0 ‘ZB EK IST0N
RESPUBLIKASI
OLIY VA 0 ‘RTA MAXSUS T A ’LIM VAZIRLIGI
NAM ANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
OBIDJON KARIMOV
MUMTOZ SHE’RIYAT
JANRLARI
fanidan
uslubiy qo‘Uanma
«Namangan» nashriyoti
2015
U O ‘K: 821.512.133.9
К ВК : 84 (5 0 ‘zb) 7
К - 27
M azkur qo “ llanm a talabalarga m um toz sh e’riyat janrlarining
shakllanishi va rivojlanishi, ularning nazariy-poetik xususiyatlari
ham da mavjud qoidalari haqida m a’lumot beradi.
Ushbu qoMlanma filologiya fakulteti o ‘zbek tili va adabiyoti
yo'nalishi
talabalari, akademik litsey, kasb-hunar kollejlari va
umumiy o ‘rta ta ’lim maktablari o ‘quvchiIariga foydalanish uchun
tavsiya etiladi.
ISBN - 978-9943-989-33-7
NG
1383
-
4947.75
-
1792400
2015
- ^
3 8 4
- (
4
,
75
) - (
07
)
v\
© «Namangan* nashriyoti
© O.Karimov, 2015
KIRISH
Bugungi kunda mustaqil taraqqiyot y o ‘lidan
borayotgan
mamlakatimizning uzluksiz ta ’lim tizimini
isloh qilish va
takomillashtirish, uni yangi sifat bosqichiga ko‘tarish, ilg‘or
pedagogik va axborot texnologiyalarini joriy qilish hamda ta’lim
samaradorligini oshirish davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi. Zamon
talablariga to ‘la javob bera oladigan ta’lim tizimini takomillashtirish
maqsadida 0 ‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim to ‘g ‘risida”gi Qonuni
va Kadrlar tayyorlash milliy dasturining qabul qilinishi bilan
uzluksiz ta’lim tizimi orqali zamonaviy kadrlar tayyorlashning asosi
yaratildi. Islohotlar jarayonida kadrlar
tayyorlash bosqichida
ekanmiz, bu jarayonda har bir pedagog uchun belgilangan
vazifalardan biri yuqori saviyada o ‘qitishni ta’minlash va malakali
kadrlarni zamonaviy ta ’lim dasturlari asosida tayyorlashdan
iboratdir. Bu o ‘rinda o ‘qituvchining tayyorgarligi, uning zamonaviy
pedagogik texnologiyalar
va interfaol usullarni bilishi, ulardan
ta ’lim va tarbiya jarayonida foydalanishi muhim ahamiyatga ega.
B o ‘lajak filologlar zamonaviy adabiyotni o ‘rganibgina qolmay,
m umtoz adabiyotni, adabiy tur va janrlarni ham mukammal tadqiq
qilishlari talab etiladi. Shu maqsadda mazkur uslubiy qo‘llanma
yaratildi.
Mazkur qo'llanm ada mumtoz she'riyat janrlari,
ulaming
taraqqiyotiga keng e'tibor berildi. Ulaming
nazariy qonun-qoidalari
m isollar orqali asoslandi. Talabalar buni o ‘rganish jarayonida
mumtoz she'riyat janrlari haqida batafsil ma'lumotga ega boMadilar.
Ma'lumki, mumtoz adabiyot tarixi adabiy tur va janrlar tarixi
hamdir. Adabiy jarayon ma'lum adabiy tur va janrlarni vujudga
keltiradi, ulami shakllantiradi.
Adabiy tur va janrlar taraqqiyotida ulug‘ o ‘zbek shoiri va
mutafakkiri Alisher Navoiyning beqiyos o ‘rni bor.
Shoir ijodiyoti
bilan o ‘zbek nazmi ham, o ‘zbek nasri ham kamol topdi, tur va
janrlar jihatidan boyidi. Lirikada - g ‘azal, mustazod, muxammas,
musaddas,
tarkibband, tarje'band, soqiynoma, qasida, ruboiy, qit'a,
tuyuq, fard, muammo, chiston, lug‘z va boshqa janrlar yaratildi.
з
Bu jan rlar doirasining kengayishi va takomilida hazrat A lisher
N avoiychalik hech kirn xizm at qilm agan, ularni yangi taraqqiyot
p og ‘onasiga olib chiqmagan.
Alisher N avoiy kabi keyingi atoqli so‘z san’atkorlari ham
(Bobur, M ashrab, M unis, Ogahiy, M uqimiy, Furqat, Zavqiy,
Erkin
V ohidov kabi) mavjud janrlarning yanada rivojlanishi, ulam ing
yangi g'oyaviy-estetik m ohiyatga ega b o iis h i hamda yangi adabiy
janrlarning vujudga kelishida m uhim rol o ‘ynaydi.
Qisqasi, uslubiy qo ‘llanma talabalarda lirik turga m ansub
janrlarga doir nazariy m a'lum otlam i
kengaytiradi, ijodiy m isollar
topishga, ularni tahlil qilishga tayyorlaydi.
