O'rnatilgan Tizimlari va Ularning Dasturiy Taminoti (O'T va udt)

Mavzu: O’rnatilgan tizimlar va ularning dasturiy ta’minoti fanining maqsadi va vazifalari.

Kirish

• O’rnatilgan tizimlar muayyan vazifani bajarish uchun mo’ljallangan mikrokontroller asosida va dasturiy ta’minot orqali, ishonchli, real vaqt rejimida nazorat qilish hisoblanadi.

Kirish

• O'rnatilgan tizim, elektron tizimlarga asoslangan turli tizimlardagi ma'lumotlarni kiritish, qayta ishlash, saqlash va boshqarish kabi turli vazifalarni bajarishga mo'ljallangan kompyuter tizimlarining bir turidir.
• O’rnatilgan tizimlar apparat va dasturiy ta’minotlarning kombinatsiyasi hisoblanadi.

Kirish

• Biz o’rnatilgan tizimlardan deyarli barcha hayot tarzimizda oddiy yoki murakkab qurilmalar orqali foydalanamiz.
• Bunday qurilmalarga mikroto’lqinli pech, masofaviy boshqarish pultlari, soch quritgich, uy xavfsizligi qurilmalari, hisob mashinalari, yo’l xarakatlarini boshqarish tizimlari va boshqalar kiradi.

O’rnatilgan tizimlarga misollar

O’rnatilgan tizimlarga misollar

Kundalik hayotdagi O’T

• Uyg’onish
• Nonushta
• Uyning xavfsizligi
• Avtomobil
• Ishxonagacha bo’lgan yo’l

Kundalik hayotdagi O’T

• Ishxonadagi qurilmalar

Kundalik hayotdagi O’T

• Uydagi qurilmalar

Qisqacha O’Tlarning ro’yxati

O’Tlarda ishlatiladigan dasturlash tillari

O’Tlarda ishlatiladigan dasturlash tillari

O’rnatilgan tizimlarning turlari

• O’rnatilgan tizimlar asosiy 4 guruhga bo’linadi
• 1. Umumiy hisoblash
• Komputer hisoblashlariga o’xshash dasturiy ta’minotlar lekin o’rnatilgan paket orqali.
• Video o’yinlari, automatlashtirilgan gapiruvchilar, taqiladigan kompyuterlar.
• 2. Boshqariladigan tizimlar
• Avtomobil motorlari, kimyoviy jarayonlar, havo yo’llarining boshqarish tizimlari,
• Atom energiyasi va real vaqt boshqaruv tizimlari

O’rnatilgan tizimlarning turlari

• 3. Signalni qayta ishlash
• Ulkan ma’lumotlar to’lqini hisoblash
• Radar, suv osti obyektlarini aniqlash, videoni siqish
• 4. Aloqa va tarmoqni tuzish
• Switching, ma’lumotlarni yuborish va qabul qilish
• Internet, uyali aloqa tizimlari

O’rnatilgan tizimlarning blok diagrammasi

O’rnatilgan tizimlarning asoslari

• O’rnatilgan tizimlarning asoslari O’T texnik ta’minoti va O’T dasturiy ta’minoti kombinatsiyasidan tashkil topgan.

O’rnatilgan tizimlarning texnik ta’minoti

• O'rnatilgan tizim operatsiyani bajarish uchun apparat platformasidan foydalanadi.
• O'rnatilgan tizimning apparat platformasi asosan mikroprotsessor / mikrokontrollerdan tashkil topgan bo’ladi.
• Apparat platformasi kirish / chiqish interfeyslari, xotira, foydalanuvchi interfeysi va tasvir birligi kabi elementlarga ega.

O’rnatilgan tizimlarning texnik ta’minoti

• Odatda, o'rnatilgan tizim quyidagilardan iborat:
• Quvvatlantirish manbai
• Xotira
• Prosessor
• Timers
• Kirish/Chiqish davrlari (portlari)
• Seriya aloqa portlari
• SASC (Tizimga oid dasturlarning o'ziga xos davrlari)

O’rnatilgan tizimlarning dasturiy ta’minoti

• O’rnatilgan tizimning dasturiy ta'minoti ma'lum bir funktsiyani bajarish uchun yoziladi.
• Odatda yuqori darajadagi dasturlash tillarida yoziladi va keyinchalik apparatdagi doimiy bo'lmagan xotirada saqlash uchun kompilyatsiya qilinadi.
• O'rnatilgan tizim dasturiy ta'minoti quyidagi uchta cheklovni hisobga olish uchun mo'ljallangan.
• Tizim xotirasi qulayligi
• Protsessorning tezligi
• Ishlash, to’xtash va uyg’onish uchun kuch tarqalishini cheklash zarurati mavjud.

O’rnatilgan tizimlarning asosiy afzalliklari va kamchiliklari

• Afzalliklari
• Oson sozlanishi
• Kam quvvat sarfi
• Arzon narxdaligi
• Kengaytirilgan ishlashi
• Kamchiliklari
• Ishlab chiqarishga ko’p kuch sarfi
• Bozorga olib chiqish uchun ko’p vaqt – o’rtacha 8 oy.

O’rnatilgan tizimlarda muhim yo’nalishlar

• Texnik ta’minot- ishlashni yaxshilash (sensorlar va aktuatorlar), tekshirish va h.k.
• Dasturiy ta’minot- qayta ishlash, test, tekshirish, OS va h.k.
• Tarmoq- tizimlar o'rtasida yuqori ulanish (masalan, aqlli uylar ko'plab tizimlarni bir-biriga bog'laydi, standartlashtirilgan protokol va boshqalar).
• Xavfsizlik- tarmoqda hujumlarga qarshi himoya
• Loyihalash- rivojlantirilgan metodlar, ko’proq avtomatlashtirish, rasmiy tasdiqlash.