O'zbekiston respublikasi oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi farg'ona politexnika instituti "qurilish" fakulteti




Download 355,32 Kb.
Pdf ko'rish
bet9/12
Sana17.12.2023
Hajmi355,32 Kb.
#121705
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Bog'liq
valiyeva

nA  (A)

Tarkibida qo‘sh bog’lari bo‘lgan yoki siklik tuzilishga ega bo‘lgan moddalar 
polimerlanish reaktsiyasiga kirisha oladi va monomerlar deb ataladi. To‘yinmagan 
uglevodorodlarni polimerlab, karbozanjirli polimerlar olinadi. Polimerlarning 
sanoat ahamiyatiga ega bo‘lganlaridan: polietilen, polipropilen, polibutilen, 
polivnilxlorid, poliviniliden xlorid, polistirol, poliakrilatlar, polivinilasetat, 
polibutadien, polixloropren, poliizopren va ularning qo‘shma polimerlari ishlab 
chiqariladi. 
Polimerlanish reaktsiyasiga karbonil, oksim va qo‘sh bog’lari bo‘lgan boshqa xil 
moddalar ham kirisha oladi va natijada geterozanjirli polimerlar hosil bo‘ladi; 
poliformaldegid ana shular jumlasidandir: 
nCH
2
 = O  CH
2
 – O – CH
2
 – O  
Polimerlanish reaktsiyasi o‘z tezligiga qarab, zanjirsimon va bosqichli 
bo‘ladi. Bosqichli polimerlanish natijasida monomer molekulalarining o‘zaro 
birikishi va uzayishi sekin – asta davom etadi. Bunday reaktsiyani istalgan vaqtda 
to‘xtatish va hosil bo‘lgan dimer, trimer va tetromer kabi oraliq birikmalarni sof 
holatda ajratib olish mumkin. Zanjirsimon polimerlanish uchta elementar 
reaktsiyadan: faol markazning paydo bo‘lishi, zanjirning o‘sishi va zanjirning 
uzilisxidian iborat. 


1. 
Faol markazning hosil bo‘lishi anchagina energiya talab qiladi va sekin 
boradi. Tashqi energiya yordamida faollashtirilgan monomerlarning bir 
qismi o‘sib, bir qismi boshlang’ich holatga qaytadi: 
A
1
  A
1
 
2. 
Polimer zanjirining o‘sishi juda ham oz faollanish energiyasini talab qiladi 
va katta tezlik bilan boradi: 
A
1

+ A
1
→ A

A
2

+ A
1
→ A
3
 
A
n-1

+ A
1
→ A
n
 
bu erda: 
A
1
− monomer molekulasi; 
A
1

− monomerning faol markazi; 
A
2

, A
3

, A
n-1

− o‘sayotgan radikallar; 
A
n

- polimer molekulasi. 
3. 
Polimer zanjirning uzilishi katta faollanish energiyasini talab qilmaydi va 
ancha tez boradi: 


→ A
n
Polimer zanjirining o‘sish tezligi polimer zanjirining uzilish tezligidan 
qanchalik yuqori bo‘lsa, vujudga kelgan polimer molekulasi ham shunchalik uzun 
bo‘ladi. 

Download 355,32 Kb.
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Download 355,32 Kb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O'zbekiston respublikasi oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi farg'ona politexnika instituti "qurilish" fakulteti

Download 355,32 Kb.
Pdf ko'rish