–rasm. Past kuchlanishli taqsimlovchi qurilmaning tuzilish sxemasi

40
Podstansiyalarda barcha tok o‘tkazmaydigan metall qismlar 
himoyaviy zaminlash tizimiga ulanadi. 
Podstansiyalarda qo‘llaniladigan aksariyat elektr uskunalar 
O‘zbekiston Respublikasining elektrotexnik korхоnalarida ishlab 
chiqariladi. 
1.5.
 
Kоnchilik kоrхоnаlаrining elektr tаrmоqlаri 
 
Konchilik korxonalarida elektr energiyaning keng qo‘llanilishi, 
uni uzatish masalalariga alohida ahamiyat berilishini taqozo qiladi. 
Elektr energiyani uzatish elektr tarmoqlar vositasida amalga oshiriladi. 
Elektr tarmoqlar quyidagi jihatlari bilan farqlanadi: 
– kuchlanish miqdori bo‘yicha har bir tarmoq nominal 
kuchlanishi bilan tavsiflanadi. Nominal kuchlanishlar shartli ravishda 
past, o‘rta, yuqori va o‘ta yuqori chegaralarga bo‘linadi. Undan 
tashqari ba’zi holatlarda tarmoqlar 1000 V gacha va 1000 V dan 
yuqori kuchlanishlarga ajratiladi;
– tokning turi bo‘yicha o‘zgarmas tok va o‘zgaruvchan tok 
tarmoqlariga bo‘linadi. O‘zgaruvchan tok tarmoqlari bir fazali ikkita 
simli yoki uch, to‘rt simli uch fazali bo‘ladi; 
– vazifasi bo‘yicha ta’minlovchi va taqsimlovchi tarmoqlarga 
bo‘linadi. Ta’minlovchi tarmoqlar elektrstantsiyalar bilan podstan-
siyalarni bog‘laydi va kuchlanishi odatda 35 kV va undan yuqori 
bo‘ladi. Taqsimlovchi tarmoqlar iste’molchilarni elektr energiya bilan 
ta’minlashga xizmat qiladi va kuchlanishi 35 kV dan past bo‘ladi; 
– tuzilishi bo‘yicha havo liniyalari, kabel liniyalari, shinalar va 
elektr simlarga bo‘linadi;
Konchilik korxonalarida elektr tarmoqlarning bir necha turlari 
jumladan havo liniyalari, kabel liniyalari, shinalar va elektr simlar 
qo‘llaniladi. 
Ushbu tarmoqlarni tanlashga va bajarilishiga quyidagi asosiy 
talablar qo‘yiladi: 
– yong‘in chiqarishdan xavfsiz, ya’ni normal va avariya rejim-
larida tarmoqdan oqqan tok belgilanganidan ortiqcha qizishga olib
kelmaslik; 

41
– texnika nuqtai nazaridan maqsadga muvofiqlik, ya’ni normal 
va avariya rejimlarida tarmoqda isrof bo‘lgan kuchlanish qiymati nor-
madan oshmaslik; 
– tejamli, ya’ni tarmoqning kesim yuzasining qiymati iqtisodiy 
nuqtai nazaridan maqsadga muvofiq bo‘lishi; 
– mexanik mustaxkamlik, ya’ni tashqi muhit ta’siriga chidamli 
bo‘lishi kerak (bu talab asosan havo liniyalariga tegishli). 
Kon korxonalarida uchraydigan elektr tarmoqlar tuzilishi va 
bajarilishi bo‘yicha quyidagi ko‘rinishlarda bo‘ladi: 
a) izolyatsiyasiz simlarni izolyatorlar yordamida tayanchlarga 
mahkamlangan, ochiq havodan o‘tkazilgan – havo liniyalar (HL); 
b) transheyalarda, tonnellarda yotqizilgan yoki yerga ko‘milgan 
har turli kabellar – kabel liniyalar (KL); 
d) galereyalarda, estakadalarda, tonellarda yoki maxsus yo‘lak-
larda tayanchli konstruksiyalarga mahkamlangan, katta kesimli 
izolyatsiyasiz yoki izolyatsiyalangan simlardan tuzilgan – tok 
o‘tkazuvchilar; 
e) binolarning ichki va tashqi devorlariga mahkamlangan, kichik 
kesimli (16 mm
2
), kichik kuchlanishli (1000 V gacha) rezina yoki 
plastmassa izolyatsiyali simlardan tuzilgan – elektr o‘tkazuvchilar. 

Download 7,14 Mb.