|
O‘zbekiston respublikasi oliy talim
|
| bet | 3/6 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 0,53 Mb. | | #235973 |
Bog'liq SUNIY ANIZATROPIYAKerr effekti
1875-yilda Kerr suyuqliklarda (amorf, qattiq jismlarda ham) elektr maydon ta’sirida ikkilanma nur sindirish vujudga kelishini kashf qildi. 1930-yilda Kerr effekti gazlarda ham kuzatildi.
Kerr effekti – bir jinsli elektr maydoniga joylashtirilgan optik izotrop moddalar (gaz, suyuqlik, shisha)da yorug‘likning ikkilamchi sinish hodisasi. Kerr effekti natijasida elektr maydoniga joylashtirilgan gaz yoki suyuqlik bir o‘qli kristall xossaga ega bo‘lib qoladi, uning optik o‘qi maydon bo‘ylab yo‘nalgan bo‘ladi.
Kerr hodisasi nazariy jihatdan bayon etish uchun ancha oddiy bo‘lgan sharoitlarda masalan, gazlarda kuzatilgan, vaholanki dastlabki kuzatishlar qattiq jism va suyuqliklarda o‘tkazilgan, qattiq jism va suyuqliklarda bu effect ancha kuchli bo‘ladi. Undan tashqari, bir jinsli tashqi elektr maydonining molekulalarga ko‘rsatadigan ta’sirining mohiyati mexanik deformatsiyalar effektiga qaraganda oson va tushinarlidir.
Shu bilan birga Kerr hodisasi keyingi yillarda nihoyatda muhim ilmiy va ilmiy-texnik sohalarda tatbiq etiladi; bular Kerr hodisasining amalda inersiyasiz yuz berishiga, ya’ni tashqi maydonning juda tez bo‘ladigan o‘zgarishlari orqasidan borishiga asoslanadi. Shunday qilib, elektr maydonida nurning ikkiga ajralib sinish hodisasi nazariy tomondan ham, amaliy tomondan ham juda muhim va qiziqarli hodisalar jumlasiga kiradi. Yung (1800-yil) suyuqliklarning sindirish qobiliyatiga elektrlanish ta’sir ko‘rsatishini topishga urinish behuda ketganligini aytadi, bu hodisalar 1875-yilga kelib Kerr tajribalarida aniqlandi. Kerr ko‘pgina suyuq dielektriklar elektr maydoni ta’siri ostida anizotrop bo‘lib qolishini ko‘rsatgan. Suyuq dielektriklar bilan o‘tkazilgan tajribalar hal qiluvchi ahamiyatga ega, chunki suyuq moddalarda elektr maydoni ta’siri ostida paydo bo‘lishi mumkin bo‘lgan deformatsiya ( elektrosriktsiya ) nurning ikkiga ajralib sinish hodisasini yuzaga keltirmaydi, shuning uchun suyuqlik bilan o‘tkaziladigan tajribalarda elektrooptik hodisalar sof holda bo‘ladi. Kerr tavsiflab bergan effekt elektr maydoni ta’sirida moddaning optik xossalari o‘zgarishi mumkin ekanligining birinchi dalili bo‘lib qoldi.
Elektr maydoni ta’sirida modda optik jihatdan bir o‘qli kristallga o‘xshab qoladi, bu kristallning optik o‘qi elektr kuchlanganligining yo‘nalishi ( ya’ni simmetriya o‘qi ) bo‘ylab yo‘naladi.
Bu hodisa 2-rasmdagi sxema bo‘yicha kuzatiladi. N1 va N2 polyarizatorlarning bosh tekisliklari maydon yo‘nalishi bilan noldan farqli (yaxshisi 450) burchak hosil qiladi.
2-rasm. Elektr maydonida nurning ikkiga ajralib
sinish hodisasini kuzatishda asboblarni joylashtirish
sxemasi
Agar polyarizatorlar ayqashtirib qo‘yilgan bo‘lib, elektr maydoni berilgan bo‘lmasa, bu sistemadan yorug‘lik o‘tmaydi. Elektr maydoni berilganda kondensator plastinkalari orasidagi suyuqlik nurni ikkiga ajratib sindiradigan bo‘lib qoladi va oqibatda K dan chiqadigan yorug‘lik elliptik ravishda qutblangan bo‘ladi va uni D kompensator yordamida tadqiq etish mumkin.
