O‘zbekiston oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti m. I. Maxmudov, I. X. Sidikov

118 
bo'lgan turli xil qurilmalar orqali ma'lumot olish imkoniyatiga ega. Bu kompyuter, 
planshet yoki masalan, smartfon bo'lishi mumkin. Masofaviy ma'lumotlar ombori 
ma'lumot almashish uchun, shuningdek, bir nechta xodimlar tomonidan 
ma'lumotlarni qayta ishlashda, kompaniya uchun faylga kirishni ta'minlagan holda 
ishlatilishi mumkin.
Bulutli ma'lumotlarni saqlashning afzalliklari: 
➢ bulutli saqlash, odatda, 5-7 Gb gacha bo'sh joy bilan ta'minlangan holda 
mutlaqo bepul; 
➢ bulutdagi ma'lumotlarga dunyoning istalgan mamlakatidan Internet orqali 
kirish mumkin; 
➢ fayllarni o'qish va tahrirlash uchun jamoaviy kirish imkoniyati mavjud; 
➢ ushbu bulutli texnologiyalarda ma’lumotlarni viruslardan himoya qilish 
imkoniyati mavjud; 
➢ ma'lumotlarni yo'qotish imkoniyatining yo'qligini mavjudligi. 
Bulutli ma'lumotlarni saqlashning kamchiliklari: 
➢ barqaror internet aloqasi kerakliligi;
➢ bulutda ma'lumotlarni saqlash bo'yicha xizmatlarni taqdim etadigan 
kompaniyaning foydalanuvchi veb-interfeysi bilan tanishish va uning talablariga 
javob berishliligi. 
Bugungi kunda mavjud bulut texnologiyalarning turlarini va ularda 
yaratilgan modellarni ko'rib chiqamiz. Mulkchilik shakliga ko'ra umumiy, shaxsiy 
va gibrid bulut texnologiyalar mavjud. 
Umumiy bulut texnologiyalar - bu bir vaqtning o'zida ko'plab kompaniyalar 
va xizmatlar tomonidan foydalaniladigan IT infratuzilmasi hisoblanida. 
Foydalanuvchilar ushbu "bulut" ni boshqarish va saqlab turish imkoniyatiga ega 
emaslar va ushbu muammolar uchun barcha javobgarlik resurs egasi zimmasiga 
tushadi. Har qanday kompaniya va individual foydalanuvchi taklif etilayotgan 
xizmatlarning obunachisi bo'lishi mumkin. Onlayn xizmatlar misollari: Amazon 
EC2, Google Apps / Docs, Microsoft Office Web./3/ Bugungi kunda ommaviy 
bulut xizmatlarini etkazib beruvchilar hisoblanadi. 
Shaxsiy bulut - bu xavfsiz IT-infratuzilma bo'lib, u bitta tashkilot foydasiga 
boshqariladi va ishlatiladi. Tashkilot shaxsiy "bulut" ni o'zi boshqarishi yoki ushbu 
vazifani onlayn xizmat ko‘rsatuvchi kompaniyalarga topshirishi mumkin. 
Infratuzilma buyurtmachining xonasida yoki tashqi operatorda (yoki qisman 
mijozda va qisman operatorda) joylashgan bo'lishi mumkin. Xususiy bulut 
xizmatlari 
barcha 
turdagi 
bulutlarning 
eng 
xavfsizidir. 
IaaS 
bulutli 
texnologiyasidan foydalangan holda qurilgan xususiy bulut foydalanuvchisi uchun 
asosiy vazifa - bu RAM miqdori, protsessorlar soni va kerakli miqdordagi 
ma'lumotlarni saqlash, turli xil tarmoq qurilmalari va interfeyslar ko'rinishidagi bir 
qator so'rovlar, shuningdek bulutni boshqaradigan asosiy operatsion tizimni tanlash 
kabi xizmatlar kiradi. Xususiy bulutning afzalliklari quyidagilarni o'z ichiga oladi 
➢ apparat resurslarining yuqori masishtabdagi tezkorligi; 
➢ to'liq avtomatlashtirish tufayli AT xizmatlaridan foydalanish xarajatlari 
kamaytiriladi; 

