223
darsning o
ʻ
ziga yuk bo
ʻ
lmasligini xohlaydi. talabalar va o
ʻ
qituvchi uchun
quvonch. O
ʻ
qituvchi
gapiradi, o
ʻ
quvchi esa tinglaydi va o
ʻ
rganadi, lekin
tayyor ma’lumotni tinglash o
ʻ
qitishning eng samarasiz usullaridan biri
hisoblanadi. Bilimni mexanik ravishda boshdan boshga o
ʻ
tkazib bo
ʻ
lmaydi
(eshitilgan - o
ʻ
rganilgan). Shuning uchun o
ʻ
quvchini ta’lim jarayonining
faol ishtirokchisiga aylantirish zarur. Talaba fanga qiziqish bilan faqat o
ʻ
z
faoliyatida ma’lumotni o
ʻ
zlashtira oladi. Binobarin, o
ʻ
qituvchi informator
rolini unutishi, u o
ʻ
quvchining bilish
faoliyatining tashkilotchisi,
muvofiqlashtiruvchisi rolini o
ʻ
ynashi, o
ʻ
quvchi uchun darsda barcha
turdagi o
ʻ
quv va bilish faoliyatini tashkil qilishi kerak. Talabaning o
ʻ
quv
va kognitiv faoliyati o
ʻ
zlashtirilishi kerak bo
ʻ
lgan o
ʻ
quv materialiga mos
kelishi kerak. Faoliyat natijasida talaba mustaqil ravishda har qanday
xulosaga kelishi, o
ʻ
zi uchun bilim olishi kerak. Didaktikaning eng muhim
tamoyili - bilimlarni mustaqil yaratish tamoyili bo
ʻ
lib, u bilimni o
ʻ
quvchi
tomonidan tayyor shaklda emas, balki o
ʻ
qituvchi tomonidan tashkil etilgan
ma’lum bir bilish faoliyati natijasida yaratilishidan iborat. . Binobarin, har
xil turdagi pedagogik texnologiyalar talabalarning
bilim va ijodiy
qiziqishlarini rivojlantirishga yordam beradi.
Innovatsion pedagogik texnologiyalardan faol foydalangan holda
tizimli ishlar o
ʻ
quvchilarning fanga bo
ʻ
lgan qiziqishini, o
ʻ
quv faolligini
oshiradi, bilimlarni chuqur va doimiy o
ʻ
zlashtirishni ta’minlaydi,
o
ʻ
quvchilarning tafakkuri, xotirasi va nutqini rivojlantiradi, halollik,
mehnatsevarlik va vijdonli munosabatni tarbiyalashga xizmat qiladi.
tarbiyaviy ishlar, shuningdek, asosan talabalarning reproduktiv faoliyatini
faollashtiradi. O
ʻ
qitishning muhim xususiyati
- bilimlardan foydalanish,
ularni umumlashtirish va tizimlashtirishda samarali faoliyat uchun sharoit
yaratishdir.
Ta’lim jarayonini bunday tashkil etish o
ʻ
quvchilarning fikrlash
qobiliyatini rivojlantiradi, ularni diqqatli bo
ʻ
lishga majbur qiladi, ularni
tahlil qilishga, taqqoslashga, asosiy narsani ajratib ko
ʻ
rsatishga o
ʻ
rgatadi,
ularni sinfdagi passiv tinglovchilardan faol ishtirokchiga aylantiradi.
Shunday qilib, har
xil turdagi texnologiyalar o
ʻ
quvchilarning kognitiv va
ijodiy qiziqishlarini rivojlantirishga yordam beradi. Biroq zamonaviy ta’lim
va axborot texnologiyalarini joriy etish ularning an’anaviy o
ʻ
qitish
metodikasini to
ʻ
liq o
ʻ
rnini bosishini anglatmaydi, balki uning tarkibiy
qismi bo
ʻ
ladi.
Zero, pedagogik texnologiya - bu o
ʻ
rganish nazariyasiga asoslangan
va rejalashtirilgan natijalarni ta’minlovchi ta’lim faoliyatini tashkil etish
usullari, uslubiy texnikasi, shakllari yig
ʻ
indisidir. O
ʻ
qituvchi uchun yillar
davomida shakllangan darsning stereotiplarini engib o
ʻ
tish juda qiyin.
Talabaga yaqinlashish
va xatolarni tuzatish, tayyor javobni taklif qilish
istagi katta. Talabalar ham xuddi shunday muammoga duch kelishadi: ular
224
uchun o
ʻ
qituvchini yordamchi, kognitiv faoliyat tashkilotchisi rolida
ko
ʻ
rish odatiy holdir.
Bugungi kunda zamonaviy darsni muvaffaqiyatli o
ʻ
tkazish uchun
o
ʻ
z pozitsiyangizni yangicha tushunish, nima uchun va nima uchun
o
ʻ
zgarishlar kerakligini tushunish va birinchi navbatda o
ʻ
zingizni
o
ʻ
zgartirishingiz kerak.