Tajribaning ko‘rsatishicha, λ to‘lqin uzunligi tayinli bo‘lgan monoxromatik yorug‘likda sindirish ko‘rsatkichlarining ne-n0 ayirmasi E maydon kuchlanganligining kvadratiga proporsional bo‘ladi:
ne-n0=kE2
demak, nurlarning l yo‘lda ega bo‘ladigan yo‘l farqi quyidagicha:
δ = l(ne-n0)=klE2
Bu ayirmani to‘lqin uzunliklari orqali ifodalab, faza siljishi topiladi.
φ=2πδ/λ=2πBlE2
bu yerda B=k/λ – Kerr doimiysi.
δ ning E ga kvadratik bog‘liq bo‘lishidan faza siljishi maydon yo‘nalishiga bog‘liq emasligi ko‘rinadi.
Ko‘pchilik suyuqliklarda ne˃n0, ya’ni B˃0: ularning anizotropiyasi musbat kristallning anizotropiyasiga mos keladi. Biroq B doimiyning qiymati manfiy bo‘lgan (B˂0) suyuqliklar ham bor (masalan, etil efiri, ko‘p moylar va spirtlar). Kerr doimiysining son qiymatlari turli xil moddalar uchun juda xilma-xildir. Ma’lum bo‘lgan moddalar ichida B doimiyning qiymati eng katta bo‘lgan modda nitrobenzoldir: B = 2*10-5 SGSE. Demak, masalan, uzunligi l=5sm bo‘lgan plastinkalari orasidagi masofa d=1mm bo‘lgan kondensator plastinkalariga 1500 V potensiallar farqi qo‘yilgan bo‘lsa, ya’ni maydonning kuchlanganligi
15000 V/sm=50 SGSE bo‘lsa, u holda nitrobenzolda fazalar farqi 1/2 π ga yetadi, boshqacha so‘z bilan aytganda, Kerrning bunday kondensatori chorak to‘lqinli plastinka kabi ishlaydi. Ravshanki, bundan ham kam fazalar farqini topish qiyin emas, demak, nitrobenzol bilan o‘tkaziladigan tajribalarda sezgirlikka aloqador bo‘lgan qiyinchiliklar bo‘lmaydi. Shuning uchun nitrobenzol barcha texnik qurilmalarda keng qo‘llaniladi.
Boshqa suyuqliklarda Kerr doimiysining qiymati ancha kichik, masalan, xlorbenzolda B=10*10-7, suvda B=5*10-7, uglerodsulfidda B=3,5*10-7, benzolda B=0,5*10-7 SGSE. Gazlarda Kerr doimiysi yanada kichik. Masalan, bug‘ holidagi uglerodfulfidda bosim 900 mm sim. ust. va temperatura 570 C bo‘lganda B=3,6*10-10, bug‘ holidagi nitrobenzolda B=27*10-10, azot gazida atigi B=0,4*10-10 SGSE.
Λ=546,0 nm to‘lqin uzunlikka (yashil chiziqqa) tegishli bo‘lgan bu ma’lumotlardan gazlarda Kerr hodisasini tadqiq etish naqadar qiyin ekanligi ko‘rinib turipdi. Bu turdagi dastlabki o‘lchashlarda plastinkalarining uzunligi 50 sm va ular orasidagi masofasi 4 mm ga yaqin bo‘lgan kondensator ishlatilgan bo‘lib, bu plastinkalarga 15 000 – 20 000 V potensiallar farqi qo‘yilgan shuning uchun maydonning kuchlanganligi 40 000 – 50 000 V/sm ga yetib , hosil bo‘lgan yo‘l farqi maxsus analizatorlar vositasida to‘lqin uzunligining 5*10-6 ulushi aniqligida o‘lchangan.
To‘lqin uzunligi kamayganda (dispersiya) Kerr doimiysi ortadi va temperature ko‘tarilganda ko‘p kamayib ketadi.
Odatdagi kuzatish sxemasida faqat ne-n0 ayirma aniqlanadi. Biroq ne va n0 larning qiymatlarini ayrim-ayrim hisoblash ham mumkin. Bu maqsadda ne-n ayirma yoki n0 – n ayirma, ya’ni g‘ayrioddiy (yoki oddiy) nurning sindirish ko‘rsatkichi bilan elektr maydonidan tashqaridagi moddaning sindirish ko‘rsatkichi orasidagi ayirma o‘lchanadi.
