QURUQ USUL
Eng tejamkor usul xom – ashyoviy unni separatorlar bilan birgalikda yopiq
siklda ishlab, bir vaqtda tuyib ham qurituvchi tegirmonlarda tayyrlashdir. Bunday
tegirmonlarda agar xom – ashyoning namligi 8-10% dan oshmasa foydalaniladi.
Bu usulda xom – ashyoviy moddalar (ohaktash, gil va boshqalar) maydalashdan
Gil
Ko‘mir
Gips
Suv
Aktiv
mineral
qo‘shimcha
Ikki yoki
uch
bosqichda
maydalash
Maydalash
Maydalash
Maydalash
Maydalash
Quritish
Suvli
aralashma
(Shlam)
Quritish
va o‘ta
maydalash
O’lchash
Tegirmonda birga
maydalash (sharli
tegirmon)
Shlamni sozlash va
hovuzlarda saqlash
Shlamni aylanma pechda
kuydirish (klinker) hosil
qilguncha
Kilinkerni sovitish va
omborda saqlash
Birgalikda trubali tegirmonda tuyish
Tayyor mahsulot ombori
O’lchash
Qoplarda sementni
joylashtirish
Maxsus vagon avtomashinalarda
sementni jonatish
Ohaktosh
Klinker
35
keyin qurgitiladi va sharli tegirmonda №008 – elakda 6-10 qoldiq qolguncha
birgalikda tuyuladi. Xom-ashyoviy unni quyidagilarda kuydirishadi:
1.
Oldindan xom-ashyoviy unnga issiqlik ishlovi beriladi va kalta
aylanma pechlarda kuyiriladi
a) Siklonli issiq almashtirgichlardan chiqqan gazlar bilan modda 800-850
o
C
ga cha issitiladi va qisman karbonsizlanadi (30-40%);
b) konveyerli kalisinatorlarda (CaO ga to‗yintiruvchi moslamalar) pechlardan
chiqadigan issiqlik xisobiga moddalar kuydiriladi.
2.
Xom-ashyoviy un granula (dumaloq) shaklida avtomatik shaxta
pechlarda kuydirish mumkin. Quruq usulda ishlab chiqarishda sementni konveerli
kalsinatorlar bilan birgalikda ishlovchi aylanuvchi (―lepol‖ pechlari), shuningdek
shaxta pechlarida kuydiriщ mumkin. Bu va boshqa hollarda uni kuydirishdan avval
ashyoviy un shakklanadi va o‗lchamlari 5—10 mmdan 20 — 30 mm gacha bo‗lgan
dumaloq
zarrachalar
granulalar
olinadi.
Buning
uchun
likobchasimon
granulyatorlardan foydalaniladi. Shaxta pechlarida xom —ashyoviy dumaloq
zarrachalar (granullalar) avval tarqayotgan tugun gazlar bilan quritiladi. So‗ngra
ular pastga, balandroq haroratli zonaga ko‗cha borib, 400 — 500
o
C gacha qizigach,
ulardagi mineralli gillar suvsizlanadi. Karbonsizlanish, ya‘ni CO
2
ning ajralishi va
uning uglerod bilan ta‘sirlashib CO hosil qilishi bilan birgalikda keladi.
Bu esa Fe
2
O
3
yoki FeO tiklanuvchi reaksiya uchun qulay bo‗lgan muxitni
yaratadiki, u klinkerning sifatini yomonlashtiradi. Bugungi kunda qaynayotgan
qatlamda kuydirish texnologiyasi ishlab chiqarilmoqdaki, bu usulda shakllangan
yoki mayda shakldagi xom —ashyoviy aralashmani qatlami orasidan pastga va
tepaga tezligi 1,5 — 3 m/s bo‗lgan issiq gazlar surib o‗tiladi. Bunda granulalar
doimiy harakatda bo‗ladigan va intensiv ravishda gaz (1350 —1450
o
C haroratda)
va moddalar orasida issiqlik almashish ro‗y beradiyu bu sharoitda o‗lchami 2 — 5
mm bo‗lgan granullarni ( shakllangan zarrachalar) kuydirish jarayoni 30 — 40 min
tugatiladi, hamda baland sifatli sementlar olinadi.
36
Quruq usulda sement olinish texnologik chizmasi.
|
