|
Sog‘lom avlodni voyaga etkazish zarurati
|
| bet | 148/311 | | Sana | 20.12.2023 | | Hajmi | 4,4 Mb. | | #125403 |
Bog'liq IJTIMOIY-FALSAFASog‘lom avlodni voyaga etkazish zarurati. Respublikada aholining taxminan yarmini 16 yoshgacha bo‘lgan bolalar tashkil qiladi. Tug‘ilishning nisbatan yuqori sur’ati, ayniqsa, avvalgi yillarda, bolalar va onalar o‘limi borasida ko‘pgina muammolarning yuzaga kelishi, ko‘p tug‘adigan ayollar va ko‘p bolali oilalar farzandlari orasida kamqonlik kasalligining tarqalishi, shuningdek, bolalar va ayollarning ko‘plab kasallanishi sabab, bepul tibbiy yordamga ehtiyoj sezildi.
Sog‘liqni saqlash tizimi «Sog‘lom ota-ona — sog‘lom farzand» qabilidagi sog‘lom avlodni shakllantirish zanjiriga qaratilgan bo‘lishi lozim. Bu o‘rinda nisbatan kam xarj usullar, masalan, aholi orasida ayollarning turmush qurish va farzand ko‘rishi uchun eng ma’qul yosh, farzand ko‘rish orasidagi tanaffus, qarindosh-urug‘lar orasida turmush qurilganda genetik kasalliklarning nasldan-naslga o‘tishi ehtimoli va hokazolar to‘g‘risidagi bilimlarni mustahkamlash borasida katta natijalarga erishish mumkin. Albatta, bunda profilaktik sog‘liqni saqlash, kasalliklarni tekshirish va barvaqt aniqlash tizimi, ona va bolaning tug‘ilgunga qadar skrining tizimini joriy qilish ham muhim ahamiyat kasb etmog‘i lozim.
Sil kasalligining tarqalishiga qarshi kurashish zarurati. YUzaga kelgan vaziyatni inobatga olib, respublikada aholini sil kasalligidan muhofaza qilish va silga qarshi yordamni takomillashtirishga, kasallikning oldini olish, uni barvaqt aniqlash va tibbiy yordam ko‘rsatishning hamma bosqichlarida sil kasalligiga chalingan bemorlarni samarali, bepul davolashga qaratilgan dastur ishlab chiqilgan.
Giyohvandlik tarqalishining oldini olish, narkotik moddalarning noqonuniy aylanuviga qarshi kurashish, giyohvand bemorlarni davolash tizimini yaratish zarurati. 1999 yilda respublikada «Giyohvandlik vositalari va psixotrop moddalar to‘g‘risida» Qonun qabul qilindi, bu bilan narkotik vositalar aylanuvi bilan bog‘liq asosiy faoliyat turlariga davlat monopoliyasi joriy qilindi, narkotik vositalar va prekursorlarnn pecpublikaga olib kirish va tashqariga olib chiqish, saqlash, berish, sotish, taqsimlash, olish, tashish va jo‘natish kabilarning xususiyatlari belgilandi. Undan tashqari, alkogolizm va giyohvandlikka uchragan bemorlarni davolash uchun davolash-profilaktika muassasalarining yanada kengaytirilishi to‘g‘risida hukumat qarori qabul qilindi.
Odamlar yashashi uchun qulay atrof-muhit sharoitlarini yaratish zarurati. Bunda toza ichimlik suvi manbalaridan foydalanish imkoniyati ham, erning sho‘rlanishi va cho‘llanishga aylanishiga qarshi kurash ham, havoni zararli moddalar bilan bulg‘ash, tuproq va suv havzalarini sanoat chiqindilari bilan ifloslantirishga chek qo‘yish kabilar ham nazarda tutiladi.
Sog‘liqni saqlash tizimini kam xarajat, lekin kasalliklarning oldini olish va davolash sohasida ko‘proq samara beradigan birlamchi bo‘g‘in. profilaktik sog‘liqni saqlash, ommaviy jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish foydasiga tarkibiy jihatdan qayta tuzish zarurati. SHifokorlar va kasalxona o‘rinlarining haddan tashqari ko‘pligi eski tizimdan meros qolgan asosiy kamchiliklardan biridir, bunga ham statsionar, ham ambulatoriya-poliklinika orqali xizmat ko‘rsatish tizimida bosqichma-bosqich, kelishilgan o‘zgarishlar kiritish yo‘li bilan barham berish lozim.
Sog‘liqni saqlash tizimi tomonidan ko‘rsatiladigan tibbiy xizmatlar sifatini sezilarli darajada yaxshilash zarurati. Tibbiyot muassasalari tarmog‘ining joylashishi nuqtai nazaridan tibbiy xizmatdan keng foydalanish imkoniyatining mavjudligiga qaramay, bu xizmatlar sifati har doim ham talabga javob beravermaydi. Ko‘pgina ambulator va kasalxona muassasalarida, ayniqsa qishlok joylarda, etuk mutaxassislar va zamonaviy diagnostika uskunalarining kamchiligi kuzatilmoqda. Bu kasalliklarni vaqtida va to‘g‘ri aniqlashga, demakki, davolashni to‘g‘ri olib borishga ham imkon bermaydi.
Sog‘liqni saqlash tizimi byudjetini mustahkamlash, qo‘shimcha moliyalash manbalarini jalb qilish. Mamlakatda byudjet tashkilotlarida iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish maqsadida ularni moliyalashning yangi tartibi kiritilmoqda. Ushbu tartibga binoan, davlat byudjetidan mablag‘lar muassasa faoliyatining ixtisosiga qarab ishlab chiqilgan me’yorlarga muvofiq ravishda yiriklashtirilgan xarajat moddalari bo‘yicha ajratiladi.
Moliyalash manbalari muassasa faoliyatining ixtisosi bo‘yicha xizmat ko‘rsatish hisobiga, vaqtincha foydalanilmayotgan xonalar va boshqa davlat mulkini o‘zga tashkilotlarga ijaraga berish, yuridik va alohida shaxs-lar tomonidan ko‘rsatiladigan homiylik yordami hisobiga kengaytirildi. Byudjet tashkilotlariga tejalgan mablag‘lar, xizmat ko‘rsatishdan tushgan daromad, o‘zga tashkilotlarga ijaraga joy borishdan olingan mablag‘ning 50 foizi va hokazolar hisoblanadi. Rivojlanish jamg‘armalarini shakllantirish huquqi berilgan. Biroq tibbiyot muassasalarining moliyaviy mablag‘ga bo‘lgan ehtiyojini qoplash uchun bu choralar etarli emas.
Sog‘liqni saqlash tizimida o‘tkazilayotgan islohotlar mavjud muammolarni hal etishga qaratilgan. Ularning asosiy maqsadi - sog‘liqni saqlashda rivojlanishning ekstensiv tarzidan intensiv modeliga o‘tish hisobiga aholi sog‘lig‘ini yaxshilashdir.
|
| |