Bu ayirmalarni interferension metod bilan 3-rasmdagi sxema bo‘yicha aniqlash mumkin. L.I.Mandelshtam kashf etgan bu metodning mohiyati quyidagidan iborat: Jamen interferensiometridagi nurlardan biri elektr maydonidagi ( K idish ichidagi kondensator plastinkalari orasidagi elektr maydoniga) qo‘yilgan suyuqlikdan o‘tkaziladi, ikkinchi nur esa elektr maydonidan tashqaridagi suyuqlikka yuboriladi. Elektr maydoni berilganda interferension polosalarning siljishini o‘lchab, N polyarizatorning boshlang‘ich vaziyatiga bog‘liq ravishda ne – n yoki n0 – n ayirmani aniqlaymiz. Agar yorug‘likning elektr maydoni vektor tashqi maydonga parallel ravishda ( “optik o‘qi” bo‘ylab) tebransa, u holda polosalarning ko‘rinma siljishi ne – n miqdorni aniqlaydi, polyarizator 900 ga burilganda polosalarning ko‘rinma siljishi n0 – n miqdoriy aniqlaydi. ne – n va n0 – n miqdorlarni ko‘p moddalar uchun sinchiklab o‘lchash natijasida
ekanligi topilgan.
3-rasm. Nurning ikkiga ajralib sinish hodisasida
(ne – n) yoki (n0 – n) ayirmani kuzatishning
interferension metodi.
Yuqorida izotrop muhitda o‘zgarmas elektr maydoni ta’siri ostida nurning ikkiga ajralib sinish hodisasi yuz berishi to‘g‘risida gapirdik. O‘zgaruvchan elektr maydonida va hatto yorug‘lik to‘lqinining maydonida ham o‘shanday hodisa yuz beradi.
Lazerlar texnikasining rivojlanishi elektr maydonining kuchlanganligi juda katta qiymatlarga erishadigan yorug‘lik impulslari chiqarishga imkon berdi. Kuchli yorug‘lik impulsining maydoni ta’siri ostida suyuqliklarda nurning ikkiga ajralib sinish hodisasi yuz berishi eksperimentda isbot etildi. Bu turdagi dastlabki tajribada (Mayer va Jire, 1964-yil) yorug‘lik impulsining davom etish vaqti 5,5*10-8 s, energiyasi 0,14J, kuchlanganlikning o‘rta kvadratik qiymati √E2 = 39 kV/sm bo‘lgan. Bu tajribaning prinsipial sxemasi 4-rasmda ko‘rsatilgan. F svetofiltrdan o‘tgach, zangori yorug‘lik (λ = 500 nm) o‘ngdan chapga tomon yurib, ichiga tekshirilayotgan suyuqlik quyilgan yacheyka orqali o‘tadi va S plastinkadan qaytib, FEK fotoko‘paytirgichga tushadi. Polyarizatorlar 4-rasmdagi kabi ayqashtirib qo‘yilganda zangori yorug‘lik FEK ga tusholmaydi.
4-rasm. Kuchli yorug‘lik impuls ta’siri ostida nurning
ikkiga ajralib sinish hodisasini yuzaga keltirish tajribasining
prinsipial sxemasi.
Agar bunday qurilmaga chapdan o‘ngga tomon kuchli yorug‘lik impulse kirsa, bu impuls suyuqlikda nurning ikkiga ajralib sinish hodisasini yuzaga keltiradi va suyuqlik quyib qo‘yilgan yacheykadan impuls o‘tib turgan vaqt davomida zangori yorug‘lik FEK ga tushib turadi. B doimiyni aniqlash uchun lazer impulsining maydoni ta’siri ostida paydo bo‘ladigan δ yo‘l farqi o‘lchanadi, keyin esa ichidagi suyuqligi va uzunligi avvalgicha bo‘lgan yacheykaga o‘zgarmas maydon bilan ta’sir etib, o‘sha yo‘l farqi hosil qilinadi. Suyuqlikning molekulalari dipolsiz bo‘lgan holda maydonning kuchlanganliklari deyarli bir xil bo‘lganda teng yo‘l farqlari hosil bo‘lar ekan; bu esa Kerr doimiysi statik maydonda ham, yorug‘lik chastotasidek chastotali maydonda ham bir xil bo‘lishini bildiradi.
Biroq suyuqlikning molekulalari dipolli molekulalar bo‘lganda natija juda boshqacha bo‘lar ekan. Masalan, nitrobenzolda Kerr doimiysi yorug‘lik chastotasidek chastotali maydon ta’sirida statik yoki kvazistatik maydon holidagi qiymatidan taxminan 100 marta kichik bo‘ladi.
