Management/Govern ace-
as-a-Service
(menejment
boshqaruv
xizmati sifatida)
Bir yoki bir nechta "bulutli" xizmatlarning
parametrlarini boshqarish va sozlash imkonini
beradi. Bular asosan topologiya, resurslardan
foydalanish, virtualizatsiya kabi parametrlardir.
Infrastructure-as-a-
Service
(infratuzilma
xizmati
sifatida)
Foydalanuvchi kompyuter infratuzilmasi bilan
ta'minlangan, odatda virtual platformalar (tarmoqqa
ulangan kompyuterlar o'zi mustaqil ravishda va
o'rnatgan holda).
Testing-as-a-Service
(sinov xizmati sifatida)
Mahalliy yoki "bulutli" tizimlarni "bulut" dan sinov
dasturidan foydalanib sinab ko'rish imkoniyatini
beradi.
Bulut xizmatini "Bulutli ma'lumotlarni saqlash xizmati" sifatida batafsilroq
ko'rib chiqamiz. Bulutli ma’lumotlarni saqlash nima? Bulutli ma'lumotlar ombori -
foydalanuvchilarning bulutga ma'lumotlarni bulutli provayderga qarashli
masofaviy serverda joylashishi. Foydalanuvchi Internetga kirish imkoniyatiga ega
118
bo'lgan turli xil qurilmalar orqali ma'lumot olish imkoniyatiga ega. Bu kompyuter,
planshet yoki masalan, smartfon bo'lishi mumkin. Masofaviy ma'lumotlar ombori
ma'lumot almashish uchun, shuningdek, bir nechta xodimlar tomonidan
ma'lumotlarni qayta ishlashda, kompaniya uchun faylga kirishni ta'minlagan holda
ishlatilishi mumkin.
Bulutli ma'lumotlarni saqlashning afzalliklari:
➢ bulutli saqlash, odatda, 5-7 Gb gacha bo'sh joy bilan ta'minlangan holda
mutlaqo bepul;
➢ bulutdagi ma'lumotlarga dunyoning istalgan mamlakatidan Internet orqali
kirish mumkin;
➢ fayllarni o'qish va tahrirlash uchun jamoaviy kirish imkoniyati mavjud;
➢ ushbu bulutli texnologiyalarda ma’lumotlarni viruslardan himoya qilish
imkoniyati mavjud;
➢ ma'lumotlarni yo'qotish imkoniyatining yo'qligini mavjudligi.
Bulutli ma'lumotlarni saqlashning kamchiliklari:
➢ barqaror internet aloqasi kerakliligi;
➢ bulutda ma'lumotlarni saqlash bo'yicha xizmatlarni taqdim etadigan
kompaniyaning foydalanuvchi veb-interfeysi bilan tanishish va uning talablariga
javob berishliligi.
Bugungi kunda mavjud bulut texnologiyalarning turlarini va ularda
yaratilgan modellarni ko'rib chiqamiz. Mulkchilik shakliga ko'ra umumiy, shaxsiy
va gibrid bulut texnologiyalar mavjud.
Umumiy bulut texnologiyalar - bu bir vaqtning o'zida ko'plab kompaniyalar
va xizmatlar tomonidan foydalaniladigan IT infratuzilmasi hisoblanida.
Foydalanuvchilar ushbu "bulut" ni boshqarish va saqlab turish imkoniyatiga ega
emaslar va ushbu muammolar uchun barcha javobgarlik resurs egasi zimmasiga
tushadi. Har qanday kompaniya va individual foydalanuvchi taklif etilayotgan
xizmatlarning obunachisi bo'lishi mumkin. Onlayn xizmatlar misollari: Amazon
EC2, Google Apps / Docs, Microsoft Office Web./3/ Bugungi kunda ommaviy
bulut xizmatlarini etkazib beruvchilar hisoblanadi.
Shaxsiy bulut - bu xavfsiz IT-infratuzilma bo'lib, u bitta tashkilot foydasiga
boshqariladi va ishlatiladi. Tashkilot shaxsiy "bulut" ni o'zi boshqarishi yoki ushbu
vazifani onlayn xizmat ko‘rsatuvchi kompaniyalarga topshirishi mumkin.
