|
O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari
|
| bet | 131/222 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 5,84 Mb. | | #236377 |
Bu sahifa navigatsiya:
- Soket
Soket interfeyslari
Qanday qilib mijoz jarayoni server jarayoni bilan aloqa o‘rnatishi mumkin? Kompyuter dasturi - bu kompyuterda nima qilish kerakligini aytadigan oldindan belgilangan ko‘rsatmalar to‘plamidir. Kompyuter dasturida matematik operatsiyalar bo‘yicha ko‘rsatmalar to‘plami, satrlarni boshqarish bo‘yicha boshqa ko‘rsatmalar to‘plami, kirish va chiqish uchun kirish bo‘yicha ko‘rsatmalar to‘plami mavjud. Agar boshqa mashinada ishlaydigan dastur bilan aloqa qilish uchun bizga dastur kerak bo‘lsa, transport sathiga ulanishni ochish, boshqa tomondan ma’lumotlarni yuborish va ma’lumotlarni olish hamda ulanishni yopish uchun buyruqlar to‘plamiga ehtiyoj sezamiz. Ushbu turdagi ko‘rsatmalar to‘plami odatda interfeys deb ataladi.
Bir nechta interfeyslar aloqa uchun mo‘ljallangan. Ulardan uchtasi keng tarqalgan: soket interfeysi, transport sathi interfeysi (TLI) va STREAM.
Soket interfeysi 1980-yillarning boshlarida Berkli Universitetida UNIX muhitining bir qismi sifatida boshlangan. Soket interfeysini yaxshiroq tushunish uchun UNIX yoki Windows kabi asosiy operatsion tizim va TCP/IP protokoli to‘plami o‘rtasidagi munosabatni ko‘rib chiqish kerak. 7.4- rasmda operatsion tizim va TCP/IP protokoli to‘plami o‘rtasidagi konseptual bog‘liqlik ko‘rsatilgan.
Amaliy qatlam
Soket interfeysi
O
Transport qatlami
|
Tarmoq qatlami
|
Kanal qatlami
|
Fizik qatlam
|
pe rat sio n tiz
7.4- rasm. Operatsion tizim va TCP/IP to‘plami o‘rtasidagi bog‘liqlik Soket interfeysi, ko‘rsatmalar to‘plami sifatida, operatsion tizim
va amaliy dasturlar o‘rtasida joylashgan. TCP/IP protokoli to‘plamida
taqdim etiladigan xizmatlarga kirish uchun dastur soket interfeysida belgilangan ko‘rsatmalardan foydalanishi kerak.
Misol
Dasturlash tillarining ko‘pida dastur interfeysi, dasturchiga faylni ochish, fayldan o‘qish, faylga yozish, faylda boshqa operatsiyalarni bajarish va nihoyat faylni yopish imkonini beradigan ko‘rsatmalar to‘plami mavjud. Agar dastur faylni ochishi kerak bo‘lsa, u operatsion tizimga ma’lum bo‘lganidek fayl nomidan foydalanadi. Fayl ochilganda, operatsion tizim o‘qish va yozish kabi boshqa ko‘rsatmalar uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan faylga (butun son yoki ko‘rsatgich) ma’lumotni qaytaradi.
Soket
Soket - bu bizning kundalik hayotimizda ko‘radigan apparat soketni simulyatsiya qiladigan abstrakt dasturdir. Aloqa kanalidan foydalanish uchun amaliy dasturdan (mijoz yoki server) soket yaratish uchun operatsion tizimni so‘rash kerak. Keyin dastur ma’lumot uzatish va qabul qilish uchun soketga ulanishi mumkin. Ma’lumotlar uzatilishi amalga oshishi uchun har bir aloqaning bir uchida ikkita soket kerak bo‘ladi. 7.5- rasmda biz kundalik hayotimizda ishlatadigan rozetka va vilkasidan (masalan, telefon uchun) foydalangan holda, ushbu abstraktsiyani simulyatsiya qilamiz. Internetda soket – bu muhokama qiladiganimiz kabi dasturiy ta’minot ma’lumotlarining tuzilishi.
7.5- rasm. Soket tushunchasi
|
| |
