|
O’zbekistan respublikasi aloqa axborot texnologiyalari va
|
| Sana | 05.04.2024 | | Hajmi | 94.69 Kb. | | #189309 |
Bog'liq O .To\'plamlar ustida amallar, Geodeziya, GRAVIMETRIYA USULIDA MUTAXASSISLIGIGA QARAB KALSIY (1), TEBRANMA DINAMIKA (2), ГОСТ 8.259—2004, эмткб курс иши услубий курсатма yangi 2, Markazlashgan va markazlashmagan (blokcheyn) texnalogiyalari ban-fayllar.org, 14, 2. Atom tuzilishi va kimyoviy elementlar tizimlanishi., Biznes Mirjalol
O’ZBEKISTAN RESPUBLIKASI ALOQA
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARNI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
Muxammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot
Texnologiyalar universiteti Nukus filiali
“Kompyuter injiniringi” fakulteti Kompyuter injiniringi yo’nalishi
3-kurs 106-21 guruh talabasi
Ibrayimov Anvarning
“ Biznes jarayonlarini boshqarish” fanidan
Mustaqil ish
TOPSHIRGAN: Ibrayimov Anvar
QABULLAGAN: Pirniyazov Ajiniyaz
Nukus-2024
Tadbirkorlik va kichik biznesni boshqarish, uning turlari
Reja:
1.Tadbirkorlik va kichik biznes
2.Kichik biznesni boshqarish
3.Tadbirkorlik faoliyati turlari
Tadbirkorlik (tadbirkorlik faoliyati) - mol-mulkdan foydalanish, tovarlarni sotish, ishlarni bajarish yoki xizmatlar ko'rsatishdan muntazam ravishda foyda olishga qaratilgan mustaqil, o'z xavfi ostida amalga oshiriladigan faoliyat. Tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi shaxslar, agar qonunda boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo 'lsa, qonunda belgilangan tartibda ushbu sifatda ro 'yxatdan o' tkazilishi kerak.
Kichik biznesni boshqarish-bu ularning rahbarlari yoki egalari tomonidan amalga oshiriladigan kichik korxonalarni rejalashtirish, tashkil etish, muvofiqlashtirish, rag'batlantirish va nazorat qilish bo'yicha maqsadli harakatlar.
Kichik tadbirkorlik bozor iqtisodiyotida katta rol o'ynaydi. Kichikligi sababli alohida firmaning hissasi kichik bo'lishi mumkin bo'lsa-da, ko'plab kichik korxonalar bitta katta biznesga qaraganda ko'proq ta'sir ko'rsatadi.
Tadbirkorlik faoliyati turli xil xarakterli xususiyatlarga ko'ra tasniflanishi mumkin:
* Bozor iqtisodiyotida mulkchilik shakllariga ko'ra tadbirkorlik xususiy va davlat mulki sifatida rivojlanadi. Xususiy mulk o'zini yakka (individual) va jamoaviy (sheriklik) shaklida namoyon qiladi. Tadbirkorlik munitsipal mulk asosida, shuningdek, xorijiy investorlarning mulkchilik va mulkchilikning aralash va qo'shma shakllari asosida rivojlanadi.
* Qonuniylik xususiyatlariga ko'ra tadbirkorlik qonuniy va soyaga bo'linadi. Ikkinchisi-ro'yxatdan o'tmasdan yoki ro'yxatdan o'tish shartlarini buzgan holda tadbirkorlik faoliyati, shuningdek yuridik shaxslarni davlat ro'yxatidan o'tkazishni amalga oshiruvchi organga, bila turib yolg'on ma'lumotlarni o'z ichiga olgan hujjatlarni taqdim etish yoki bunday ruxsat (litsenziya) majburiy bo'lgan hollarda maxsus ruxsatnomasiz (litsenziyasiz) tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish yoki litsenziyalash shartlarini buzgan holda, agar ushbu harakat tashkilotlarga yoki davlatga katta zarar yetkazdi (200 dan ortiq BRV) yoki katta miqdorda daromad olish bilan bog'liq.
* Turli hududlarda faoliyatni kengaytirish bo'yicha tadbirkorlik mahalliy, mintaqaviy, milliy, xalqaro va dunyoga bo'linadi.
* O'z ishining muassislari (ishtirokchilari) tarkibiga ko'ra ayollar, yoshlar va boshqa tadbirkorlik ajralib turadi.
* O'sish sur'ati, rentabellik darajasi va rentabelligi bo'yicha tadbirkorlik tashkilotlarini tez o'sib boradigan, rivojlanish sur'atlarini asta-sekin oshirib boradigan, yuqori daromadli va past rentabelli, past xavfli va juda xavfli biznes turlarini amalga oshiradigan va shuning uchun tegishli firmalarga bo'lish mumkin, garchi siz to'g'ridan-to'g'ri biznes turi va ma'lum bir kompaniyaning tavakkalchilik darajasi uning faoliyatining yakuniy natijalariga omillarning butun to'plami ta'sir qiladi.