Infratuzilma buyurtmachining xonasida yoki tashqi operatorda (yoki qisman
mijozda va qisman operatorda) joylashgan bo'lishi mumkin. Xususiy bulut
xizmatlari
barcha
turdagi
bulutlarning
eng
xavfsizidir.
IaaS
bulutli
texnologiyasidan foydalangan holda qurilgan xususiy bulut foydalanuvchisi uchun
asosiy vazifa - bu RAM miqdori, protsessorlar soni va kerakli miqdordagi
ma'lumotlarni saqlash, turli xil tarmoq qurilmalari va interfeyslar ko'rinishidagi bir
qator so'rovlar, shuningdek bulutni boshqaradigan asosiy operatsion tizimni tanlash
kabi xizmatlar kiradi. Xususiy bulutning afzalliklari quyidagilarni o'z ichiga oladi
➢ apparat resurslarining yuqori masishtabdagi tezkorligi;
➢ to'liq avtomatlashtirish tufayli AT xizmatlaridan foydalanish xarajatlari
kamaytiriladi;
119
➢ kompyuter resurslarini samarali qayta taqsimlashi, shunda boshqa
foydalanuvchiga qaraganda ko'proq hisoblash quvvatiga ega bo'lgan foydalanuvchi
uni to'liq hajmda olishiga imkon beradi, bu ma'lumotlar markazlari o'rtasida
ma’lumotlarni qayta ishlashda yuklamani samarali taqsimlashga imkon beradi;
➢ tashkilot ichidagi apparat resurslaridan foydalanishning batafsil
monitoringi mavjudligi;
➢ foydalanuvchilar o'rtasida asosiy resurslardan foydalanish va solishitirish
uchun byudjetni aniq prognozlash imkoniyati mavjudligi.
Shaxsiy bulut gibrid uchun asos bo'lishi mumkin. Buning uchun siz
yuklamaning bir qismini ommaviy bulutga o'tkazishingiz mumkin va bu sizga IT-
xizmatlar uchun byudjetni aniq taqsimlashga imkon beradi. Xususiy bulut bu oddiy
ichki serverga qaraganda ko'proq moslashuvchanlikka ega bo'lgan juda qulay va
samarali infratuzilma hisoblanadi. Shuningdek, shaxsiy bulut byudjetni
kamaytirishi va kelajak uchun bashorat qilishi mumkin. Bunday bulutli
texnologiyalardan foydalanish gibrid bulutni yaratish uchun asos bo'lib xizmat
qiladi - moslashuvchan va xavfsizdir.
Gibrid bulut muammoni hal qilish uchun ommaviy va xususiy bulutlarning
eng yaxshi xususyatlarini sifatida IT infratuzilmasi hisoblanadi. Ko'pincha ushbu
tur tashkilotda mavsumiy faoliyat davrlarida, boshqacha aytganda, ichki IT
infratuzilma joriy vazifalarni bajara olmasa, quvvatning bir qismi ommaviy
«bulut» ga (masalan, katta miqdordagi statistik ma'lumotlarga), shuningdek
foydalanuvchilarga kirishni ta'minlash uchun ishlatiladi. ommaviy "bulut" orqali
korxona resurslariga.
Bugungi kunda quyidagi bulut xizmatlari mavjud:
pochta buluti xizmatlari;
bulutli ofis dasturlari;
fayllar va tarkiblarni saqlash uchun bulutli xizmatlar;
bulutni korporativ joylashtirish uchun muhitlar;
bulutli xizmatlarni qabul qilish;
musiqa buluti xizmatlari.
Hozirgi kunda mashhur bulutli xizmatlarning katta miqdori mavjud,
masalan, iCloud, Microsoft Skydrive, Google Drive, Dropbox, Amazon Cloud
Drive, Yandex.Disk.
