64
o‘lchanadi. 3.19 – rasmda shu ikki bosimni o‘lchash uchun ishlatiladigan o‘lchash
prinsiplari ko‘rsatilgan. “
a” prinsipida mutlaq bosim
r o‘lchanadi, chunki U
shaklidagi trubkaning bir uchi yopiq va bo‘sh. ”
b” prinsipida
r bosim bilan havo
bosimining farqi o‘lchanadi. Bu usul o‘lchash trubkasining bir uchiga ta’sir
etuvchi bosimni yaratgan kuch bilan ikkinchi uchidagi havo massasi yaratgan kuch
orasidagi muvozanat holatiga asoslangan.
Bosimni o‘lchashda turli o‘lchash birliklaridan foydalaniladi. Ular bosimni
o‘lchash tarixida yaratilgan. Ulardan ba’zilari shu kungacha ishlatilib keladi (misol
uchun,
torr, at, ata, atg). Bosim o‘lchovi va o‘lchash birligining
standartlashtirilishi kuch birligi nyutonda
N kvadrat metrlarda o‘lchangan
m
2
maydon birligiga bo‘lgan nisbatiga asoslangan.
1 Pa ( Pascal ) =
2
1
1
m
N
, Paskal
birligi bosimni o‘lchashda noqulay bo‘lgan hollarda, uning karrali birliklari
ishlatiladi:
1 MPa = 10
6
Pa =
2
6
2
1
10
1
1
m
N
mm
N
=
,
1 hPa = 10
2
Pa =
2
2
1
100
1
1
m
N
dm
N
=
(havo
bosimini qayd etishda qulay birlik )
Pnevmatika va gidravlikada shu kungacha
bar bosimni o‘lchash uchun
ishlatiladi:
1 bar =
10
5
Pa =
2
5
10
m
N
Bosim sensorlarining ishlash prinsipi asosan maydoni aniq bo‘lgan yuzaga
ta’sir etgan bosimni muvozanatga keltirgan kuchni o‘lchash yoki bosim bosimni
sezuvchi elementga ta’sir ko‘rsatganda, misol uchun, uning qarshiligini
o‘zgartirishi yoki ma’lum kuchlanish hosil qilishiga asoslangan.
