89
tushadi. Orqa devorchaning suv osti qismida teshik kanallar mavjud bo‘lib,
ularda
gidrogeneratorlar joylashtirilgan. Kanallar kesimi maydonini shunday tanlash kerakki,
ularda qabul qilsa bo‘ladigan oqim tezligi ta’minlansin. Buning uchun, basseynda
suvning sathi saqlanishi kerak, kanaldagi oqim tezligi
basseyn va dengiz sathlari
orasidagi farqqa bog‘liq bo‘ladi.
Shunday qilib, kanallar kesim maydoni, basseyn hajmi va tebranishning statistik
kattaliklari o‘zaro bo‘g‘liq bo‘lishi kerak.
1.9-rasmdagi sxemada faqatgina basseynga tushadigan to‘lqinlar o‘rkachlarining
potensial energiyasidan foydalaniladi.
Kinetik energiya esa, ekranga urilish va
basseyndagi suv tebranishlarida sarflanadi.
Undan foydalanish uchun 1.10-rasmdagi qurilmada sharnirli harakatlanuchi ekran
ko‘zda
tutilgan, u to‘lqinlar urilishidan harakatga keladi. Ekran harakati energiyani
gidravlik aylantirgichga uzatadi. Natijada TES samaradorligi oshadi.
1.10-rasm.
Ikki xil energiya hosil qiluvchi va
frontal devorchasi yuqori
harakatlanuvchi qismga ega TES
Basseynda yirik, tashqariga otiluvchi to‘lqinlar hosil bo‘lmaydi. Tizimni suvning
turli sathlariga va to‘lqinlar o‘lchamiga moslash uchun, qo‘shimcha ravishda frontal
devorchaning yuqori qismi harakatlanuvchan bo‘lishi ko‘zda tutilishi kerak. Ular
sharnirli mahkamlangan suzuvchi qismlar ko‘rinishida bo‘ladi.
Ayni paytda, ular
qiyaligi burchagini avtomatik boshqarish basseyndagi suv sathi bilan ta’minlanadi.