Ulardan ba'zilarini ko'rib chiqaylik, masalan:
Apple-ning iCloud bulutli xizmati to'liq avtomatik va bepul bo'lib, pochta,
taqvim, kontaktlar, hujjatlar, musiqa, video, rasmlar va hk kabi kirishga
shuningdek, saqlashga imkon beradi. Push simsiz texnologiyasidan foydalangan
holda uni barcha iPhone, iPad, iPod touch, Mac va kompyuter qurilmalariga
etkazib beradi.
Google Play, kino, musiqa, ilova va kitoblardan foydalanuvchilarni raqamli
ma'lumotlarni saqlash uchun maxsus ishlab chiqilgan serverlarga joylashtirish
uchun mo'ljallangan. Xizmatga kirish, to'g'ridan-to'g'ri operasion tiziaga
qaramasdan, brauzer orqali ta'minlanadi, shuning uchun uni kompyuterdan ham,
Androidning mobil qurilmalaridan ham olish mumkin. Har bir foydalanuvchi 20
mingtagacha musiqiy yozuvlarni bepul joylashtirish va saqlash imkoniyatiga ega.
120
Rivojlangan mamlakatlarda bulutli hisoblash faol ravishda qo'llaniladi,
masalan, 1C: Enterprise. 1C bulutli hisoblash: Korxonadan bitta tashkilot ichida,
xolding kompaniyasi ichida yoki individual mijoz sifatida foydalanish mumkin.
Alohida tashkilot ichida, bulutli texnologiyalardan foydalanish mumkin, shunda
xodimlar turli joylardan, hatto 1C: Enterprise kompyuterga o'rnatilmagan joylardan
ham ma'lumotlar bazasiga ulanishlari mumkin. Bu o'z bo'linmalari haqida so'nggi
ma'lumotlarga ega bo'lgan ofislar o'rtasida harakatlanuvchi menejerlar uchun
foydalidir. Bu menejerlar uchun qulaydir, chunki ular kerakli hisobotlarni deyarli
har qanday joyda, savdo nuqtasida yoki etkazib beruvchidan olishlari mumkin.
Tashkilot ichidagi bulutli texnologiyalardan foydalanish xodimlarga tashkilot
ichida va ofislar o'rtasida osongina harakat qilish imkonini beradi
Bir
nechta
kompaniyalarni
birlashtirgan
xolding
ichida
bulutli
texnologiyalar bir xil dastur echimlarini boshqarish narxini kamaytirishi,
shuningdek, barcha kompaniyalar uchun tez va bir vaqtning o'zida yangilanishini
ta'minlaydi.
Xulosa qilib aytganda, yuqorida aytilganlarga asoslanib, biz bulutli hisoblash
imkoniyatlarini umumlashtiramiz. Bulutli hisoblash texnologiyasi va taqdim
etilayotgan xizmatlar sizga quyidagilarga imkon beradi:
➢ Internetga ulangan har qanday kompyuterdan shaxsiy ma'lumotlarga kirish;
➢ turli xil qurilmalardan foydalanib ma'lumotlar bilan ishlash, masalan,
kompyuter, planshet, telefon va hk.;
➢ har qanday operatsion tizimli brauzerlarida ishlash;
➢ bir vaqtning o'zida turli xil qurilmalardagi ma'lumotlar va ma'lumotlarni
ko'rish va tahrirlash;
➢ muhim ma'lumotlarni yo'qolmasligi, chunki ma’lumotlar serverlarda
saqlanadi;
➢ dasturlarning so'nggi versiyasidan foydalanilishi va yangilanishlarni
kuzatib borish shart emasligi;
➢ ma'lumotlaringizni boshqa foydalanuvchilar bilan birlashtirilishi.
Bulutli hisoblash texnologiyasining kamchiliklari:
➢ "bulut" xizmatlaridan foydalanish uchun Internetga doimiy ulanish kerak;
➢ foydalanuvchi foydalanadigan dasturiy ta'minotga nisbatan cheklovlarga
ega va ba'zan uni o'z maqsadlari uchun sozlay olmasligi;
➢ kompaniya uchun eng qimmatli va strategik hujjatlarni ommaviy «bulut»
da saqlash tavsiya etilmaydi, chunki ma'lumotlarning 100% maxfiyligini
kafolatlaydigan texnologiya mavjud emas.
| 