|
shakl. Qirqim bajarishning хususiy хоllarini ko`rsatuvchi plakat namunasi
|
| bet | 6/10 | | Sana | 19.04.2023 | | Hajmi | 1.95 Mb. | | #52724 |
Bog'liq FAYZULLAYEVA OZODANING @Ziyolilarga 1-4 jismoniy tarbiya, Bilimlar bellashuvi физика, олимпиада с-9 физика, AXMADJONOVA SEVARANING 2, INKLYUZIV Karimova G, Hosila yordamida funksiyani toʻla tekshirish, MAXAMMADKARIMOVA MUXLISA test, TURSINBAYEVA ZIYODANING, JAXBARALIYEV ERKINANING, 555, O’ralova Gulasal test, Olimova Zarina B.S, Olimova Zarina test, Murodov G\'olibjon fizika Mustaqil ishshakl. Qirqim bajarishning хususiy хоllarini ko`rsatuvchi plakat namunasi
shakl. Qirqim hоsil bo`lishini namоyish qilish uchun dinamik plakat
shakl. Ko`rinishning bir qismi bilan qirqimning bir qismini birlashtirib tasvirlashni namоyish qilish uchun dinamik plakat
shakl. “Barmоq” dеtali chizmasi shakl. “Tayanch” dеtali
chizmasi
shakl. “Barmоq” dеtalining shakl. Tayanchning mahalliy
mahalliy qirqim bilan bajarilgan qirqim bilan bajarilgan chizmasi chizmasi
shakl. Ko`rinishning bir qismi va qirqimning bir qismini birlashtirib tasvirlashning хususiy hоllariga misоllar
shakl. Siniq kеsimning hоsil bo`lishi va uning chizmasini bajarishga misоl
Bunday hоllarda mahalliy qirqimdan fоydalaniladi. Qirqimlarning hamma hоllarini tushuntirish mеtоdikasiga batafsil to`хtab o`tirmasdan shu mavzularni bayon qilishda qo`llaniladigan ko`rgazmali qo`llanmalar, dinamik plakatlar chizmalarini kеltiramiz (shakllar).
2.3.Aksonometrik proeksiyalar va ularning hosil bo’lishi.
Chizmasi bilan birga qo`shimcha vosita sifatida aksonometriyasi beriladi. Aksonometrik proeksiya deb detalning u tegishli bo`lgankordinata o`qlari bilan birga parallel nurlar yordamida bitta aksonometrik tekislikda proeksiyalangan tasvirga aytiladi. Aksonometriya grekcha so`z bo`lib, axon-o`q, metreo-o`lchayman, ya`ni “o`qlar bo`yicha o`lchash” degan ma`noni anglatadi.
Aksonometriyani tushintirish uchun fazoning birinchi oktandida joylashgan A nuqta va uning a, a1, a11 proeksiyalarni kordinata o`qlari bilan birgalikda
S yo`nalishda P tekislikka proeksiyalasak aksonometrik tasvir xosil bo`ladi (4.1-shakl). Bu erda P tekislik aksonometrik proeksiyalar tekisligi O1 proeksiya aksonometrik o`qlarning boshi o`qlarning P tekislikda O1X1, O1Y1, O1Z1 proeksiyalari esa aksonometrik o`qlar deb ataladi. A nuqtaning P tekislikdagi A1 tasviri nuqtaning aksonometriyasi a1, a11, a111 proeksiyalar esa A nuqtaning ikkilamchi proeksiyasi deyiladi. A nuqtaning fafodagi vaziyatini uning faqat aksonometrik A1 proeksiyasi bilan gina aniqlab bo`lmaydi, buning uchun nuqtaning ikkilamchi proeksiyalaridan loqal bittasi bo`lishi kerak. OX, OY, OZ o`qlarning har biri natural masshtab birligiga teng ex, ey, ekesmalarni o`lchab qo`yib uni S yo`nalishida P tekislikka proeksiyalasak Ex1, Ey1, Ez1 tarzida tasvirlanadi. Bu kesmalar aksonometrik masshtablar deyiladi. Bularning natural masshtab birligiga bo`lgan nisbatlari = ax; =by ; =cz bo`lsa ax; by; cz lar aksonometrik o`lar bo`yicha o`zgarish koeffisentlari deyiladi16.
O`zgarish koeffesentlariga qarab aksonometrik proeksiyalar izometrik, diametric va primetrik proeksiyalarga bo`linadi. 1.O`zgarish koeffesentlari o`zaro teng ax=by=cz bo`lsa izometrik proeksioyalar deyiladi.2.Ikki o`zgarish koeffesentlari o`zaro teng uchinchisi boshqacha ax=by cz (ax by=cz yoki ax=by cz) bo`lsa diometrik proeksiya deyiladi..O`zgarish koeffesentlari har hil ax by cz bo`lsa tremetrik proeksiya deyiladi.Uch yo`nalish aksonometrik tekisliokka perpendikulyar bo`lsa to`g`ri burchakli aksonometriya, agar perpendikulyar bo`lmasa qiyshiq burchakli aksonometriya deyiladi.2.To`g`ri burchakli aksonometrik proeksiyalar. P tekislik OX; OY; OZ o`qlar bilan X1, Y1, Z1 nuqtalarda kesishgan deylik (4.2-shakl). O1 nuqta proeksiyalar o`qining boshi bo`lgan O nuqtaning P chiziqlar P tekislikdagi aksonometrik o`qlari ifoda qiladi. OO1 kesma P tekialikka perpendikulyar shunga ko`ra O1X1, O1,Y1, O1,Z1 kesmalar uchburchaklarning katetlari bo`ladi. OA, OB, OC lar esa xosil bo`lgan to`g`ri burchakli uchburchaklarning gipotenuzasi bo`ladi. OA, OB, OC lar esa xosil bo`lgan to`g`ri burchakli uchburchakning gipotenuzasi bo`ladi.Bunda: =cos x; =cos ; =cos .
