Elektr uzatish yo‘llari (e.u.y) quvvat xarakteristikalari va o‘tkazish qobiliyati
Elektr uzatish yo‘llarini o‘tkazuvganlik qobiliyati – bu barcha texnik chegaralashni hisobga olganda liniyadan uzatilishi mumkin bo‘lgan eng katta aktiv quvvat miqdori. Texnik chegaralari – sistemada ishlayotgan generatorlarni parallel ishlash turg‘unligi (ustoychivost), uzatish elementlarini ayrim elementlarini qizishi, liniyadagi tojlanish isrofi va boshqa faktorlar.
Agar texnik chegarashlarni hisobga olinmasa unda o‘tkazuvchanlik qabiliyati - sinusoidaning amlutudasiga teng bo‘ladi.
o‘tkazuvganlik liniyaning qancha katta bo‘lsa, liniyadan shuncha ko‘p quvvat uzatish mumkin bo‘ladi.
Liniyalarni o‘tkazuvchanlik qabiliyatini oshirish zarur texnik – iqtisodiy vazifa hisoblanadi, chunki uzatuvchanlik yaxshilansa iste’molchilarga zarur quvvatni etkazib berish imkoni tug‘uladi, qo‘shimcha liniyalarni qurishdan voz kechish imkonini beradi. Nafaqat liniyalarni o‘tkazuvchanlik qabiliyatini oshirish, balki uni avariyali holatida pasayishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Agar avariya tufayli o‘tkazuvganlik qobiliyati gacha pasaysa (rasmda uzuq chiziqlar bilan belgilangan) unda liniyadan uzatilayotgan quvvat ham kamayib, iste’molchilarni o‘chirilishiga olib keladi, (a) nuqtadagi barqarorlik rejim saqlanmaydi.
Ishlab turgan va yangidan loyihalashtiralayotgan uzatish liniyalarida o‘tkazuvganlikni oshirish bo‘yicha tadbirlar asosan o‘z ichiga ga ta’siri bo‘yicha olinadi.
- generatorning E.YU.K. – generator uyg‘otish toki bilan boshqariladi. Avariya holatlarida generatorni uyg‘otishini ta’minlash kerak. bo‘lgan shartga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Agar bo‘lsa liniyadan uzatilayotgan quvvatni kamaytirish kerak. Kuchli ta’sirni UAR (uyg‘otishni avtomatik rostlash) (ARV) vositalari avariya xolatlarda tez ishga tushib, nafaqat ni oshiradi balki, shinadagi kuchlanishning oshirish imkonini ham beradi.
Uzoq masofali elektr uzatish liniyalari blokli yoki o‘zaro bog‘lik sxemalari bo‘yicha ulanadi.
Blokli sxemada elektr uzatishi generator – transformator – liniyaga ajratilgan.
1 rasm 1 rasm
Blokning biror elementini ishdan chiqishi liniyani o‘chishiga va uzatish quvvatini pasayishiga olib keladi. Bu sxema ancha arzon, lekin ishonchliligi kam. SHuning uchun qabul qiluvchi sistemani katta zaxira quvvati bo‘lgandagina qo‘llaniladi.
O‘zaro bog‘langan sxemalar oraliq podstansiyalarda parallel (zanjir) tarmoqlarni ulashda qo‘llaniladi.
2 rasm
O‘zaro bog‘langan sxemalar orqali uzoq mosofadagi liniyalar nafaqat iste’mol qilinadigan quvvatni balki, faliq podstansiyalar shinalaridan quvvat ham uzatiladi, bu esa birlashgan energosistemaning ish faoliyati yaxshilash uchun juda muhim.
Oraliq podstansiyalari elektr uzatishini bo‘limlarga bo‘ladi, bu bilan elektr uzatilishi o‘tkazuvganligi oshadi va shikastlangan liniyaga uchganda shu bo‘lim zanjiri ugiriladi butun liniya ishchi holatda saqlanadi.
Ekstlutatsiya qilish vaqtida shu muhimki, avariyadan keyingi holatda ni kamayishi ruxsat beriladigan chegarada bo‘lishi kerak.
Parallel liniyadan bloklarining natijaviy qarshiligi normal holatda .
Avariya sababli bitta blok uchib qolganda, unda bunda ni qiymati oshadi va ni kamayishiga olib keladi. 1v da R(b) ni bog‘likligi keltirilgan unga 1-normal holat uchun 2-avariyadan keyingi holat uchun. Avariyadan keyin birlamchi dvigatel – turbinani quvvatidan kichik, bunga yo‘l qo‘ymaslik uchun ni kamayishini oldini olish kerak.
1 – normal rejimda uzayish quvvat.
2 – avariyadan keyingi holat oraliq p/st hisobga olinmagan.
11 – avariyadan keyingi holat oraliq p/st hisobga olinganda.
2 rasm b)
kuchlanish liniya oxiridagi podstansiya shinalaridan yuqori kuchlanish bo‘lib uni shunday rostlash kerakki, u normal va avariyadan keyingi rejimlarda ham pasaymasligi zarur. SHu bilan liniyaning o‘tkazuvchanlik qabiliyani ham tushmasligi kerak. Bu shartni bajarilishi uchun barcha chora tadbirlar ko‘riladi. Asosan reaktiv quvvati statik manbalari, sinxron komensatorlardan foydalanish kerak.
|
