QO’SHIMCHA XARAJAT (MC) – har bir ishlab chiqarilgan mahsulot birligi uchun sarflangan xarajat hisobiga umumiy xarajatning o’sgan qismi.
Mehnat birligi miqdori
(L)
|
Umumiy mahsulot miqdori
(Q)
|
Umumiy xarajat
|
Qo’shim
cha
xarajat
(MC)
|
O’rtacha xarajat
|
Domiy
Xarajat
(TFC)
|
O’zgaruv
chan x-t
(TVC)
|
Umumiy
Xarajat
(TC)
|
O’rtacha
Doimiy
(AFC)
|
O’rtacha
O’zgaruvchan
(AVC)
|
0
|
0
|
1000
|
0
|
1000
|
-
|
-
|
-
|
1
|
15
|
1000
|
250
|
1250
|
16,7
|
66,7
|
16,7
|
2
|
40
|
1000
|
500
|
1500
|
10,0
|
25,0
|
12,5
|
3
|
63
|
1000
|
750
|
1750
|
10,8
|
15,9
|
11,9
|
4
|
76
|
1000
|
1000
|
2000
|
19,2
|
13,2
|
13,2
|
5
|
85
|
1000
|
1250
|
2250
|
27,8
|
11,0
|
14,7
|
6
|
90
|
1000
|
1500
|
2500
|
60,0
|
11,1
|
16,7
|
7
|
91
|
1000
|
1750
|
2750
|
250,0
|
11,0
|
19,2
|
MC= TC’/Q’
Masalan, to’rtinchi ishchini ishga yollash natijasida mahsulot miqdori O’= 13 birlikka (76-63) oshgan, umumiy xarajat TC’ esa 250 so’mga (2000-1750) o’sgan. Demak, bu yerda MC= 250/13=19,2 so’m bo’ladi.
Ishlab chiqarish hajmining oshishi bilan o’rtacha umumiy xarajatlarning kamayishi – ishlab chiqarish ko’lamining IJOBIY SAMARASI hisoblanadi.
Unga quyidagi omillar ta’sir qiladi:
Korxona yirikligining oshib borishi bilan mehnatni ixtisoslashtirilishi( mehnat taqsimoti)
Boshqaruv xodimlari mehnatini ixtisoslashtirish.
Kapitaldan samarali foydalanish.
Ishlab chiqarish ko’lamining SALBIY SAMARASI- firmani kengaytirib borishi bilan o’rtacha umumiy xarajatlarning oshishiga olib keladi. Uning asosiy sababi yirik firma faoliyatini boshqarish qiyinchiliklari. Kichik korxonalarni boshqarishda birta rahbar faoliyat ko’rsatsa, yiriklashgan sari rahbarlar soni ortadi va birta oily rahbar ishlab chiqarish jarayonidan uzoqlashib, korxona samaradorligi pasayadi.
Ilova №5
Individual bajarish uchun topshiriq
1.Xarajatlarni turiga mos ravishda javalga joylashtiring:
Qorovil xizmati, reklama, qadoqlash xarajatlari, kredit uchun foiz to’lovlari, bino uchun ijara haqi, texnologiya amortizatsiyasi, soliq to’lovlari, xodimlar bo’limi boshlig’i uchun xarajatlar, xom-ashyo xarajatlari, elektr energiya xarajatlari, ishchi xodimlar ish haqi, transport xarajatlari, sotuvchi xarajatlari, buxgalterga to’lanadigan ish haqi
Topshiriqni bajarish yo’riqnomasi.
1.Topshiriqda ko’rsatilgan xarajatlar turlarini diqqat bilan o’qib chiqing.
2.Xarajatlar orasidan doimiy xarajatlarni ajratib 1 ustunchada joylashtiring.
3. Xarajatlar orasidan o’zgaruvchan xarajatlarni ajratib 2 ustunchada
joylashtiring.
4. Natijani taqdimot qiling .
5.Topshiriqni bajarish uchun 3 daqiqa, taqdimotga 1 daqiqa.
Ilova №6
Individual bajarish uchun topshiriq
1.Xarajatlarni turiga mos ravishda javalga joylashtiring:
Qorovil xizmati, reklama, qadoqlash xarajatlari, kredit uchun foiz to’lovlari, bino uchun ijara haqi, texnologiya amortizatsiyasi, soliq to’lovlari, xodimlar bo’limi boshlig’i uchun xarajatlar, xom-ashyo xarajatlari, elektr energiya xarajatlari, ishchi xodimlar ish haqi, transport xarajatlari, sotuvchi xarajatlari, buxgalterga to’lanadigan ish haqi
Ishlab chiqarish xarajatlari
|
Muomala xarajatlari
|
|
|
Topshiriqni bajarish yo’riqnomasi.
1.Topshiriqda ko’rsatilgan xarajatlar turlarini diqqat bilan o’qib chiqing.
2.Xarajatlar orasidan ishlab chiqarish xarajatlarni ajratib 1 ustunchada joylashtiring.
3. Xarajatlar orasidan muomala xarajatlarni ajratib 2 ustunchada
joylashtiring.
4. Natijani taqdimot qiling .
5.Topshiriqni bajarish uchun 3 daqiqa, taqdimotga 1 daqiqa
Ilova №7
|
