|
O’zbekiston respublikasi oliy talim vazirligi samarqand veterinariya medisinasi instituti tabiiy va ilmiy fanlar kafedrasiBog'liq Shamsiddinov Bexruzmuskullar statik
ishi
deyiladi. Odam bajargan ish ergometrlarda (veloergometrlar) bilan o’lchanadi.
Jism gorizontal tekislikda o’zgarmas tezlik bilan harakat qilayotganda ish havo
qarshiligi va ishqalanish kuchini yengishga sarflanadi. Chopish paytida
ishqalanishning ta’siri kichik, lekin chopishda ko’p energiya sarflanadi. Energiya
yuguruvchining yuqoriga va pastga harakatiga, yerdan oyoqlar bilan itarilishga,
issiqlik chiqarishga sarf bo’ladi. Bundan tashqari oyoqlarning massasi yuguruvchi
massasining 50% tashkil qilib, u doimiy tezlashib, tormozlanib turadi. Shu sababli
oyoqlar muskullari bajargan ish katta bo’lib, u
2
2
mv
d
F
A
(1.8)
formula bilan aniqlanadi. Bunda F - muskul kuchi, d - muskulning ish bajarishga
mos masofasi, m - oyoq massasi.
Chopuvchi tezligi uning o’lchamidan bog’liq emas. Bu hamma hayvonlar
uchun ham o’rinlidir. Odamlar yomon chopuvchilardir, chunki ularning harakatini
oyoqlarida to’plangan muskullar bajaradi. Odamning yarim massasi esa oyoqda.
Shu sababli eng chopqir jonivorlar oyoqlari ingichka bo’lib, asosiy muskullari
gavdada joylashgan. M: straus 23 m/s, bo’ri va quyon 18 m/s ,odam 11 m/s. Katta
mushuklar oyoqlari baquvvat, shu sababli ular tez chopishga emas, balki sakrashga
mo’ljallangan. Ular o’ljani sakrab ushlaydi. Arslon o’zining o’ljasini bir
tashlanishda ushlay olmasa, u yugurmasdan yana kutadi.
Yumshoq biologik materiallar xuddi muskul to’qimalari singari elastik
xossaga ega. Yumshoq materiallar elastomerlarga kiradi, ular suyak materialidan
quyidagilar bilan farq qiladi;
-suyak materiali cho’zilish va siqilish chizig’i to’g’ri chiziqdan iborat bo’lsa,
elastometrniki egri chiziq.
-Yung moduli suyak materiali uchun taxminan 10
10
Pa va o’zgarmas bo’lsa,
elastomerniki kuchlanishga qarab 10
5
– 10
6
Pa oralig’ida o’zgaradi,
-
Suyak cho’zilishi 1% atrofida bo’lsa, elastilin 3 karragacha ham cho’zilishi
mumkin.
Deformasiya tirik jonivorlar uchun muhim talablardan biridir.
Barcha tirik jonzod uchun tovushning ahamiyati katta. Ba’zilar uchun bu
aloqa vositasi bo’lsa, boshqalar uchun rivojlanishga ham ta’siri bor. Tovush
deganda chastotasi 16 Gs.dan 20 kGs.gacha bo’lgan elastik to’lqinlar tushuniladi.
Tovush xossalari fizikaning akustika bo’limida o’rganiladi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O’zbekiston respublikasi oliy talim vazirligi samarqand veterinariya medisinasi instituti tabiiy va ilmiy fanlar kafedrasi
|
