O‘zbekiston oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti m. I. Maxmudov, I. X. Sidikov

72 
Ekspluatasion va texnik tekshiruvlar, ayniqsa texnik holat bo‘yicha 
profilaktik dasturlar energetik unumdorlik bilan to‘g‘ri bog‘langan blishi mumkin. 
Masalan: Bug‘ to‘plagichlar: bug‘ sifonining ekspluatasion sifatini muntazam 
tekshirib turish –optimal bug‘ ishlab chiqarish tizimini saqlab turishning muhim 
qadamidir. 
Qurilma formulyarlari: ekspluatasion formulyarlar ko‘pincha harorat, bosim 
o‘lchashlarni, ba’zi bir xollarda suv debiti va laboratoriya izlanishlari 
ma’lumotlarini tarkibiga oladi. Odatdagi o‘lchovlar tarqoq ko‘rsatkichlarni 
ko‘rsatishi mumkin, ulardan qulay bo‘lmagan ekspluatasion sharoitlarni yoki 
samaradorlik yo‘qolayotganini ko‘rish mumkin yoki ekspluatatsiya qilish holatida 
unumdorlikni yomonlashuviga olib keluvchi yo‘llarni aniqlab beradi. 
Vizual 
tekshirishlar: 
energiyani 
nazorat 
qilish 
dasturiga 
vizual 
tekshirishlarning ko‘pgina turlari kiritilishi kerak, qaysiki bug‘ isrofi ro‘yxati, 
yoqilg‘i isrofi yoki izolyatsiya jaroxati va qurilmalarning yemirilishi. 
Reviziya uchun ko‘chma asboblar: 
Korxonada ko‘pincha tez–tez o‘lchanadigan parametrlar quyidagilar: 
• 
Harorat. 
• 
Bosim(o‘chog‘ning ichidagi vakuumni hisobga olgan holda). 
• 
Pechdagi gaz kompozisiyasining hajmi(ko‘mir kislotasi, ugar gazi, 
kislorod va tutun), gaz, suyuqlik va massa oqimi sathi. 
• 
Nisbiy namlik. 
• 
Elektr energiyasi(energetik faktor) 
• 
Yoritish kuchlanganligi. 
Energiyani nazorat qilishda ko‘pincha qo‘llaniladigan asboblar
. Energetik auditni o‘tkazishda energoavtobusdan foydalanish 
Quyida keltirilgan ma’lumotlar tekshirilayotgan korxona haqida qisqacha 
axborot beradi va uning strukturasiga nisbatan tavsiya qilish imkonini yaratadi. 
Ushbu usulikadan auditni bajarishda energoavtobus ishlatilganda foydalanish 
qulay, vaholanki, audit o‘tkazishning boshqa holatlarida ham qo‘llanishi mumkin. 
1.Tekshirilayotgan korxona xarakteristikasi 
• Adres 
• Mulk shakli xaqida ma’lumotlar (masalan, SP (QK)) 
• Tashkil qilingan muddati 
• Ishchilar soni 
• Ish rejimi (1,2,3–smenali) 
• Kontaktdagi asosiy shaxslar(lavozimi, telefon №) 
• Asosiy mahsulot ishlab chiqarishning yillik hajmi 
• Korxonaning umumiy strukturasi(ishlab chiqarish bo‘limlari) 
• Tekshirilayotgan korxona energiyani tashqaridan oladimi? shu haqda 
energiya yetkazib beruvchilar to‘g‘risida axborotlar bilan va energiya taqsimlanish 
nuqtalari hamda ma’lumotlar yig‘ish usulini qisqacha ta’rifi berilgan 
ma’lumotlar(elektrenergiya, yoqilg‘i, qisilgan havo, issiq suv, bug‘, kondensatni 
qaytarish) 

