O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat pedagogika instituti

220 
gơzallik olamiga olib kirishi, gơzallikka mehr-muhabbat uyğotib, ơqishda va mehnatda faollikka 
ruhlantirishi asrlar mobaynida o’z aksini topgan. 
Tayanch sơzlar:
fortepiano, metod, estetika, kuy, klassik uslub, madaniyat, sub-
madaniyat, musiqa, ohang, hissiyot, ma’naviyat, axloqiy madaniyat, san’at, adabiyot, 
pedagogika. 
Cholg
ʻ
u ijrochiligi musiqa san’ati sohasida eng ommalashgan 
turlardandir. Har bir xalqning o
ʻ
z milliy cholg‘u sozlari bor. Shu bilan 
birga, butun jahonning barcha xalqlari orasida ommalashgan cholg
ʻ
u 
asboblari ham mavjud. Skripka, klarnet, truba, fortepiano kabi musiqa 
cholg
ʻ
ulari shular jumlasidandir. Ular orasida fortepiano cholg
ʻ
usi 
o
ʻ
zining qulayligi, mosligi va ommaviyligi bilan alohida o
ʻ
rin tutadi. 
Fortepiano musiqiy tadbirlarning har qanday sharoitlarida yetakchi hamda 
komakchi cholg
ʻ
u sifatida ishlatilishi mumkin. Shu bois fortepiano 
cholg
ʻ
usi ixtisosligi bo
ʻ
yicha saboq oluvchilar boshqa cholg
ʻ
ularga 
nisbatan ko
ʻ
p. 
Barcha muammolarning yechimi, ya’ni kaliti ilm bo
ʻ
lgani kabi, 
fortepiano ixtisosligining ham o
ʻ
zlashtirish jarayoni bilan bog
ʻ
liq fan 
mavjud. Ta’lim tizimining o
ʻ
rta bo
ʻ
g
ʻ
ini, musiqa va ixtisoslashtirilgan 
musiqa va san’at maktablari, san’at kollejlari, akademik litseylarda 
fortepiano ixtisosligi bo
ʻ
yicha ta’lim olayotgan o
ʻ
quvchilar uchun
“Fortepianoda chalishni o
ʻ
rgatish uslubiyoti”‘ fani kiritilgan. Bu fan 
ixtisoslashtirilgan musiqa va san’at maktablarida fortepianoda nota 
matnini o‘qish malakalarini rivojlantirish bilan birga kasbiy tayyorgarlikni 
nazariy hamda amaliy mustahkamlaydigan tarkibiy qism hisoblanadi. 
Kelajakda musiqa va san’at maktablarida o‘qituvchi sifatida faoliyat olib 
boradiganlar uchun kerakli nazariy va amaliy bilim asoslarini o
ʻ
zlashtirish 
ko
ʻ
zda tutiladi. “Fortepianoda chalishni o
ʻ
rgatish uslubiyoti” fani‘ ‘ 
ixtisoslik fanlari majmuiga kiradi. Fanning asosiy vazifasi 
ixtisoslashtirilgan musiqa va san’at maktablarida fortepianoda nota 
matnini o‘qish malakalarini rivojlantirish, o
ʻ
quvchilarga o
ʻ
z ishiga ongli 
munosabatda bo
ʻ
lish, o
ʻ
qituvchilik kasbiga qiziqish uyg‘otish, o
ʻ
quvchi 
ongida tahliliy fikrlashni rivojlantirish, o
ʻ
z ijrochilik tajribalarini 
umumlashtira olish, uslubiy adabiyot va o
ʻ
quv qo
ʻ
llanmalari bilan ishlay 
olish, bolalar musiqa va san’at maktablari o
ʻ
quv repertuarlarini 
o
ʻ
zlashtirish kabi bilim va ko
ʻ
nikmalarni shakllantirishga yo
ʻ
naltirilgan. 
Fanni qanchalik o
ʻ
zlashtirilishi uning oldiga qo
ʻ
yilgan vazifalar 
orqali maqsadga erishishida namoyon bo
ʻ
ladi. Amaliy mashg
ʻ
ulotlar 
nazariy idroklanib, tushungan holda o
ʻ
zlashtirilsa, maqsadga muvofiq 
bo
ʻ
lishi begumondir. 
Fortepianoda chalishni o
ʻ
rgatish uslubiyoti‘ fanini olib boruvchi 
o
ʻ
qituvchidan o
ʻ
quvchilarga dars berish jarayonida, ularga fortepianoda 
chalishni to
ʻ
g
ʻ
ri o
ʻ
rgatish, nota matni ustida ish olib borish, ijrochilik 
masalalari o
ʻ
quv qo
ʻ
llanmalari bilan bog
ʻ
liq, musiqiy va umumpedagogik 

221 
hamda psixologiya muammolarini yorituvchi qo
ʻ
llanmalar, muntazam 
chop etiladigan davriy nashrlar, to
ʻ
plam va darsliklardan foydalanib 
turishni taqozo etiladi. Uslubiyot kursini olib borishda Psixologiya va 
pedagogika asoslari‘ faniga katta e’tibor bilan yondashish talab etiladi. 
Chunki bu fan ta‘lim va tarbiyaning barcha mutaxassisliklar uchun zarur 
bo
ʻ
lgan eng muhim tamoyillarni asoslab beradi. Shu bois, ‘Fortepianoda 
chalishni o‘rgatish uslubiyoti‘ fanining alohida bir bo
ʻ
limi musiqiy ta’lim 
va tarbiyaning uslublariga bag‘ishlangan. Lekin aynan uslubiyot 
mashg‘ulotlarida ushbu umumiy tamoyillar mazkur mutaxassislik, ya’ni 
fortepianoda chalishni o
ʻ
rgatishga tatbiq qilgan holda aniqlanadi. 
Usbu maqolaning mohiyati shundaki, u o
ʻ
quvchilarda o
ʻ
qituvchilik 
hissini uyg
ʻ
otadi. Mashg
ʻ
ulotlar orqali dars berish, saboq berish kabi 
muallimlik ko
ʻ
nikmalarini paydo qiladi va san’at maktablarida 
fortepianoda nota matnini o‘qish malakalarini rivojlantiradi. Mustaqil 
faoliyat olib borishlarida o
ʻ
zlarining ilk o
ʻ
qituvchilik tajribalarini anglab 
yetishlariga va umumlashtirishlariga ko
ʻ
mak beradi. 

Download 5,14 Mb.