|
Основы пакетаBog'liq Основы пакета (1)
16
Matematik model orqali obyektning xossalarini o‗rganish matematik
modellash deb tushuniladi. Jarayon o‗tishi optimal sharoitlarini aniqlash,
matematik model asosida uni boshqarish va obyektga natijalarini olib o‗tish uning
maqsadidir.
Matematik model tushunchasi matematik modellash usulining asosiy
tushunchasidir.
Matematik
model
deb
matematik
belgilash
yordamida
ifodalanuvchi, qandaydir hodisa yoki tashqi dunyo jarayonini taxminiy tavsifiga
aytiladi. Matematik modellash o‗ziga uchta o‗zaro bog‗langan bosqichlarni qamrab
oladi:
1) o‗rganilayotgan obyektning matematik tavsifini tuzish;
2) matematik tavsif tenglamalar tizimini yechish usulini tanlash va
modellashtiruvchi dastur shaklida uni joriy qilish;
3) modelning obyektga monandligi (adekvatligi)ni aniqlash. [6],[7],[8]
Matematik tavsifni tuzish bosqichida obyektda asosiy hodisa va elementlari
avval ajratib olinadi va keyin ular orsidagi aloqalar aniqlanadi. Keyin har bir
ajratib olingan element va hodisa uchun uning funksiyalanishini aks ettiradigan
tenglama (yoki tenglamalar tizimi) yoziladi. Bundan tashqari, matematik tavsifga
turli ajratib olingan hodisalar orasidagi aloqa tenglamalari kiritiladi. Jarayon
nisbatiga qarab matematik tavsif algebraik, differensial, integral va integro-
differensial tenglamalar sistemasi ko‗rinishida ifoda etilishi mumkin.
Yechim usulini tanlash va modellashtiradigan dasturni ishlab chiqish
bosqichi mavjud usullar ichidan eng samarali (samarali deganda yechimning tezligi
va yechim aniqligi nazarda tutiladi) yechim usulini tanlashni nazarda tutadi va
avval yechim algoritm shaklida, keyin esa-uni EHMda hisoblashga yaroqli dastur
shaklida amalga oshiriladi.
Fizik tushunchalar asosida qurilgan model modellashtirilayotgan jarayon
xossalarini to‗g‗ri, sifatli va miqdorli tavsiflashi kerak, ya‘ni u
modellashtirilayotgan jarayonga monand bo‗lishi kerak. Real jarayonga matematik
|
| |
