| Qur’on - musulmonlarning muqaddas kitobi. Qur’ondagi hamma fikr va ko‘rsatma Alloh tomonidan Muhammad alayhissalomga vahiy kilingan so‘zlardir. Qur’on oilaviy hayotda er-xotin o‘rtasidagi munosabatlar, baxtli nikoq, oilaviy turmush, farzand tarbiyasi, ajralish va uning yo‘l-yo‘riklari haqida tegishli ko‘rsatmalar beradi.
Hadis - Qur’ondan keyingi Muhammad Payg’ambarning hayoti, faoliyati va ko‘rsatmalarini aks ettiruvchi manba. Hadis ko‘p jildli to‘plamlarda saqlangan, mutlaqo ishonchli bo‘lishi uchun puxta tartibga solingan va maxsus tekshiruvlardan o‘tkazilgan. Bu manba odamlar orasidagi tortishuvlar, oilaviy kelishmovchiliklar va hokazolarni hal etishda dasturilamal bo‘lib xizmat qilgan. Hadislar Payg’ambarning turli vaziyatlardagi xulq-atvorini eng kichik tafsilotlariga qadar ta’riflab bergan va bamisoli axloq kodeksiga, axloq tuzugiga aylangan, chunki Xudoning erdagi elchisining xulq-atvori o‘zini chin musulmon deb biladigan musulmon uchun shak-shubhasiz taqlid qilinishi kerak bo‘lgan amaldir.
Hadislarda aniq ma’noni istalgan muqobil so‘z shakliga o‘tkazish mumkin, ayni paytda Qur’on matnida esa so‘z ifodasini umuman o‘zgartirishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Qur’on va Hadislar nikoh kurish, farzand ko‘rish, balog’atga etish, oilaviy hayot va o‘lim singari insonlar hayotidagi muhim voqealarda nimalar qilinishi zarurligini ko‘rsatadi.
Oila haqida qayg’urish islom dinida puxta ishlab chiqilgan keng qamrab oluvchi nikoh tizimida namoyon bo‘ladi. Oilagacha boshlanadigan bu tizim «Nikoh» bilan mustahkamlanadi va oilaviy munosabatlarda davom etadi. U oilaning har bir a’zosi (ham ota-ona, ham farzand) huquqlari, majburiyatlari va javobgarliklarini aniq tasvirlab beruvchi oliy tushunchalardan iborat. Oilaviy munosabatlar o‘z-o‘zidan rivojlanadigan, o‘zaro nazorat qilinadigan, rahm-shafqatli va sevgi-muhabbatga to‘la bo‘lishi kerak. Xudbinlik, g’azab, e’tiborsizlik, begonalik hamda jismoniy va axloqiy tahqirlash kabi xislatlar ularga begona bo‘lishi kerak. Oilaga nisbatan islom dinining bunday nuqtai nazari Quronning oilaviy munosabatlarga taalluqli asosiy printsiplaridan kelib chiqadi.
Nikoh munosabatlarining to‘g’ri boshlanish muvaffaqiyat va ularning xotirjam yuksalishining garovi bo‘lishi muhimligini anglash zarur. Qur’on nikoh - sunnaning bir qismi ekanligini eslatadi va uning eng yaxshi misollarini ko‘rsatish uchun Alloh payg’ambarlarni tanlagan: «Darhaqiqat, sizdan ilgari ham (ko‘p) payg’ambarlar yuborganmiz va ularga juftlar va zurriyotlar berganmiz» (Ra’d surasi. 13:38).
Hadislardan birida Payg’ambarimiz Muhammad (s.a.v.) shunday deydilar: «Nikoh mening an’anamdir, bu an’anadan yuz o‘girgan kishilar men bilan emasdir».
Islom dinida nikoh - bu farzandlar tarbiyalash va baxtli oila qurish uchun o‘zaro yordam, samimiylik va sabr-matonatlilik prinpiplariga tayangan holda bir-birini sevadigan va xohlaydigan erkaklar va ayollarning birgalikda yashashidir.
Qur’on erkak va ayol o‘rtasidagi aloqalarni juda aniq tarzda tasvirlaydi: «U zot sizlar hamdam bo‘lishlaringiz uchun o‘zlaringizdan juftlar yaratishi va o‘rtalaringizda oshnolik va mehr-muhabbat paydo qilishidir» (Rum surasi. 30:21).
Hadislarda keltirilishicha Muhammad (s.a.v.) payg’ambarimiz bunday degan: «Sizlarning qaysingiz xuddi men singari o‘z oilasi (xotini) uchun namuna hisoblansa, o‘sha eng yaxshi kishidir». Oila ma’naviy va axloqiy tomondan qanchalik mustahkam bo‘lsa, uning xursandchiligi va baxti shuncha ishonchli bo‘ladi.
| 