Tenglamaning chap tomonida qismlari o`zgarish koeffisentlarini ifodalaydi ma`lumki kesma proeksiyasi uzunligining xaqiqiy uzunligiga bo`lgan nisbati o`zgarish koeffisenti deyiladi, ya`ni =ax ; =by ; =bz=cz bo`ladi. Nisbatlar o`rniga qiymatlarini qo`ysak quyidagi tenglamaga ega bo`lamiz:
ax=cos ; by=cos ; Cz = cos ; (1)Agar bir kesma,m: OO1 kesma koordinatalar boshidan o`tib koordinata o`qlari OX, OY, OZ bilan , , 1 burchaklarini xosil qilsa bu burchaklar ( 1, 1, 1 burchaklar OO1 chiziqning yo`naltiruvchi burchaklari) kosinusning kvadrat yig`indisi 1 ga teng bo`ladi, ya`ni cos2 1 + cos2 1+ cos2 1=1; 1=900- demak, cos 1 = sin va xakozo, shuning uchun kosinuslarni sinuslar bilan almashtirsak, quyidagi tenglama kelib chiqadi: sin2 1 + sin2 1+ sinz 1=1, chunki = 1 ; = - 1, = - 1 . Trigonametriyadan ma`lumki, sin2 1 + cos2 =1 ; bunda sin2 =1- cos2 . Shundan foydalanib sinusni kosinuslar bilan almashtiramiz, ya`ni 1- cos2 +1- cos2 +1- cos 2 =1 yoki cos2 + cos2 - cos2 = 2.
1-tenglamaga binoan a + b +c = 2 (2) bo`ladi. To`g`ri burchakli aksonametrik proyeksiyalarda o`zgarish koefitsentlarining kvadrat yig`indisi 2ga teng.
Ma`lumki izonametrik proyeksiyalarda o`qlar bo`yicha o`zgarish koefitsentlari teng ax=by=cz bo`lganidan, 3a =2; bundan ax= = 0,8165=0,85. Shunda ax=by=cz =0,85 bo;ladi, ya`ni ax=cz by X va Z o`qlari xaqiyqiy kattalikda 0,94 ga 3-o`q Y0,47 ga qisqaradi ya`ni ax=cz =0,94va by =0,47 bo`ladi. Lekin amalda o`zgarish koefitsentlaridan foydalaniladi ax=cz =1 va by=0,5 deb olinadi. 3. To`g`ri burchakli izonametrik proyeksiyalar. Izonametriya qadimgi Grek so`zi isos dan olingan bo`lib, u teng yoki bir xil degan ma`noni anglatadi.
To`g`ri burchakli izometrik proeksiyalarda o`qlar bo`yicha qo`yiladigan o`lchamlar bir hilda ya`ni 0.82 marta o`zgaradi. Lekin bu xaqiqiy o`zgarish koeffesienti bo`yicha izometrik proeksiyani yasashda bir muncha hisoblar qilishga to`g`ri keladi. Shuning uchun o`qlar bo`yicha o`zgarish koeffesientlari ax=by=cz=1 deb olinadi. Buni keltirilgan o`zgarish koeffisentlari deyiladi.
4.5-shaklda kubda aylanalarning izometrik proeksiyasi ko`rsatilgan. Izometrik proeksilarda ellipslarni chizishni osonlashtirish uchun ellips o`rniga ovallar chiziladi (4.6-shakl).4.To`g`ri burchakli dimetrik proeksiyalar.
Dimetriya grekcha so`z bo`lib, di- qo`sh (ikki yoqlama), ya`ni ikki o`q bo`yicha bir xil qiymat o`lchab qo`yish degan ma`noni anglatadi.
Dimetrik proyeksiyalar yasashda y o`qiga qo`yilgan o`lchamlar ikki marta qisqartirilib X va Z o`qlar bo`yicha o`lchamlar o`z qiymatida qo`yiladi. O`qlar yasalishi 4.7-shaklda ko`rsatilgan.-shaklda kubda aylanalarning izometrik proeksiyalari ko`rsatilgan17.
4.9-shaklda ellipslar o`rniga ovallarning yasalishi ko`rsatilgan.
5.Qiyshiq burchakli izometrik proeksilar.
Qiyshiq burchakli izometrik proeksilar ikki turi belgilangan:
1) frontal izometrik proeksiya,
2) gorizontal izometrik proeksiya.Frantol izometrik proeksilar detalning frantal ko`rinishi aksonometrik tekislikka nisbatan parallel ravishda tasvirlanadi.
|
| |