* O'z faoliyati jarayonida innovatsiyalar, innovatsiyalar, yangi texnologiyalardan foydalanish, yangi tovarlarni ishlab chiqarish, ishlarni bajarish, xizmatlar ko'rsatish, yangi bozorlarni zabt etish, ishlab chiqarish omillarining yangi kombinatsiyasi asosida talab va taklifni shakllantirish, innovatsion menejmentni qo'llash, progressiv marketing,tadbirkorlik faoliyati ijodiy va qidiruv, samarali, muntazam, formulali, reproduktiv iqtisodiyotdan farqli o'laroq, iqtisodiyotni inqilob qilish, eskirgan texnologiyalar orqali ma'lum mehnat mahsulotlarini ko'paytirishga qaratilgan.
* O'z biznesining ishtirokchilari (muassislari) soniga ko'ra tadbirkorlik individual va jamoaga bo'linadi.
* Kichik tadbirkorlik barcha xodimlar soniga, ustav kapitalidagi boshqa sub'ektlarning o'ziga xos og'irligiga qarab belgilanadi. Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda xo'jalik yurituvchi sub'ektlarni kichik korxonalarga ajratish deyarli 50 mezon bo'yicha amalga oshiriladi. Agar xorijiy muassislar (ishtirokchilar) mahalliy ishtirokchilar bilan bir qatorda tadbirkorlik tashkilotini tashkil etishda ishtirok etsalar, bunday tadbirkorlik qo'shma hisoblanadi. Xorijiy investitsiyalarga ega korxonalar ham ajralib turadi.
* Tadbirkorlik tashkilotlari ishtirokchilarining (muassislarining) ularning faoliyati natijalari uchun javobgarligi shakllariga ko'ra, tashkilotlar to'liq javobgarlik, shuningdek birdamlik va yordamchi javobgarlik bilan ajralib turadi. Yaratish mexanizmi, muassislar (ishtirokchilar) soni, ishlash va boshqarish jarayonlari bo'yicha oddiy va murakkab tadbirkorlik tashkilotlarini ajratib ko'rsatish kerak.
Tadbirkorlik faoliyatining yo'nalishini, kapital ob'ektini va aniq natijalarni hisobga olgan holda quyidagi tadbirkorlik turlari ajratiladi:
Ishlab chiqarish tadbirkorligi-bu aniq tovarlarni ishlab chiqarish, ishlarni amalga oshirish va ularni iste'molchilarga (xaridorlarga) sotish (sotish) uchun xizmatlar ko'rsatish jarayoni. Ishlab chiqarish tadbirkorligi moddiy ishlab chiqarish sohasida amalga oshirilganligi sababli, u xo'jalik faoliyati sohasiga qarab sanoat, qurilish, qishloq xo'jaligi va boshqalarga bo'linadi. shunga ko'ra, tadbirkorlik sub-tarmoqlar bo'yicha ajratiladi, masalan, sanoatda mashinasozlik, dastgohsozlik va boshqalarda tadbirkorlik faoliyati tashkil etiladi.
Milliy iqtisodiy nuqtai nazardan, ishlab chiqarish korxonasi hal qiluvchi ahamiyatga ega, chunki ushbu tashkilotlarda (firmalar, kompaniyalar, korxonalar) ishlab chiqarish va texnik maqsadlar uchun mahsulotlar (tovarlar) va umuman uy xo'jaliklari, firmalar, davlat uchun zarur bo'lgan ommaviy iste'mol tovarlari ishlab chiqariladi. Muayyan iste'molchilar (aholi, tadbirkorlik firmalari, davlat) uchun barcha turdagi tovarlar, ishlar va xizmatlar ishlab chiqarish korxonalari tomonidan ishlab chiqariladi. Ishlab chiqarish korxonasi mutlaqo mustaqil emas (tadbirkorlik faoliyatining boshqa turlaridan mustaqil), ammo iqtisodiy o'sish va jamiyatning ijtimoiy rivojlanish darajasi uning rivojlanishiga bog'liq.
Tijorat va savdo tadbirkorligi tadbirkorlik faoliyatining ikkinchi turi sifatida nisbatan yuqori sur'atlarda rivojlanmoqda. Ushbu faoliyat mobil, ehtiyojlarga tezda moslashadi, chunki u aniq iste'molchilar bilan bevosita bog'liqdir. Savdo tadbirkorligini rivojlantirish uchun kamida ikkita asosiy shart zarur deb hisoblanadi: sotilayotgan tovarlarga nisbatan barqaror talab (shuning uchun bozorni yaxshi bilish shart) va ishlab chiqaruvchilardan tovarlarni sotib olish narxining pastligi, bu savdogarlarga savdo xarajatlarini qoplash va kerakli foyda olish imkonini beradi. Savdo tadbirkorligi, ayniqsa, uzoq muddatli sanoat tovarlari savdosini tashkil etishda nisbatan yuqori xavf darajasi bilan bog'liq.
