147
induksiyalangan EYuK ni tug`ri o`lchashda yo`l qo`ymaydi yoki qiyinlashtiradi.
Shuning uchun o`zgarmas magnit maydoniga ega bo`lgan sarf o`lchagichlar suyuq
metallar, suyuqlikning pul`slanuvchi oqimi sarfini o`lchashda va qutblanish o`z
ta`sirini ko`rsatishga ulgurmaydigan qiska vaqtli o`lchashlarda ishlatiladi.
Hozir
induksion sarf o`lchagichlarning ko`pchiligida o`zgaruvchan magnit maydonidan
foydalaniladi. Agar magnit maydon τ vaqtda
f
chastota bilan o`zgarsa, EYuK
quyidagi tenglama orqali aniqlanadi:
f
D
QB
E
2
sin
*
4
max
(12.4)
bu erda
V
tax -
induksiyaning amplituda qiymati.
O`zgaruvchan magnit maydonida elektroximiyaviy jarayonlar o`zgarmas
maydonga qaraganda kamroq ta`sir ko`rsatadi. O`zgaruvchan magnit maydonli
induksion sarf o`lchagichning elektr boshqaruv sxemasi 12.11-rasmda ko`rsatilgan.
Chizmada quyidagi belgilar qabul qilingan:
SBEO`
— o`zgaruvchan
magnit
maydonli sarfning birlamchi elektromagnit o`zgartgichi. Magnit maydon
elektromagnit
4
yordamida hosil bo`ladi:
OK
— oraliqdagi o`lchash kuchaytirgichi
0...5 mA o`zgarmas tok chiqish signaliga ega bo`lgan o`zgartgich; R
n
— tashqi
qarshilik, masalan, ikkilamchi asbob, integrator va hokazo.
R —
qarshilik ichida elektromagnit
4
yordamida teng bo`linmali magnit
maydon hosil bo`ladi. Suyuqlikda magnit maydoni ta`sirida hosil bo`lgan EYuK
suyuklik sarfiga to`g`ri proporsional bo`lib,
elektrodlar
2 va 3
orqali oraliqdagi
o`lchash kuchaytirgichiga uzatiladi, bu erdan sarfga proporsional kuchlangan signal
chiqadi.
Kuchlangan signal sarf birligida darajalangan o`lchash asbobiga keladi.
Unifikasiyalashgan elektr chiqish signalining (0 ... 5 mA) mavjudligi ikkilamchi
nazorat asboblarini ko`llashga imkon beradi.
c
12.11-rasm. O`zgaruvchan magnit maydonli induksion sarf o`lchagichning prinsipial
sxemasi
.
148
Induksion sarf o`lchagichlar bir qator afzalliklarga ega. Bular inersion emas,
bu hol tez o`zgaruvchan sarflarni o`lchashda va
ularni avtomatik rostlash
sistemalarida ishlagishda juda muhim. O`lchash natijalariga suyuqlikdagi
zarrachalar va gaz pufakchalari ta`sir qilmaydi. Sarf o`lchagichning ko`rsatishlari
o`lchanayotgan suyuqlik xususiyatlariga (qovushoqlik, zichlik) va oqim harakteriga
(laminar, turbulent) bog`liq emas.
Elektromagnit sarf o`lchagichlarning kamchiliklariga o`lchanayotgan muhit
elektr o`tkazuvchanligi qiymatning minimalligiga qo`yilgan talabni kiritish lozim,
bu ularni qo`llanish doirasini cheklaydi. O`lchash
sxemasining murakkabligi,
ko`pgina to`siqlarning ta`siri ekspluatasiya qilishni qiyinlashtiradi.
Induksion sarf o`lchagichlar 1 . . . 2500 m
3
/soat va undan katta diapazonda
diametri 3 . . . 1000 mm va undan katta truboprovodlarda, suyuqlikning chiziqli
tezligi 0,6 ... 10 m/s gacha bo`lganda, sarf o`lchashlarni ta`minlay oladi.
