Amaliy ishni bajarish tartibi:
1. Komyuterni ishga tushirish uchun o’qituvchidan ruxsat oling.
2. Kompyuterni ishga tushiring va windows operatsion tizimini yuklang.
3.Excel Elektron jadvalini yuklaymiz. Buning uchun Пуск→Программы→Microsoft Excel ni tanlaymiz.
4.Jadvalning dastlabki satrida mavzuni kiritamiz: Sayyohlik firmasining safar harajatlari hisobi
5.Ustun kengligini sichqoncha ko’rsatkichi yordamida A, B, C, D, E, F ustunlarga mos keluvchi chiziqni qistirib olib, kerakli miqdorda suramiz.
6.Ikkinchi qatordan boshlab, har bir ustunga mos nomlarni kiritamiz:
T/r
|
Boriladigan joy
|
Yo'l narxi
(so'm hisobida)
|
safar davomiyligi
(kunlar hisobida)
|
Kunlik harajat
(so'm hisobida)
|
Sayyohlar
soni
|
Jami harajat
miqdori
(so'm hisobida)
|
|
|
7.Yacheykalarni lozim bo’lgan ma’lumotlar bilan to’ldiramiz:
Sayyohlik firmasining safar harajatlari hisobi
|
T/r
|
Boriladigan joy
|
Yo'l narxi
(so'm hisobida)
|
safar davomiyligi
(kunlar hisobida)
|
Kunlik harajat
(so'm hisobida)
|
Sayyohlar
soni
|
Jami harajat
miqdori
(so'm hisobida)
|
1
|
Samarqand
|
2500
|
3
|
2500
|
300
|
|
2
|
Buxoro
|
3000
|
5
|
3000
|
245
|
|
3
|
Xiva
|
15000
|
6
|
3000
|
350
|
|
4
|
Andijon
|
10000
|
5
|
3500
|
150
|
|
5
|
Farg'ona
|
13000
|
6
|
3500
|
200
|
|
6
|
Nyu-york
|
450000
|
10
|
5000
|
15
|
|
7
|
Parij
|
350000
|
12
|
5000
|
20
|
|
8
|
Makka
|
440000
|
14
|
5800
|
12
|
|
9
|
Mockva
|
460000
|
15
|
6800
|
25
|
|
10
|
Germaniya
|
505000
|
20
|
7500
|
14
|
|
8. “Jami harajat miqdori” ustu formulasini kiritamiz:
Sayyohlik firmasining safar harajatlari hisobi
|
T/r
|
Boriladigan
joy
|
Yo'l narxi
(so'm hisobida)
|
Safar davomiyligi
(kunlar hisobida)
|
Kunlik harajat
(so'm hisobida)
|
Sayyohlar
soni
|
Jami harajat
miqdori
(so'm hisobida)
|
1
|
Samarqand
|
2500
|
3
|
2500
|
300
|
=(2*C3+D3*E3)*F3
|
2
|
Buxoro
|
3000
|
5
|
3000
|
245
|
=(2*C4+D4*E4)*F4
|
3
|
Xiva
|
15000
|
6
|
3000
|
350
|
=(2*C5+D5*E5)*F5
|
4
|
Andijon
|
10000
|
5
|
3500
|
150
|
=(2*C6+D6*E6)*F6
|
5
|
Farg'ona
|
13000
|
6
|
3500
|
200
|
=(2*C7+D7*E7)*F7
|
6
|
Nyu-york
|
450000
|
10
|
5000
|
15
|
=(2*C8+D8*E8)*F8
|
7
|
Parij
|
350000
|
12
|
5000
|
20
|
=(2*C9+D9*E9)*F9
|
8
|
Makka
|
440000
|
14
|
5800
|
12
|
=(2*C10+D10*E10)*F10
|
9
|
Mockva
|
460000
|
15
|
6800
|
25
|
=(2*C11+D11*E11)*F11
|
10
|
Germaniya
|
505000
|
20
|
7500
|
14
|
=(2*C12+D12*E12)*F12
|
9.Natijada quyidagi jadval hosil bo’lsin:
Sayyohlik firmasining safar harajatlari hisobi
|
T/r
|
Boriladigan joy
|
Yo'l narxi
(so'm hisobida)
|
safar davomiyligi
(kunlar hisobida)
|
Kunlik harajat
(so'm hisobida)
|
Sayyohlar
soni
|
Jami harajat
miqdori
(so'm hisobida)
|
1
|
Samarqand
|
2500
|
3
|
2500
|
300
|
3750000
|
2
|
Buxoro
|
3000
|
5
|
3000
|
245
|
5145000
|
3
|
Xiva
|
15000
|
6
|
3000
|
350
|
16800000
|
4
|
Andijon
|
10000
|
5
|
3500
|
150
|
5625000
|
5
|
Farg'ona
|
13000
|
6
|
3500
|
200
|
9400000
|
6
|
Nyu-york
|
450000
|
10
|
5000
|
15
|
14250000
|
7
|
Parij
|
350000
|
12
|
5000
|
20
|
15200000
|
8
|
Makka
|
440000
|
14
|
5800
|
12
|
11534400
|
9
|
Mockva
|
460000
|
15
|
6800
|
25
|
25550000
|
10
|
Germaniya
|
505000
|
20
|
7500
|
14
|
16240000
|
Ma’lumotlarni saralash uchun, dastlab saralanuvchi ma’lumot ustuni ajratiladi va uskunalar majmuasidan AЯ↓ belgisi ustiga “sichqoncha” ko’rsatkichi keltirilib, uning tugmahsasi bosiladi. Masalan, ma’lumotli jadvalda shaharlarning nomini alifbo bo’yicha saralash lozim bo’lsa, dastlab “sichqoncha” ko’rsatkichi yordamida shaharlar nomlari va ularrga mos C,D, E, F, G ustundagi ma’lumotlar ajratiladi. Natijada shaharlar nomi alifbo bo’yicha saralangan jadvalga ega bo’lamiz.