119 
➢ kompyuter resurslarini samarali qayta taqsimlashi, shunda boshqa 
foydalanuvchiga qaraganda ko'proq hisoblash quvvatiga ega bo'lgan foydalanuvchi 
uni to'liq hajmda olishiga imkon beradi, bu ma'lumotlar markazlari o'rtasida 
ma’lumotlarni qayta ishlashda yuklamani samarali taqsimlashga imkon beradi; 
➢ tashkilot ichidagi apparat resurslaridan foydalanishning batafsil 
monitoringi mavjudligi; 
➢ foydalanuvchilar o'rtasida asosiy resurslardan foydalanish va solishitirish 
uchun byudjetni aniq prognozlash imkoniyati mavjudligi. 
Shaxsiy bulut gibrid uchun asos bo'lishi mumkin. Buning uchun siz 
yuklamaning bir qismini ommaviy bulutga o'tkazishingiz mumkin va bu sizga IT-
xizmatlar uchun byudjetni aniq taqsimlashga imkon beradi. Xususiy bulut bu oddiy 
ichki serverga qaraganda ko'proq moslashuvchanlikka ega bo'lgan juda qulay va 
samarali infratuzilma hisoblanadi. Shuningdek, shaxsiy bulut byudjetni 
kamaytirishi va kelajak uchun bashorat qilishi mumkin. Bunday bulutli 
texnologiyalardan foydalanish gibrid bulutni yaratish uchun asos bo'lib xizmat 
qiladi - moslashuvchan va xavfsizdir. 
Gibrid bulut muammoni hal qilish uchun ommaviy va xususiy bulutlarning 
eng yaxshi xususyatlarini sifatida IT infratuzilmasi hisoblanadi. Ko'pincha ushbu 
tur tashkilotda mavsumiy faoliyat davrlarida, boshqacha aytganda, ichki IT 
infratuzilma joriy vazifalarni bajara olmasa, quvvatning bir qismi ommaviy 
«bulut» ga (masalan, katta miqdordagi statistik ma'lumotlarga), shuningdek 
foydalanuvchilarga kirishni ta'minlash uchun ishlatiladi. ommaviy "bulut" orqali 
korxona resurslariga. 
Bugungi kunda quyidagi bulut xizmatlari mavjud: 
pochta buluti xizmatlari; 
bulutli ofis dasturlari; 
fayllar va tarkiblarni saqlash uchun bulutli xizmatlar; 
bulutni korporativ joylashtirish uchun muhitlar; 
bulutli xizmatlarni qabul qilish; 
musiqa buluti xizmatlari. 
Hozirgi kunda mashhur bulutli xizmatlarning katta miqdori mavjud, 
masalan, iCloud, Microsoft Skydrive, Google Drive, Dropbox, Amazon Cloud 
Drive, Yandex.Disk. 
Ulardan ba'zilarini ko'rib chiqaylik, masalan: 
Apple-ning iCloud bulutli xizmati to'liq avtomatik va bepul bo'lib, pochta, 
taqvim, kontaktlar, hujjatlar, musiqa, video, rasmlar va hk kabi kirishga 
shuningdek, saqlashga imkon beradi. Push simsiz texnologiyasidan foydalangan 
holda uni barcha iPhone, iPad, iPod touch, Mac va kompyuter qurilmalariga 
etkazib beradi. 
Google Play, kino, musiqa, ilova va kitoblardan foydalanuvchilarni raqamli 
ma'lumotlarni saqlash uchun maxsus ishlab chiqilgan serverlarga joylashtirish 
uchun mo'ljallangan. Xizmatga kirish, to'g'ridan-to'g'ri operasion tiziaga 
qaramasdan, brauzer orqali ta'minlanadi, shuning uchun uni kompyuterdan ham, 
Androidning mobil qurilmalaridan ham olish mumkin. Har bir foydalanuvchi 20 
mingtagacha musiqiy yozuvlarni bepul joylashtirish va saqlash imkoniyatiga ega. 

120 
Rivojlangan mamlakatlarda bulutli hisoblash faol ravishda qo'llaniladi, 
masalan, 1C: Enterprise. 1C bulutli hisoblash: Korxonadan bitta tashkilot ichida, 
xolding kompaniyasi ichida yoki individual mijoz sifatida foydalanish mumkin. 
Alohida tashkilot ichida, bulutli texnologiyalardan foydalanish mumkin, shunda 
xodimlar turli joylardan, hatto 1C: Enterprise kompyuterga o'rnatilmagan joylardan 
ham ma'lumotlar bazasiga ulanishlari mumkin. Bu o'z bo'linmalari haqida so'nggi 
ma'lumotlarga ega bo'lgan ofislar o'rtasida harakatlanuvchi menejerlar uchun 
foydalidir. Bu menejerlar uchun qulaydir, chunki ular kerakli hisobotlarni deyarli 
har qanday joyda, savdo nuqtasida yoki etkazib beruvchidan olishlari mumkin. 
Tashkilot ichidagi bulutli texnologiyalardan foydalanish xodimlarga tashkilot 
ichida va ofislar o'rtasida osongina harakat qilish imkonini beradi 
Bir 
nechta 
kompaniyalarni 
birlashtirgan 
xolding 
ichida 
bulutli 
texnologiyalar bir xil dastur echimlarini boshqarish narxini kamaytirishi, 
shuningdek, barcha kompaniyalar uchun tez va bir vaqtning o'zida yangilanishini 
ta'minlaydi. 
Xulosa qilib aytganda, yuqorida aytilganlarga asoslanib, biz bulutli hisoblash 
imkoniyatlarini umumlashtiramiz. Bulutli hisoblash texnologiyasi va taqdim 
etilayotgan xizmatlar sizga quyidagilarga imkon beradi: 
➢ Internetga ulangan har qanday kompyuterdan shaxsiy ma'lumotlarga kirish; 
➢ turli xil qurilmalardan foydalanib ma'lumotlar bilan ishlash, masalan, 
kompyuter, planshet, telefon va hk.; 
➢ har qanday operatsion tizimli brauzerlarida ishlash; 
➢ bir vaqtning o'zida turli xil qurilmalardagi ma'lumotlar va ma'lumotlarni 
ko'rish va tahrirlash; 
➢ muhim ma'lumotlarni yo'qolmasligi, chunki ma’lumotlar serverlarda 
saqlanadi; 
➢ dasturlarning so'nggi versiyasidan foydalanilishi va yangilanishlarni 
kuzatib borish shart emasligi; 
➢ ma'lumotlaringizni boshqa foydalanuvchilar bilan birlashtirilishi. 
Bulutli hisoblash texnologiyasining kamchiliklari: 
➢ "bulut" xizmatlaridan foydalanish uchun Internetga doimiy ulanish kerak; 
➢ foydalanuvchi foydalanadigan dasturiy ta'minotga nisbatan cheklovlarga 
ega va ba'zan uni o'z maqsadlari uchun sozlay olmasligi; 
➢ kompaniya uchun eng qimmatli va strategik hujjatlarni ommaviy «bulut» 
da saqlash tavsiya etilmaydi, chunki ma'lumotlarning 100% maxfiyligini 
kafolatlaydigan texnologiya mavjud emas. 

Download 5,14 Mb.