1.2.2 – rasm. “n – p” o„tishning tekislikdagi sxemasi. ● yarimo„tkazgich atomi; – elektronlar;
+ kovaklar; , ionlashgan atomlar; d berkituvchi qatlam qalinligi.
1.2.3 – rasm. Quyosh batareyasining ishlash prinsipi.
Yarimo„tkazgichli fotoelementlarni Quyosh batareyasi sifatida ishlatishda
Quyoshdan kelayotgan radiatsiyaning spektral tarkibini
bilish masalaning asosiy
tomonlaridan biri bo„lib hisoblanadi. Quyosh batareyasini tayyorlashda Quyosh
energiyasini elektr energiyasiga aylantirib bera olish xususiyatlariga ta‟sir qiluvchi
parametrlardan biri – man qilingan zona kengligi
E
g
ni bilish kerak. [2]
Ma‟lumki, elektron – kovak juftini hosil qilish uchun energiyasi
E
g
ga teng
yoki undan katta bo„lgan foton yutilishi kerak, ya‟ni:
hν = E
g
, (1.2.1)
bunda
E
g
dan kichik bo„lgan energiyali fotonlar
valentlik zonasidan
o„tkazuvchanlik zonasiga elektron chiqara olmaydi. Eng yaxshi yarimo„tkazgichlar
E
g
= 1,1 – 1,5
eV bo„lgan yarimo„tkazgichlar bo„lib hisoblanar ekan. Agar
atmosferaning ta‟siri juda kichik deb ko„rilsa,
J
p
P, Ga As va
Cd Te lar Quyosh
batareyasini tayyorlash uchun eng yaxshi yarimo„tkazgichlar bo„la oladilar. Lekin
atmosferaning ta‟siri ortishi bilan bularga qaraganda kremniy
(Si) afzalroq bo„lib
qoladi. [2]
Quyosh elementining asosiy parametrlardan biri bo„lgan
foydali ish
koeffitsiyenti, Quyosh elementi chiqishidan ajraluvchi maksimal quvvatning
element yuzasiga tushuvchi nurlanish quvvatiga nisbati bilan aniqlanadi:
η = χ ∙ ( I
qt
U
xx
/ E S ) (1.2.2)
bu yerda I
qt
– qisqa tutashuv toki; U
xx
– salt yurish kuchlanishi, ya‟ni “p – n” o„tish
uchlari ochiq bo„lgan
holdagi potensiallar farqi; E – yoritilganlik, lyuksmetr
yordamida
aniqlanadi; S – Quyosh elementining aktiv yuzasi;
χ –
ichki kvant
chiqishi deb atalib, yorug„lik tufayli generatsiyalangan elektron –
kovak
juftlarining qancha qismi berkituvchi qatlamga yetib kelib unda saralanganini
ko„rsatuvchi doimiy. [7]