Jadvalni chop qilish uchun “Fayl” menyusidan “Chop etish” buyrug’i beriladi yoki [Ctrl]+[P] tugmachalari birgalikda bosiladi.
Diagramma hosil qilish uchun dastlab, ma’lumotlar ajratiladi, so’ngra “Вставка” menyusidan “Diagramma” bandi ustiga “sichqoncha” ko’rsatkichi keltirilib, uning tugmachasi bosiladi. “Мастер диаграмм” dan diagramma turi tanlanadi.
Natijaviy jadvalni diskka yozish uchun Fayl menyusidan “сохранить как” buyrug’ini bering. Kompyuter so’roviga jadvalning nomi kiritladi.
Fayl menyusidan “выход” buyrug’ini bering. Excel dasturidan chiqing.
Kompyuterni o’chiring.
Nazorat savollari.
1. Excel dasturining asosiy elementlarini ayting?
2. 1500 soning 100% deb olib, uning 17%, 23%, 25%, 35% larini sonlar ko’rsatkichi bilan turli xil diagrammalarda hosil qiling?
3. Diagramma yoniga yozuvlar tushirish qanday bajariladi?
4. “Informatika va hisoblash texnikasi asoslari” kursi bo’yicha o’zlashtirish hisobini hisoblang.
t\r
|
Guruh
|
Talabalar soni
|
Topshirganlar
|
% hisobida o’zlashtirish
|
1
|
9-6-08A
|
30
|
25
|
|
2
|
9-7-8A
|
30
|
28
|
|
3
|
9-9-08A
|
32
|
27
|
|
4
|
9-4-08B
|
34
|
26
|
|
5
|
9-4-08 A
|
32
|
28
|
|
6
|
|
|
|
|
5. Elektron jadval yacheykalari o’lchami qanday o’zgartiriladi.
21-amaliy ish. MS Excel dasturida iqtisodiy masalalarni ishlash
Ishning maqsadi: Talabalarning iqtisodiy masalalar bilan ishlash, ma’lumotlar ustida amalar bajarish ko’nikmasini oshirish.
Kerakli asbob va jihozlar: komyuter, kompyuterning asosiy qurilmalari, tarqatma materiallar.
Nazariy qism: Ma’lumotlar ustida amallar. Tajriba natijalarini qayta ishlash.
«Данные» bo’limi ma’lumotlar bilan ishlash, ularni saralash, filtirlash, jadvalni o’rniga qo’yish, natijaviy jadval tashkil etish kabi ishlarini amalgam oshirish imkonini beradi.
ДАННЫЕ bo’limi bandlari kataklardagi qiymatlar ustida amallar bajarishga mo’ljallangan.
Q iymatlarni tartiblash;
Biror belgi bo’yicha saralash;
Biror shaklda tartiblash;
Yakuniy natijalarni aniqlash;
Ma’lumotlarni tekshirish;
Qiymatlarni jadvalga solish;
Matnni ustunlarga bo’lish;
Shablonlar ustasi;
Qiymatlarni birlahstirish;
Yangi tuzilmalar olish;
Natijaviy jadvallar tuzish;
Tashqi ma’lumotlarni kiritish;
Berilganlarni yangilash;
1-misol. Faraz qilaylik, bitta uskunada tayyorlangan va ixtiyoriy ravishda tanlab olingan 10 ta asbob ustida sindirish tajribasi o’tkazildi. Tanlanmaning mustahkamlik chegarasi quyidagi to’plamni hosil qildi: (1345, 1301, 1368, 1322, 1310, 1370, 1318, 1350, 1303, 1299) Bu tanlanmaga DISP (1345, 1301, 1368, 1322, 1310, 1370, 1318, 1350, 1303, 1299) kattalik (dispersiya) 754,3 ga teng bo’ladi. Dispersiya quyidagi formula orqali hisoblanadi:
2-misol. 30 ta talabaning o’qishga yetib kelish vaqti o’rtacha 30 minutni tashkil qilib, o’rtacha farqlanish 2,5 bo’lsin. Agar a (0,05;2,5;30) 0,894596 ga teng ekanligini aniqlash mumkin. Boshqacha aytganda, o’qishga yetib olishning o’rtacha sarflanishi 30±0,894596 minutni tashkil qiladi. Ishonch oralig’I quyidagi formula asosida hisoblanadi:
|