Molekulyar nuqtai nazardan qaraganda Kerr hodisasiga u yuz beradigan suyuqlik yoki gazlar molekulalarining optik anizotropiyasi sabab bo‘ladi. Bunday anizotrop molekulalar yorug‘lik to‘lqinining maydonida uning elektr vektoriga nisbatan qanday joylashgan bo‘lishiga qarab oz yoki ko‘p darajada qutblanadi. Biroq muhitni tashkil etgan molekulalar odatdagi sharoitda juda xaotik joylashgan bo‘ladi, shuning uchun elektr vektorining yo‘nalishi har qanday bo‘lgan yorug‘lik to‘lqini tarqalganda har qanday yo‘nalishda o‘rta hisobda bir xil sharoitda bo‘ladi: muhit makroskopik jihatdan izotropik bo‘ladi. Biroq yetarlicha kuchli elektr maydoni ta’sir etganda muhitning molekulalari asosan bir yo‘nalishda joylashib qolsa, unda muhitdagi ba’zi yo‘nalish boshqalaridagiga qaraganda ko‘proq qutblanish bo‘ladigan yo‘nalishga aylanib qoladi. Shuning uchun yorug‘lik to‘lqinlarining tarqalish tezligi ham muhit ichidagi to‘lqinning elektr vektorining qanday joylashishiga, ya’ni yorug‘lik to‘lqinlarining tarqalish yo‘nalishiga va qutblanish xarakteriga bog‘liq bo‘ladi: muhit anizotrop muhit bo‘lib qoladi.
Tashqi elektr maydoni simmetriya o‘qi bo‘ylab hisoblangani uchun maydon bo‘ylab olingan yo‘nalishdagi va unga perpendikulyar yo‘nalishdagi dielektrik singdiruvchanliklar har xil bo‘ladi: biroq maydon yo‘nalishiga perpendikulyar bo‘lgan barcha yo‘nalishlar teng huquqlidir. Koordinata yo‘nalishlarini maydon bo‘ylab(z) va o‘zaro perpendikulyar bo‘lgan ikki yo‘nalish bo‘ylab, masalan, nur bo‘ylab (y) va unga perpendikulyar yo‘nalish (x) bo‘ylab olib, dielektrik singdiruvchanlikning qiymatlari εz va εx = εy bo‘ladigan 3 ta yo‘nalishga ega bo‘lamiz. Shunday qilib, dielektrik singdiruvchanlikning ellipsoidi aylanish ellipsoidi bo‘ladi, muhit bir o‘qli kristallga o‘xshaydi, shu bilan birga elektr maydonining yo‘nalishi optik o‘qdan iborat bo‘ladi.
Tashqi elektr maydoni ta’siri ostida anizotrop molekulalar ikki xil joylashishi mumkin. 1910-yilda Lanjeven yaratgan dastlabki nazariya o‘zining elektr momenti bo‘lmagan, biroq tashqi maydon ta’siri ostida elektr momentiga ega bo‘ladigan molekulalarni ko‘rib chiqqan. Molekula ega bo‘ladigan μ elektr momentining kattaligini birinchi tartibda tashqi maydonning E kuchlanganligiga proporsional, ya’ni μ=kE deb hisoblash mumkin. Anizotrop molekulalarda k koeffitsient molekula ichidagi yo‘nalishga bog‘liq bo‘lib, μ ning yo‘nalishi ta’sir etayotgan maydonning yo‘nalishi bilan ustma-ust tushmaydi. Shuning uchun juft kuch paydo bo‘ladi, bu juftning momenti molekulalarni eng ko‘p qutblanish o‘qi maydon bo‘ylab yo‘naladigan qilib joylashtiradi. Shunday qilib, muhit anizotrop muhit bo‘lib qoladi. Maydon yo‘nalishi qarama-qarshisiga maydonning chastotasi yorug‘lik chastotasiga teng bo‘lganda ham molekulalar ma’lum tartibda joylashadi.
Tashqi maydon yo‘nalishi muhitga nisbatan optik o‘q rolini o‘ynagani uchun sinish ko‘rsatkichi eng katta bo‘lgan to‘lqin g‘ayrioddiy to‘lqindir (tebranishlar o‘q bovylab yo‘nalgan), ya’ni ne˃n0 va B˃0. Shunday qilib, Lanjeven nazariyasi Kerr hodisasini izohlab beradi-yu, lekin Kerr doimiysi manfiy bo‘lgan (ne˂n0, ya’ni B˂0) ozroq moddalar borligini izohlay olmaydi.
