М!и>ха«мпн«' - M um toz adabiyotim izda o ‘ziga
xos qofiyalanish
tartibiga ega b o ‘lgan beshlik band usulida yozilgan she'r.
Qofiyalanish tartibi' birinchi band misralari o ‘zaro bir xilda
qofiyalanadi (sxem asi: a + a + a + a + a),
keyingi bandlardagi
dastlabki to ‘rt- m isra o ‘zaro qofiyalanib, so ‘nggi
beshinchi misralar
birinchi bandning beshinchi misrasi bilan ohangdosh b o ‘ladi.
(sxemasi: b + b + b + b + a).
Soyaidurm ankiboqm as oftobim kim desun?
Bora- bora ketdi qadrim, intixobim kim desun?
Bir о ‘qitm aydur bitib bergan kitobim kim desun?
U l ta g 'o fu lp esh a g a holixarobim kim desun?
H ajrida m undog
‘
m eni ко ‘rgan azobim kim desun?
Oshnosidin kechib, begonalarga yor-yor,
Bu alam larga chidolmay, ко ‘z yoshim dir shashqator,
Hech dushman bo ‘Imasun qo 'yida m endek xoru zo r
Kunduzi bir yerd a bir dam olmay orom u qaror,
L a h za eyo ‘q kechalar ко ‘zlarda xobim kim desun?
(M uqim iy)
M uxam m aslar ikki xil bo‘ladi:
1 .B ir shoim ing o ‘z muxammasi
(“tab'i xud” - o ‘z ta'bi)
2 .Boshqa shoirga
ergashib,
o ‘xshatm a
usulida
yozilgan
muxammaslar. (“M uxamm asi taxm is”).
Y uqorida keltirilgan muhammas “tab'i hud” - ya'ni shoirning o ‘z
muhammasidir.
Necha muddat, kecha- kunduz ко ‘rganing a g 'yo r edi,
Shu sababdin har tukum jism im d a go \yo m or edi,
Shorn vaqtidek, M uqimiy, ro ‘zg ‘orim tor edi.
Shukr, Furqat furq atingd a xastayu bemor edi,
Bir boqishda ayladi dardim g ‘a darmon к о
‘
zlaring.
Bu beshlik band - M uqim iyning m uxam masi taxm is usulida
yozilgan “K o ‘zlaring” radifli g ‘azalining so’nggi bandi. Bu
bandning dastlabki uch bandi Furqatga tegishli.
H ar ikkala shoir
misralari m avzu va g ‘oya jihatidan bir butunlikka ega.
Hozirgi she'riyatim izda ham beshlik band usulida she'r yozish
keng tarqalgan. G ‘afur G ‘ulom, Oybek, U yg‘un,
Usm on Nosir,
22
Ramz Bobojon, Mirtemir, Hamid G ‘uiom
va boshqa bir qator
shoirlar beshlik band usulida barakali ijod qilganlar.