73 
• Energiyani tashqariga yetkazib berish haqida energiyani qabul qiluvchilar 
va 
ma’lumot 
yig‘ish 
usulini 
qisqacha 
ta’rifi 
bilan 
birgalikdagi 
ma’lumotlari(qisilgan havo,bug‘, issiqsuv, sovuq suv) 
• Bug‘, issiq suv, qisilgan havo va sovuqlikni ishlab chiqarish bo‘yicha 
o‘rnatilgan quvvatlarning qisqacha ta’rifi 
Tekshiruv qatnashchilari, uning o‘tkazilishi vaqti 
• 
Energiya bo‘yicha texnik ma’lumotlar 
• 
Qisilgan havo bilan ta’minlash 
• 
O‘rnatilgan kompressorlar xarakteristikasi 
a)Quyidagilar ko‘rsatilgan holda texnik (pasport) ma’lumotlar: 
• 
Boshqarish rusumi (qo‘lda, avtomatlashtirilgan) 
• 
Hajli sarfni boshqarish prinsipi 
• 
qisilgan havoni tayyorlash (filtrlar, quritish) 
b) O‘rnatilgan o‘lchov asboblari 
• 
bosimni o‘lchash uchun (o‘lchash nuqtalari, o‘lchash asboblari, texnik 
xizmat ko‘rsatish holati) 
• 
haroratni o‘lchash uchun (o‘lchash nuqtalari, o‘lchash asboblari, 
texnik xizmat ko‘rsatish holati) 
• 
sarf hajmini o‘lchash uchun (o‘lchash nuqtasi, o‘lchash prinsipi, 
zichlikni to‘g‘rilash, hisoblash jadvallari, texnik xizmat ko‘rsatish holati) 
• 
elektr energiya iste’moli 
v) Ishchi parametrlarni baholash va to‘plash usuli haqida ma’lumotlar (qo‘lda, 
ma’lumot tashuvchilarga yozish orqali, davriylik va baholash usullari) 
g) Qisilgan havo tarmog‘i haqida ma’lumotlar (trubalar diametri, tarmoq 
uzunligi, o‘lchov asboblari) pasportga binoan. 
Bu ma’lumotlarni talab qilib olish kerak yoki ularni bahosini berish kerak. 
2. Energiya xosil qiluvchilar bo‘yicha ma’lumotlar 
• Qisilgan havo ishlab chiqarish(pasportda) 
• Elektr energiyaning iste’moli(pasportda) 
• Qisilgan havoning o‘zini ishlab chiqarish bo‘limidagi isrofi 
• Qisilgan havoning qisilgan havo tarmog‘idagi isrofi(sizib chiqishlar) 
• Tashqaridan olinadigan qisilgan havoning hajmi(pasportda) 
• Tashqi 
iste’molchilarga 
yetkazib 
berilayotgan 
qisilgan 
havo 
hajmi(pasportda) 
Demak, o‘lchovlar o‘tkazilishi kerak. 
3. Issiqliq bilan ta’minlash 
Qozon agregatlarining va trubada o‘tkazish tarmog‘ining xarakteristikasi. 
Qozon agregatlarining texnik ma’lumotlari (pasportda) quyidagi–lar 
ko‘rsatilgan holda: 
• 
havo yuborishni sozlash prinsipi (qo‘lda, avtomatlashgan) 
• 
qozonlar unumdorligini sozlash prinsipi (qo‘lda, avtomatlashgan) 
• 
havo bilan tozalash prinsipi 
• 
tutun yo‘qotish quvvatini sozlash prinsipi 

74 
O‘lchov uchun o‘rnatilgan asboblar: 
• 
yoqilg‘i sarfini 
• 
ishlab chiqarilayotgan bug‘ va issiq suvning hajmini 
• 
havo bilan tozalash prinsipini 
• 
qo‘shimcha suv hajmini 
• 
issiq suv va qaytarilgan kondensat hajmini (o‘lchov nuqtalari, o‘lchov 
prinsipi, zichlikka tuzatish) 
O‘lchov uchun o‘rnatilgan asboblar: 
• 
haroratni (o‘lchash nuqtasi, o‘lchov asboblari, texnik xizmat 
ko‘rsatish holati) 
• 
bosim (o‘lchash nuqtalari, o‘lchov asboblari, texnik xizmat ko‘rsatish 
holati) 
• 
O
2 
tutunli gazlardagi miqdori(o‘lchash nuqtalari, o‘lchov asboblari, 
texnik xizmat ko‘rsatish holati) 
• 
SO
tutunli gazlardagi miqdori(o‘lchash nuqtalari, o‘lchov asboblari, 
texnik xizmat ko‘rsatish holati) 
• 
SO
2 
tutunli gazlardagi miqdori (o‘lchash nuqtalari, o‘lchov asboblari, 
texnik xizmat ko‘rsatish holati) 
• 
NO
x
tutunli gazlardagi miqdori(o‘lchash nuqtalari, o‘lchov asboblari, 
texnik xizmat ko‘rsatish holati) 
• 
changning
tutunli gazlardagi miqdori (o‘lchash nuqtalari, o‘lchov 
asboblari, texnik xizmat ko‘rsatish holati) 
Ishchi parametrlarni baholash va to‘plash usuli haqida ma’lumotlar (qo‘lda, 
ma’lumot tashuvchilarga yozish orqali, davriylik va baholash usullari) 
Qozon agregatlarining umumiy holati: 
• 
izolyatsiya 
• 
sizib chiqishlar (tutun kanalidagi SO
2
ning miqdori) 
• 
tutunli gazlarning harorati 
Gaz va issiq suv truba o‘tkazgichlari tarmoqlari haqida ma’lumotlar (trubalar 
diametri, uzunligi, o‘lchash asboblari) pasportga binoan. 
Ushbu ma’lumotlarni talab qilish olish mumkin yoki ularni baholash kerak. 
Diametri Dn80 yoki undan katta truba o‘tkazgichlar ulanishi kerak. 
Bug‘ va issiq suv uzatish uchun jarohatlangan izolyatsiyali issiqliq bilan
ta’minlash truba o‘tkazgichlarining uzunligi. 
Diametri Dn80 yoki undan katta truba o‘tkazgichlar ulanishi kerak. 

Download 5,14 Mb.