Elektr maydoni ta’siri ostida paydo bo‘ladigan anizotropiyani molekulyar-kinetik nuqtai nazardan hisoblash molekulalarning tashqi E maydon va issiqlik harakati ta’siri ostida bo‘lishi mumkin bo‘lgan hamma joylashishini statistik jihatdan e’tiborga olishni talab etadi. Bu hisob natijalari tajriba natijalariga muvofiq keladi, masalan: Kerr doimiysi tashqi maydon kuchlanganligining kvadratiga proporsional bo‘lishi va temperatura ko‘tarilganda kamayishi kerak, chunki issiqlik harakati vaqtida yuz beradigan to‘qnashishlar ta’sirida molekulalarning joylashish tartibi buziladi, oqibatda anizotropiya yo‘qoladi.
Yuqorida aytilganidek, operatsion nazariya gazlar ustida o‘tkazilgan tajribalardagina Kerr doimiysi tajriba ma’lumotlariga to‘g‘ri keladi, deb da’vo qiladi, chunki gaz molekulalari orasida bo‘ladigan o‘zaro ta’sirni suyuqlik molekulalari orasidagi o‘zaro ta’sirga nisbatan e’tiborga olmasa ham bo‘ladi. Bug‘ holidagi etilxloridga oid bu jadval B ning temperaturaga bog‘lanishi tajriba ma’lumotlariga naqadar mos kelishini ko‘rsatadi.
Jadval.
Etilxloridda B doimiyning temperaturaga bog‘lanish munosabati
Absolyut temperature, K
|
760mm sim. ust. da B 1010
|
Kuzatib topilgan
|
Hisoblab topilgan
|
291
328,7
377
452,5
|
9,55
7,25
4,42
2,56
|
9,55
7,30
4,40
2,61
|
Kerr hodisasida ne – n0 ayirmaning nima sababdan elektr maydoni kuchlanganligining kvadratiga proporsional bo‘lishini umumiy mulohazalarga asoslanib birmuncha tushunarli qilish mumkin. Haqiqatan ham, maydon ishorasining o‘zgarishi elektr maydonida turgan modda o‘xshatilayotgan kristall vaziyatining 1800 ga o‘zgarishiga, ya’ni kristallning ag‘darib qo‘yilishiga mos keladi. Biroq kristall bunday ag‘darib qo‘yilganda uning optik xossalari o‘zgarmaydi. Demak, moddaning optik xossalari ham elektr maydonining yo‘nalishiga bog‘liq bo‘lmasligi kerak, ya’ni ne – n0 ayirma maydon kuchlanganligining juft darajasiga, anig‘i ikkinchi darajasiga proporsional bo‘lishi kerak, chunki yuqori darajali hadlar kam rol o‘ynaydi. Bu nazariyadan tajribada topilgan (ne – n)/(n0 -n)= -2 nisbat ham kelib chiqadi.
5-rasm. Nurning ikkiga ajralib sinish hodisasining yo‘qolish vaqtini
aniqlash tajribasining sxemasi.
Kerr hodisasining tabiatini tadqiq etish uchun elektr maydonida nurning ikkiga ajralib sinish hodisasining paydo bo‘lishiga yoki yo‘qolishiga sabab bo‘ladigan protsesslarning davom etish vaqti to‘g‘risidagi masalaning hal etilishi muhim ahamiyatga ega.
Kerr hodisasining qancha vaqt davom etishini dastlab Abragam bilan Lemuan (1899-yil) o‘lchab ko‘rdilar, keyinchalik bu ish 1939-yilgacha bir necha marta takrorlandi. Bu ishlarning hammasida izlanayotgan vaqtni qoniqarli aniqlikda o‘lchab bo‘lmadi, biroq bu vaqt 10-8 s dan kichik, ba’zi hollarda esa 10-9 s dan kichik deb aytish mumkin bo‘ldi, xolos.
