Operatsion · � � tizimlar o‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti u

Download 4,88 Mb.
bet	36/129
Sana	18.11.2023
Hajmi	4,88 Mb.
	#100808

1 ... 32 33 34 35 36 37 38 39 ... 129

Bog'liq
a12b69867f018f785135aa04d3624799 Operatsion tizimlar грифли 100 шт

.
.
.

Sahifa n

2	v
2	v
2	v
2	v
2	v
2	v
2	i
2	i

Sahifa 0

Sahifa 1

Sahifa 2

Sahifa 3

Sahifa 4

Sahifa 5

3.19- rasm. Valid-invalid biti yordamida protsessor xotirasini himoyalash

Fizik manzil qurilma tomonidan mantiqiy manzil va ko‘chirish registrining qiymati yig‘indisi sifatida hisoblanadi. Ko‘chirish va chegara registerlari apparat bilan qo‘llab-quvvatlash manzillar sxemasi quyidagi 3.20- rasmda keltirilgan.

Segmentli xotira (Segmentation)

Segmentlash - bu xotirani boshqarish usuli bo‘lib, unda har bir vazifa turli o‘lchamdagi bir nechta segmentlarga bo‘linadi, har bir modul uchun tegishli funksiyalarni bajaradigan qismlar mavjud. Segmentlar sahifalardan farqli ravishda o‘zgaruvchan o‘lchamga ega bo‘lishadi. Har bir segment aslida har xil mantiqiy dastur manzili
maydoni bilan farqlanadi. Jarayonni bajarish kerak bo‘lganda, uning har bir segmenti mavjud xotiraning qo‘shni blokiga yuklangan bo‘lsa ham, uning tegishli segmentatsiyasi o‘zaro bog‘liq bo‘lmagan xotiraga yuklanadi. Segmentli xotirani boshqarish sahifali xotira bilan juda o‘xshash, ammo bu yerda segmentlar uzunligi bo‘yicha o‘zgaruvchan bo‘lib, almashtirish sahifalari esa belgilangan o‘lchamga ega. Dastur segmenti dasturning asosiy funksiyasini, yordamchi funksiyalarni, ma’lumotlar tuzilishini va boshqalarni o‘z ichiga oladi. Segmentlashga misol 3.21- rasmda keltirilgan.

3.20- rasm. Qo‘shni xotirani taqsimlash sxemasi Operatsion tizim har bir jarayon uchun segment xaritasi jadvalini

va bo‘sh xotira bloklari ro‘yxatini, shuningdek segment raqamlarini, ularning o‘lchamlarini va asosiy xotiradagi tegishli xotira maydonlarini o‘z ichiga oladi. Har bir segment uchun jadvalda segmentning boshlang‘ich manzili va segment uzunligi saqlanadi. Xotira manzili segment va almashtirish ma’lumotlarini o‘z ichiga oladi.
Har bir segment – 0 dan boshlanadigan manzillarning to‘g‘ri chiziqli ketma-ketligidir. Segmentning maksimal o‘lchami protsessorning razryadi bilan aniqlanadi (bunda 32 razryadlida manzillashda 2³² bayt yoki 4 Gb). Segment manzili dinamik ravishda
o‘zgarishi mumkin (masalan, stek segmenti). Segmentlar jadvalining elementida segment boshlanishi fizik manzilidan tashqari odatda segment uzunligi ham beriladi.

3.21- rasm. Segmentlashga misol

Virtual xotira (Virtual memory)

Kompyuter tizimda o‘rnatilgan hajmdan ko‘proq xotiraga murojaat qilishi mumkin. Ushbu qo‘shimcha xotira aslida virtual xotira deb nomlanadi va u kompyuterning operativ xotirasini taqlid qilish uchun o‘rnatilgan qattiq diskning bir qismi hisoblanadi. Ushbu sxemaning asosiy ko‘zga tashlanadigan afzalligi shundaki, dasturlar fizik xotiradan kattaroq bo‘lishi mumkin. Virtual xotira ikki maqsadda xizmat qiladi. Birinchidan, bu bizga disk yordamida fizik xotiradan foydalanishni kengaytirishga imkon beradi. Ikkinchidan, bu bizga xotirani himoya qilishga imkon beradi, chunki har bir virtual manzil fizik manzilga tarjima qilinadi.
Dasturni asosiy xotiraga to‘liq yuklash talab qilinmaydigan holatlar quyidagicha:

Foydalanuvchi tomonidan yozilgan xatolar bilan ishlash protseduralari ma’lumotlar yoki hisob-kitoblarda xatolik yuz bergan taqdirdagina qo‘llaniladi;
Dasturning belgilangan parametrlari va funksiyalari kamdan- kam ishlatilishi mumkin;
Aslida katta bo‘lmagan hajmdagi jadval amalda ishlatilgan bo‘lsa ham, ko‘p jadvallarga belgilangan miqdordagi manzil maydoni belgilanadi;
Har bir foydalanuvchi dasturini xotiraga o‘rnatish yoki almashtirish uchun kamroq kiritish/chiqarish operatsiyalari talab qilinadi;
Dastur endi mavjud fizik xotira miqdori bilan cheklanmaydi;
Har bir foydalanuvchi dasturi kamroq fizik xotirani egallashi mumkin, shu bilan birga ko‘proq dasturlar bir vaqtning o‘zida ishga tushurilishi, protsessordan foydalanish va o‘tkazish qobiliyati mos ravishda oshadi.

3.22- rasm. Virtual xotira tizimi sxemasi

Umumiy foydalanish uchun mo‘ljallangan zamonaviy mikroprotsessorlar, xotirani boshqarish qurilmasi yoki xotirani boshqarish bloki (MMU), qurilma tarkibiga kiritilgan. Xotirani boshqarish blokining vazifasi virtual manzillarni fizik manzillarga tarjima qilishdir. Asosiy misol quyidagi 3.22- rasmda keltirilgan.
Virtual xotira odatda talabni belgilash orqali amalga oshiriladi.
U segmentlash yordamida ham amalga oshirilishi mumkin.

Sahifani almashtirish (Demand paging)

Sahifalarni almashtirish tizimi - almashtirish va sahifali tizimga juda o‘hshash. Jarayonlar ikkilamchi xotirada joylashadi va sahifalar oldindan emas, balki talabga ko‘ra yuklanadi. Kontekstni almashtirish sodir bo‘lganda, operatsion tizim eski dasturning biron bir sahifasini diskka yoki yangi dasturning biron bir sahifasini asosiy xotiraga ko‘chirmaydi. Buning o‘rniga u shunchaki birinchi sahifani yuklaganidan so‘ng yangi dasturni ishga tushiradi va ular bog‘langan dastur sahifalarini oladi.

3.23- rasm. Sahifani almashtirish tizimiga misol

Afzalliklari

Katta virtual xotira;
Xotiradan yanada samaraliroq foydalanish;
Ko‘p dasturlash darajasida chegara yo‘q; Kamchiliklari
Sahifali boshqarishning oddiy usuliga qaraganda sahifalar soni va sahifani qayta ishlash uchun protsessor yuklanishi hajmi ko‘proq.

Sahifani almashtirish algoritmi

Sahifani almashtirish algoritmlari – bu usul operatsion tizim yordamida qaysi xotira sahifalarini o‘zgartirish, diskka yozish kerakligini hal qiladi. Sahifada xatolik yuz berganda va sahifani taqsimlash uchun ishlatib bo‘lmaydigan holatlarda, agar sahifalar mavjud bo‘lmasa yoki bo‘sh sahifalar soni talab qilinadigan miqdordan kam bo‘lsa, sahifani almashtirish har safar sodir bo‘ladi. O‘zgartirish uchun tanlangan va yuklanmagan sahifaga yana murojaat qilinganida, u diskdan ma’lumotlarni o‘qishi kerak va bu K/Ch tugallanishini talab qiladi. Ushbu jarayon sahifani almashtirish algoritmining sifatini aniqlaydi: sahifalarni joylashtirish uchun kutish vaqti qanchalik qisqa bo‘lsa, algoritm shunchalik yaxshi bo‘ladi. Sahifani almashtirish algoritmi qurilma tomonidan taqdim etilgan sahifalarga kirish to‘g‘risidagi cheklangan ma’lumotlarga qaraydi va sahifalarni o‘tkazib yuborishni kamaytirish uchun qaysi sahifalarni almashtirish kerakligini tanlashga harakat qiladi, uni dastlabki saqlash xarajatlari va algoritmning protsessor vaqti bilan taqqoslaydi. Sahifani almashtirish algoritmlari juda ko‘p. Bulardan eng ko‘p qo‘llaniladiganlari FIFO va LRU algoritmlari hisoblanadi.

Download 4,88 Mb.

1 ... 32 33 34 35 36 37 38 39 ... 129

Download 4,88 Mb.