alga oshiriladi. Ushbu maqsadda
m axsus uskunalar -
gidromonitorlar, zem l^soslar va b. Qazib olishning gidravlik
usuli, faqatgina qulay kon-geologik va iqlim sharoitlarida qo’llaniladi (asosan,
etarlicha suv miqdori va gidroag’darm alarga joylashtirish uchun maydonlar
mavjud b o ’lganda yumshoq tog’ jinslarini qazib olishda qo’llaniladi). Ushbu
dars iikda qazib olishning e k j j u ^ ^ r l i usuli ifoda etilgan.
