|
XIX asrning ikkinchi yarmi XX asrning boshlarida Turkistonda ijtimoiy-siyosiy, madaniy va adabiy hayot
|
| bet | 150/155 | | Sana | 10.01.2024 | | Hajmi | 1,2 Mb. | | #133618 |
Bog'liq portal.guldu.uz-O`zbek adabiyotiXIX asrning ikkinchi yarmi XX asrning boshlarida Turkistonda ijtimoiy-siyosiy, madaniy va adabiy hayot
Milliy uyg’onish davri o’zbek adabiyotining birinchi bosqichi "ilk mustamlakachilik davri adabiyoti" 1865-1905 yillarni o’z ichiga oladi. Davrning murakkab va ziddiyatli voqealarga to’la kartinasi tarixiy-badiiy asarlarda o’z ifodasini topdi. Chor Rossiyasi tomonidan xonliklarning, markaziy shaharlarning bosib olinishi, mustamlaka zulmining kuchayishi, ma’naviy hayotning porakandalikka yuz tutishi, xalq ozodlik harakatlari bu davr adabiyotiga alohida mavzu sifatida kirib keldi. Bu, o’z navbatida, adabiy janrlar va vaznlarning yangilanishiga ham asos bo’ldi. Yangicha yo’nalishdagi hajvchilik maydonga keldi: she’riy manzumalar, sayohatnomalar, maktubotlar turkumi yaratildi. Toshkent va boshqa markaziy shaharlarda bosmaxonalarning vujudga kelishi, matbuotning yo’lga qo’yilishi, o’qitish tuzumidagi yangiliklar mustamlaka o’lkada yangicha ma’rifatparvarlikning vujudga kelishiga asos bo’ldi. Tarjimachilik ancha rivoj topdi: sharq adabiyotidan "Ming bir kecha", "Kalila va Dimna", "Guliston" asarlari bilan barobar rus va Evropa adabiyotidan ham tarjimalar qilina boshladi.
[A2.9-16; A3.6-12; A7.3-7; Q4.6-16; A12 6-24; A13.6-10].
Komil Xorazmiy (1825-1899)
Ijodiy merosining o’rganilishi tarixi. Tarjimai holi. Komil yirik madaniy tadbirlar tashkilotchisi sifatida. Toshkent safari (1991). Komil ijodida yangicha ma’rifatparvarlik. Hayotining oxirgi yillari, fojiasi. Komil va Feruz munosabatlarining yangicha talqini. Ijodiy merosi, lirikasi, hajviyoti, tadqiqotlari. Bastakor, musiqashunos va tarjimonlik faoliyati.
[A1.83-92;A6.94-106; A7.88-91; Q3.77-87].
Muhammad Rahimxon Feruz (1844-1910)
Feruz adabiy merosi. Shoir ijodini o’rganish tarixidan. Tarjimai holi. Adabiyot va san’at rahnamosi. Feruz – musiqashunos, sozanda va bastakor, san’atkor hamda talabchan muxlis. Maorif homiysi va taraqqiyparvar. Ilk matbaachilik va adabiy meros targ’ibidagi xizmatlari. Feruz va Rossiya istilochilik siyosati. Feruz va Xorazm adabiy muhiti.
[A1.83-92;A6.94-106; A7.88-91; Q3.77-87].
|
| |
