|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim
|
| bet | 107/140 | | Sana | 09.10.2024 | | Hajmi | 1,16 Mb. | | #274218 |
Bog'liq Termiz davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish va seIshning bajarilish tartibi
Kvadrantda ishni bajarish uchun birinchi navbatda uning ko‘rinishi va metrologik ko‘rsatkichlari tekshiriladi, hamda aniqlanadi. Bu ishlar asosan etalon
toshlar yordamida amalga oshiriladi.
jadval
Etalon toshlar og‘irligi
g, Ae
|
Asbobning ko‘rsatishi A
|
Haqiqiy mutloq xatolik
ah=A-Ae
|
Haqiqiy nisbiy xatolik
h= ah100/Ae
|
Haqiqiy ko‘rsatkich aniqligi, Th
Tx=1/h
|
Ae1
|
A1
A1
|
|
|
|
Ae2
|
A2
A2
|
|
|
|
Ae3
|
A3
A3
|
|
|
|
Ae4
|
A4
A4
|
|
|
|
Ae5
|
A5
A5
|
|
|
|
Ae6
|
A6
A6
|
|
|
|
Kvadrantning mutloq va haqiqiy nisbiy xatoligi, mutloq va nisbiy nominal xatoligi, ko‘rsatkich aniqligi shkalaning har bir qismi uchun 5-6 nuqtasida, uning sezgirligi esa kvadrant shkalasining boshi, o‘rtasi va oxirida aniqlanadi.
Shkalaning bir qancha joyidan og‘irlik (A) o‘lchangandan keyin haqiqiy xatolikni hisoblash uchun eng katta farq (A-Ae) olinadi.
Olingan natijalar quyidagi 8 va 9 jadvalga yoziladi.
jadval
Shkala qismi
|
Shkalaning o‘lcham joyi
|
Yukning
o‘sishi, X
|
Ko‘rsatkichni
siljishi, Y
|
Sezgirlik, S
|
1
|
boshi
|
|
|
|
o‘rtasi
|
|
|
|
oxiri
|
|
|
|
2
|
boshi
|
|
|
|
o‘rtasi
|
|
|
|
oxiri
|
|
|
|
Kvadrantning metrologik ko‘rsatkichi, o‘lchash natijalari bo‘yicha Yuqoridagi jadvalga asosan nominal va haqiqiy mutloq xatolik grafiklari quriladi.
LABORATORIYA ISHI
MAVZU: RM-3-1 UZISH MASHINASINING ASOSIY METROLOGIK XUSUSIYATINI O‘RGANISH.
Ishdan maqsad: RM-3-1 uzish mashinasining asosiy metrologik xususiyatini o‘rganish to’g’risida ko’nikma va malakalarni shakillantirish
Nazariy ma’lumotlar
Uzish mashinasi (RM-3-1, RM-30) iplarning mustahkamligi va uzilishdagi uzayishini aniqlash uchun mo‘ljallangan bo‘lib, u quyidagi qismlardan tashkil
topgan: mayatnikli kuch o‘lchagich, passiv va aktiv qisqichlar, o‘tkazgich mexanizmi aktiv qisqichga bog‘langan (1-nchi rasmga qaralsin), cho‘zilishni o‘lchagich qismi va elektryuritgich.
Elektryuritgichni harakatga keltirish ishlari «vverx» yoki «vniz» tugmachalari orqali amalga oshiriladi. Agar namunani uzish vaqtida xatolik ro‘y bersa, elektrYuritgich avtomatik ravishda to‘xtab qoladi.
Pastki qisqichni yuqoriga, ya’ni o‘zining oldingi holatiga keltirish ishlari
«vverx» tugmachasi orqali bajariladi. Aktiv qisqich o‘zining oldingi holatiga kelgandan so‘ng, elektryuritgich avtomatik ravishda to‘xtaydi.
Elektryuritgichni hohlagan paytda to‘xtatish uchun «stop» tugmachasi bosiladi.
Mustahkamlik mayatnikli kuch o‘lchagichda aniqlanadi. Kuch o‘lchagich mayatnigi sharikli g‘ildirak markaziga o‘rnatilgan.
Ipni uzib, mustahkamligi aniqlanib bo‘lgandan keyin, ko‘rsatkich o‘zining oldingi holatiga olib kelinadi. Bu ishlar tutqich yordamida amalga oshiriladi. Tutqichlar asosan tishli g‘ildirakka tegib ushlab turiladi, iplarni uzib bo‘lgandan so‘ng, olingan natijalarni shkaladagi ko‘rsatkichning to‘xtash joyiga qarab yozib olish mumkin.
Uzish mashinasi (RM-3-1) ning texnik va metrologik hususiyati:
Eng Yuqorigi uzish qiymati 30 N.
Uzishning o‘lchash oralig‘i: 1 shkala - 1 dan 5 N gacha, 2 shkala - 2 dan
10 N gacha, 3 shkala - 6 dan 30 N gacha.
Kuch o‘lchash shkalasining oraliq bahosi: 1 shkala - 0,02 N, 2 shkala - 0,05 N, 3 shkala - 0,10 N.
Qiymatning nisbiy kuch o‘lchash xatoligidagi belgilangan oraliq 1
foiz. emas.
Mayatnik ko‘rsatishining siljishi tutqichni to‘g‘rilashda 2 mm dan ko‘p
Deformatsiyaning o‘lchash oralig‘i: 0 dan 300 mm gacha, 0 dan 60
foizgacha.
SHkalaning oraliq bahosi: 1mm yoki 0,2 foiz.
O‘lchash deformatsiyasining qiymat xatolik og‘irligi: 1 mm.
Aktiv qisqichning harakat tezlik oralig‘i 80 dan 800 mm/min. gacha.
Aktiv qisqichning harakat tezlik xatoligi 5 foizdan ko‘p emas.
Aktiv qisqichning harakat tezlik orqali bahosi: 10 mm/min.
Qisg‘ichlar orasidagi masofa: 0 dan 500 mm gacha.
Aktiv qisqichning ishchi 350 mm dan kam emas.
|
| |