Moliya-kredit tadbirkorligi uchinchi tur hisoblanadi. Bu tadbirkorlik faoliyatining ixtisoslashgan sohasi bo'lib, unda qimmatli qog'ozlar (aktsiyalar, obligatsiyalar va boshqalar), valyuta qiymatlari va milliy pullar (Rossiya rubli) oldi-sotdi predmeti hisoblanadi. Moliya-kredit tadbirkorligini tashkil etish uchun tashkilotlarning ixtisoslashtirilgan tizimi shakllantiriladi: tijorat banklari, moliya-kredit kompaniyalari (firmalar), fond birjalari, valyuta birjalari va boshqa ixtisoslashtirilgan tashkilotlar. Banklar va boshqa moliya-kredit tashkilotlarining tadbirkorlik faoliyati ham umumiy qonun hujjatlari, ham Rossiya Markaziy banki va Rossiya Federatsiyasi Moliya vazirligining maxsus qonunlari va normativ hujjatlari bilan tartibga solinadi. Qonun hujjatlariga muvofiq qimmatli qog'ozlar bozorida tadbirkorlik faoliyati professional ishtirokchilar tomonidan amalga oshirilishi kerak. Rossiya Federatsiyasi Moliya vazirligi vakili bo'lgan davlat ham qimmatli qog'ozlar bozorida tadbirkor sifatida ishlaydi. Ushbu lavozimda Rossiya Federatsiyasining ta'sis sub'ektlari va munitsipalitetlar tegishli qimmatli qog'ozlarni muomalaga chiqaradilar. Qimmatli qog 'ozlar bozorining ishtirokchilari qimmatli qog' ozlar emissiyasini amalga oshiruvchi tijorat tashkilotlari hisoblanadi.
Fond bozorida tadbirkorlik faoliyati. Qimmatli qog'ozlar bozorida quyidagi kasbiy faoliyat turlari amalga oshiriladi.
* Brokerlik - buyurtma yoki komissiya shartnomasi asosida ishlaydigan advokat yoki komissioner sifatida qimmatli qog'ozlar bilan fuqarolik-huquqiy bitimlarni, shuningdek shartnomada advokat yoki komissionerning vakolatlari ko'rsatilmagan taqdirda bunday bitimlarni amalga oshirish bo'yicha ishonchnomani amalga oshirish. Brokerlik faoliyati bilan shug'ullanadigan qimmatli qog'ozlar bozorining professional ishtirokchisi mijozlarning ko'rsatmalarini vijdonan va qabul qilish tartibida bajarishi, ushbu faoliyat uchun mijozlardan moddiy mukofot olishi kerak bo'lgan broker deb ataladi.
* Dilerlik faoliyati-o'z nomidan va o'z hisobidan qimmatli qog'ozlarni sotib olish va sotish narxlarini ommaviy ravishda e'lon qilish va (yoki) ushbu qimmatli qog'ozlarni sotib olish va (yoki) sotish majburiyati bilan ushbu qimmatli qog'ozlarni bunday faoliyatni amalga oshiruvchi shaxs tomonidan narxlarga sotish. Dilerlik faoliyatini amalga oshiruvchi qimmatli qog ' ozlar bozorining professional ishtirokchisi diler deb ataladi. Bu faqat tijorat tashkiloti bo'lishi mumkin, tijorat tashkiloti ham, yakka tartibdagi tadbirkor ham broker sifatida harakat qilishi mumkin.
* Qimmatli qog 'ozlar bozorida qimmatli qog' ozlarni boshqarish bo 'yicha faoliyat — yuridik shaxs yoki yakka tartibdagi tadbirkor o' z nomidan o 'z nomidan unga berilgan va boshqa shaxsga tegishli bo' lgan ishonchli boshqaruvning muayyan muddati davomida ushbu shaxsning yoki ushbu shaxs ko 'rsatgan uchinchi shaxslarning manfaatlarini ko' zlab haq evaziga amalga oshirish: qimmatli qog 'ozlar; qimmatli qog' ozlarga investitsiya kiritish uchun mo 'ljallangan pul mablag' lari; qimmatli qog 'ozlarni boshqarish jarayonida olingan pul mablag' lari va qimmatli qog ' ozlar bilan. Qimmatli qog'ozlarni boshqarish bo'yicha faoliyatni amalga oshiradigan professional ishtirokchi menejer deb ataladi.
|
| |
