O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA'LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
FARG'ONA POLITEXNIKA INSTITUTI
"QURILISH" FAKULTETI
"Qurilish materiallari, buyumlari
va konstruktsiyalarini
ishlab chiqarish" kafedrasi
Polimer qurilish materiallari
texnologiyasi
fanidan laboratoriya mashg'ulotlari
Bajardi: 101-21 MYaMT
Valiyeva X
Qabul qildi: Qodirov B
Farg'ona – 2023
1- Laboratoriya ishi
Polimer xossalarini eritma holda o‘rganish.
Eruvchanlikni aniqlash
Tajriba o‘tkazish tartibi: konussimon kolbaga maydalanagan polimerdan 1 g
solinib, 10 ml erituvchidia eritiladi, eritma ustiga byuretkadan cho‘ktiruvchi
tomiziladi (kolbani doimo chayqatib turish lozim).
Kolbadagi tiniq eritma
loyqalangandan keyin, cho‘ktiruvchi modda tomizish to‘xtatiladi va 1 ml
erituvchiga to‘g‘ri keladigan cho‘ktiruvchi miqdori (ml) hisoblab topiladi.
Og‘zi maxkam yopiladigan probirkaga maydalangan polimer namunasidan 1
g va erituvchidian 10 ml solinib, uy haroratida 2 soat saqlanadi.
Bu vaqt ichidia
ba’zan probirkani chayqatib turish kerak. Oradan 2 soat o‘tgach, probirkadagi
o‘zgarishga qarab polimerning erigan yoki bo‘kkanligi aniqlanadi.
Agar polimer
qisman erigan yoki bo‘kkan bo‘lsa, uning eruvchanligini yuqoriroq haroratda
tekshirish kerak. Buning uchun probirkaning og‘ziga qaytarma sovutkich o‘rnatib,
probirka 30 minut davomida suv hammomida isitiladi, namunaning eriganligi yoki
bo‘kkanligi kuzatib turiladi. Ko‘pincha erituvchining
eritish xususiyatini bilish
kifoya qilmay, balki polimerni qancha miqdorda erita olishini ham bilish zarur
bo‘ladi. Bunday hollarda polimer eritmasini loyqalatish
uchun sarflangan
cho‘ktiruvchi miqdori aniqlanadi. So‘ngra cho‘ktiruvchi moddaning erituvchi
hajmiga nisbati hisoblab topiladi va bu nisbat
polimerning erish miqdorini
xarakterlaydi. Demak, eritmani loyqalatish uchun cho‘ktiruvchi qancha ko‘p kerak
bo‘lsa, erituvchining eritish xususiyati shuncha yaxshi deb hisoblanadi.
Quyidagi jadvaldan ba’zi polimerlar uchun erituvchi va cho‘ktiruvchilar
ko‘rsatilgan.
1-jadval
Ba'zi polimerlar uchun tavsiya etilgan erituvchi va cho‘ktiruvchilar
