|
O‘zbekiston oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti m. I. Maxmudov, I. X. SidikovBog'liq M. Maxmudov - Energiya o`lchash asboblari va boshqaruv tizimlari3.3. Aylanish tezligini o‘lchash
Texnikada jismlarning aylanish tezligini o‘lchash juda ko‘p uchraydi.
Jismlarning aylanish tezligini o‘lchash ular bir minutda necha marta aylanganini
sanashga asoslangan.
Aylanish tezligini o‘lchash usullaridan biri bu elektr mashinasini motor emas
generator rejimida ishlatish. Generatorning o‘qi aylantirilsa u elektr kuchlanish
ishlab chiqaradi va bu kuchlanishning qiymati generator o‘qining aylanish tezligiga
proporsional bo‘ladi . Bu proporsionallik aylanishlarning ancha keng diapazonida
qayd etilgan. Motorlarning ko‘p turlari bo‘lgani kabi, generatorlarning turlari ham
ko‘p bo‘ladi. Elektr energiya ishlab chiqaruvchi generatorlarni aylanish tezligini
o‘lchash uchun ishlatiladigan generatorlardan farqlash maqsadida oxirgilar
taxogenerator nomi bilan atalgan.
Taxogeneratorlarning konstruksiyasi ayni o‘lchash amalini bajarish
maqsadida yaratilgan bo‘ladi. Taxogeneratorlar bilan bir qatorda aylanish sensori
sifatida inkremental enkoderlar ham keng rivojlanib kelmoqda. Bu sensorlar
impulsli signal shodalarini ishlab chiqaradi va signalning chastotasi aylanish
tezligiga proporsional bo‘ladi. To‘g‘ri burchakli impulslar shodalarining afzalligi
shundaki, aylanish tezligiga proporsional bo‘lgan ularning chastotasi bevosita
raqamli sistemaga kiritilishi mumkin. Sanoatda raqamli boshqarish sistemalari
rivojlanib borayotgani tufayli bu turdagi aylanish tezligi sensorlarga bo‘lgan talab
oshib borishi tushunarli. Impulslar shodasini bu sensorlar chiqishida muvofiq
analog signalga o‘zgartirish kerak bo‘ladi. Bu vazifani mahsus integrator
sxemalari bajaradi. Ular f / U konvertor deb ataladi. Aylanish tezligini o‘lchashga
mo‘ljallangan inkremental enkoderlar turli sensorlar bilan turli konstruksiyalarda
yaratilishi mumkin. Enkoderning konstruksiyasi uni ishlatish joyidagi sharoitga,
o‘rnatish va servis xizmat ko‘rsatish qulayligiga bog‘liq. Enkoderdan chiqqan
impulslar shodalari elektron usullarida qayta o‘zgartirilishi mumkin.
Tezlik sensorlarida chastota aniq vaqt birligida kelgan impulslar sonini
sanash yo‘li bilan aniqlanadi va shu bilan birga impulslar uzunligini o‘lchash ham
tezlikni aniqlashda ishlatiladi. Bu usul tezligi juda kichik bo‘lgan aylanishlarni
o‘lchashga qulay. Aylanma xarakatlarning tezligini o‘lchash bilan birga aylanish
burchagini o‘lchash ham ahamiyatga ega. O‘lchashlarning bu turi siljish masofasi
va burchaklarni o‘lchash bo‘limida ko‘rib chiqiladi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O‘zbekiston oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti m. I. Maxmudov, I. X. Sidikov
|