Kerr hodisasining davom etish vaqti lazer yorug‘ligining kuchli va qisqa impulslari ishlatilganda miqdor jihatidan aniqlandi. Tajribaning sxemasi 5-rasmda ko‘rsatilgan. To‘lqin uzunligi λ=1,06 μm va davom etish vaqti 10-12s tartibida bo‘lgan kuchli yorug‘lik impulsi kaliy digidrofosfat KH2PO4(KDP) kristalidan o‘tkaziladi, bu impulsning ozroq qismi kristallda ikkilangan chastotali yorug‘likka, ya’ni to‘lqin uzunligi λ=0,53 μm bo‘lgan yorug‘likka aylanadi. S1 ko‘zgu infraqizil yorug‘likni o‘tkazib, yashil yorug‘likni qaytaradi, S2 ko‘zgu esa yashilni o‘tkazib, infraqizil yorug‘likni qaytaradi. S2 ko‘zgudan keyinda ichiga tekshiriladigan modda solingan yacheyka turadi, uning ikki tomonida ayqashtirilgan P1 va P2 polyarizatorlar bor. P2 polyarizatordan keyin qolib, FEK fotoko‘paytirgichga faqat yashil yorug‘likni o‘tkazadi. Bu qurilmaning detallarini yashil va infraqizil nurlarning optik yo‘li bir xil bo‘ladigan qilib o‘rnatish mumkin. Yacheykaga yashil nurning kelib tushishini qalinligi turlicha bo‘lgan D shisha plastinkalar yordamida turli vaqtga kechiktirish mumkin. Bir signalning kelib tushish vaqtini ikkinchi signalga nisbatan kechiktirishga imkon beradigan turli xil konstruktsiyali qurilmalar kechiktirish liniyalari deb ataladi. Infraqizil nurlanishning kuchli impulsi yacheykada nurning ikkiga ajralib sinish hodisasini yuzaga keltiradi, buning oqibatida yashil yorug‘lik ham butun sistemadan o‘tib kelib, fotoko‘paytirgichga tushadi.
Agar yashil yorug‘lik yacheykaga kuchli impulsdan oldin yoki undan ko‘p keyin yetib kelsa, u holda yashil yorug‘lik fotoko‘paytirgichga yetolmaydi.
Kechiktirish kattaligini o‘zgartirish yo‘li bilan amalga oshirish mumkin bo‘lgan hamma oraliq hollarda fotoko‘paytirgichga tobora orta boruvchi yorug‘lik miqdori tushadi, bu yorug‘lik miqdori maksimumga erishgandan so‘ng kamaya boshlaydi. Hisobning ko‘rsatishicha, Kerr hodisasining davom etish vaqtini ( ya’ni anizotropiyaning relaksatsiya vaqtini) yashil yorug‘lik impulsi intensivligining ikkala impulsning kelib tushish vaqtlari orasidagi ayirmaga bog‘liq ravishda kamayish grafigidan aniqlash mumkin.
Bunday tajribalarning ko‘rsatishicha, uglerod sulfidda anizotropiyaning relaksatsiya vaqti 2*10-12 s, nitrobenzolda 50*10-12 s ekan. Bu usul bilan topilgan ma’lumotlar bu miqdorlarni o‘lchashning bilvosita usullari bilan topilgan ma’lumotlarga juda yaxshi to‘g‘ri keladi.
Kuchli yorug‘likning qisqa impulsi elektr maydonida ishlayotgan Kerr yacheykasi fotografik zatvor sifatida qo‘llanilishi mumkin, bu zatvor ekspozitsiya vaqtini 10-12 s tartibidagi vaqtga yetkazishga imkon beradi. Kerr yacheykasi lyuminestsentsiya va boshqa molekulyar protsesslarning davom etish vaqtini o‘rganishda samarali ravishda tatbiq etiladi. 2-rasmda ko‘rsatilganga o‘xshagan Kerr yacheykasi yorug‘lik intensivligini modulyatsiya qilishda ishlatiladi, bunda kondensatorga kuchlanishni faqat yuksak chastotali manbadan berib turish zarur.
Agar Kerr kondensatorining plastinkalariga kuchlanish impulslari berib turilsa, yacheyka zatvor vazifasini bajaradi, bu zatvorning ishlab turish vaqti elektr impulsining davom etish vaqti bilan aniqlanadi.
Kerr yacheykasi optik kvant generatorlarining ish rejimini boshqarishda modulyator va zatvor sifatida ishlatiladi.
Kerr effekti nihoyatda tez qaror topishi va yo‘qolishi tufayli ko‘pgina ilmiy va texnik maqsadlarda qo‘llaniladigan bo‘lib qoldi.
|
| |
