59
fazani tashkil qiladi. Uchta fazali stator o‘ramlari bir- biri bilan yulduz sxemasida
ulanadi. 3.12 – rasmda taxogeneratorning tuzilishi ko‘rsatilgan.
3.11 –rasm. Uch fazali taxogeneratorni tuzilish prinsipi
Taxogenerator chiqishidagi o‘zgaruvchan kuchlanishni o‘zgarmas tok
signaliga o‘zgartirish uchun uning yuklama tomoniga uch fazali to‘g‘rilagich
ulanadi ( 3.12 – rasm ).
3.12 –rasm. Uch fazali o‘zgaruvchan tok taxogeneratorining tuzilishi va ishlash
prinsipi
Uch fazali taxogeneratorlarning maksimal aylanish tezligi 10 000 rpm dan oshadi.
Elektr kontaktlari va ishqalanadigan shchyotkalari bo‘lmagani
tufayli bu
taxogeneratorlarga texnik hizmat ko‘rsatishning hojati yo‘q. Rotordagi permanent
(doimiy) magnit hosil qilgan aylanuvchi magnit maydon stator o‘ramlarida
aylanish tezligiga proporsional bo‘lgan kuchlanish hosil qiladi, taxogeneratorda
boshqa quvvat manba’siga ehtiyoj yo‘q. Taxogenerator chiqishidagi to‘g‘rilangan
kuchlanishning qiymati faqat rotorning aylanish tezligiga bog‘liq,
aylanish
yo‘nalishidan qat’iy nazar.
Misol: TD 3 Thalheim uch fazali taxogeneratori tavsifi
Uch fazali taxogenerator unga ulangan uch
fazali to‘g‘rilagich ko‘prigi bilan.
Yuklama yo‘q
bo‘lgandagi
chiqish
kuchlanishi
o‘zgarmas kuchlanish 30 V ± 3 %
(1000 rpm da)
Chiziqlilik xatosi
1 %
60
Chiziqlilik
xatosining
kamaytirilgan
qiymatlari
± 0,1 % 100 rpm ≤ n ≥ 1000 rpm
Aylanish yo‘nalishi
revers ( ikki tomonga )
Chiqish signalining qutbi
aylanish yo‘nalishiga bog‘liq emas
Maksimal tezligi
8000 rpm
3.13 – rasm. TD 3 Thalheim taxogeneratorining xarakteristikalari.Mahsus
turlarining chiqish kuchlanishlari to‘g‘rilagichsiz 3 x 22,5 V ga teng.
Uch fazali taxogeneratorlar to‘g‘rilagichlari bilan aylanish tezligini o‘lchash
bilan birga chiqish signalidan aylanish yo‘nalishini aniqlash zarur bo‘lsa, bu
vazifani bajara olmaydi. Bu vazifani bajarish uchun taxogenerator ishlab
chiqaruvchilari mahsus qutb o‘zgartgichlarini yaratganlar.
Bu qurilma
taxogenerator aylanish yo‘nalishini o‘zgartirganda chiqishidagi o‘zgarmas
kuchlanishning qutbini o‘zgartiradi. Lekin bunday taxogeneratorlarning aylanish
tezligi chegaralangan, chunki aylanish yo‘nalishini aniqlash signali hosil bo‘lishiga
ma’lum
vaqt sarflanadi, buning uchun rotor kam deganda chorak aylanaga
burilishi kerak bo‘ladi. Taxogenerator xarakteristikalarining
boshlanish qismida
chiziqlilikdan chekinishni ko‘rishimiz mumkin (3.13-rasm).
Xarakteristikadagi bu nochiziqlikni elektron sxemalar yordamida kamaytirib
, ideal xarakteristikaga erishish mumkin. Xarakteristikadagi nochiziqlilik ayniqsa
kichik, 1 rpm dan kam, tezliklarda namoyon bo‘ladi.
