220
gơzallik olamiga olib kirishi, gơzallikka mehr-muhabbat uyğotib, ơqishda va mehnatda faollikka
ruhlantirishi asrlar mobaynida o’z aksini topgan.
Tayanch sơzlar:
fortepiano, metod, estetika, kuy, klassik uslub, madaniyat, sub-
madaniyat, musiqa, ohang, hissiyot, ma’naviyat, axloqiy madaniyat, san’at, adabiyot,
pedagogika.
Cholg
ʻ
u ijrochiligi musiqa san’ati sohasida eng ommalashgan
turlardandir. Har bir xalqning o
ʻ
z milliy cholgu sozlari bor. Shu bilan
birga, butun jahonning barcha xalqlari orasida ommalashgan cholg
ʻ
u
asboblari ham mavjud. Skripka, klarnet, truba, fortepiano kabi musiqa
cholg
ʻ
ulari shular jumlasidandir. Ular orasida fortepiano cholg
ʻ
usi
o
ʻ
zining
qulayligi, mosligi va ommaviyligi bilan alohida o
ʻ
rin tutadi.
Fortepiano musiqiy tadbirlarning har qanday sharoitlarida yetakchi hamda
komakchi cholg
ʻ
u sifatida ishlatilishi mumkin. Shu bois fortepiano
cholg
ʻ
usi ixtisosligi bo
ʻ
yicha saboq oluvchilar boshqa cholg
ʻ
ularga
nisbatan ko
ʻ
p.
Barcha muammolarning yechimi, ya’ni kaliti ilm bo
ʻ
lgani kabi,
fortepiano ixtisosligining ham o
ʻ
zlashtirish jarayoni bilan bog
ʻ
liq fan
mavjud. Ta’lim
tizimining o
ʻ
rta bo
ʻ
g
ʻ
ini, musiqa va ixtisoslashtirilgan
musiqa va san’at maktablari, san’at kollejlari, akademik litseylarda
fortepiano ixtisosligi bo
ʻ
yicha ta’lim olayotgan o
ʻ
quvchilar uchun
“Fortepianoda chalishni o
ʻ
rgatish uslubiyoti” fani kiritilgan.
Bu fan
ixtisoslashtirilgan musiqa va san’at maktablarida fortepianoda nota
matnini o‘qish malakalarini rivojlantirish bilan birga kasbiy tayyorgarlikni
nazariy hamda amaliy mustahkamlaydigan tarkibiy qism hisoblanadi.
Kelajakda musiqa va san’at maktablarida o‘qituvchi sifatida faoliyat olib
boradiganlar uchun kerakli nazariy va amaliy bilim asoslarini o
ʻ
zlashtirish
ko
ʻ
zda tutiladi. “Fortepianoda chalishni o
ʻ
rgatish uslubiyoti” fani
ixtisoslik fanlari majmuiga kiradi. Fanning asosiy vazifasi
ixtisoslashtirilgan musiqa va san’at maktablarida fortepianoda nota
matnini o‘qish malakalarini rivojlantirish, o
ʻ
quvchilarga o
ʻ
z ishiga ongli
munosabatda bo
ʻ
lish, o
ʻ
qituvchilik kasbiga qiziqish uyg‘otish, o
ʻ
quvchi
ongida tahliliy fikrlashni rivojlantirish, o
ʻ
z
ijrochilik tajribalarini
umumlashtira olish, uslubiy adabiyot va o
ʻ
quv qo
ʻ
llanmalari bilan ishlay
olish, bolalar musiqa va san’at maktablari o
ʻ
quv repertuarlarini
o
ʻ
zlashtirish kabi bilim va ko
ʻ
nikmalarni shakllantirishga yo
ʻ
naltirilgan.
Fanni qanchalik o
ʻ
zlashtirilishi uning oldiga qo
ʻ
yilgan vazifalar
orqali maqsadga
erishishida namoyon bo
ʻ
ladi. Amaliy mashg
ʻ
ulotlar
nazariy idroklanib, tushungan holda o
ʻ
zlashtirilsa, maqsadga muvofiq
bo
ʻ
lishi begumondir.
Fortepianoda chalishni o
ʻ
rgatish uslubiyoti fanini olib boruvchi
o
ʻ
qituvchidan o
ʻ
quvchilarga dars berish jarayonida, ularga fortepianoda
chalishni to
ʻ
g
ʻ
ri o
ʻ
rgatish, nota
matni ustida ish olib borish, ijrochilik
masalalari o
ʻ
quv qo
ʻ
llanmalari bilan bog
ʻ
liq, musiqiy va umumpedagogik
221
hamda psixologiya muammolarini yorituvchi qo
ʻ
llanmalar, muntazam
chop etiladigan davriy nashrlar, to
ʻ
plam va darsliklardan foydalanib
turishni taqozo etiladi. Uslubiyot kursini olib borishda Psixologiya va
pedagogika asoslari faniga katta e’tibor bilan yondashish talab etiladi.
Chunki bu fan talim va tarbiyaning barcha mutaxassisliklar uchun zarur
bo
ʻ
lgan eng muhim tamoyillarni asoslab beradi. Shu bois, Fortepianoda
chalishni orgatish uslubiyoti fanining alohida bir bo
ʻ
limi musiqiy ta’lim
va tarbiyaning uslublariga bag‘ishlangan. Lekin aynan uslubiyot
mashg‘ulotlarida ushbu umumiy tamoyillar
mazkur mutaxassislik, ya’ni
fortepianoda chalishni o
ʻ
rgatishga tatbiq qilgan holda aniqlanadi.
Usbu maqolaning mohiyati shundaki, u o
ʻ
quvchilarda o
ʻ
qituvchilik
hissini uyg
ʻ
otadi. Mashg
ʻ
ulotlar orqali dars berish, saboq berish kabi
muallimlik ko
ʻ
nikmalarini paydo qiladi va san’at maktablarida
fortepianoda nota matnini o‘qish malakalarini rivojlantiradi. Mustaqil
faoliyat olib borishlarida o
ʻ
zlarining ilk o
ʻ
qituvchilik tajribalarini anglab
yetishlariga va umumlashtirishlariga ko
ʻ
mak beradi.
