30
OT vazifasi – HTda hisoblash jarayonini tashkil qiladi; yechilayotgan alohida masalalar
orasida hisoblash resurslarini ratsional taqsimlash; foydalanuvchilarga dasturlash jarayonini va
ularning masalalarini sozlashni yengillatuvchi har xil servis vositalarini taqdim qilishdir.
Operatsion tizim qayd qilingan funktsiyalarni HTning o„tkazish qobiliyatini oshirish,
loyihalovchi so„roviga tizim reaktsiya qiladigan vaqtni kamaytirish va HT resurslaridan foydalanish
samarasini oshirish maqsadida bajaradi. ALTda odatda hisoblash texnikasining keng tarqalgan
universal vositalari va vazifasi umumiy bo„lgan operatsion tizimlardan foydalanishadi. Texnikaviy
vositalarning muammoli yo„nalishi hisoblash texnikasining har xil qurilmalari ALT texnikaviy
vositalari kompleksiga birlashtirilganida amalga oshadi. Umumtizimiy DT tarkibini aniqlashda
odatda HTning talab qilinadigan ish rejimlarini eng samarali ta‟minlaydigan va uning hamma
resurslaridan ratsional foydalanishni ta‟minlaydigan OTni tanlashadi.
Operatsion tizim foydalanuvchi va HT orasida o„ziga xos interfeys vazifasini bajaradi, ya‟ni
OT foydalanuvchiga virtual hisoblash tizimini taqdim etadi. Demak, HT foydalanuvchida HT
imkoniyatlari, u bilan ishlash qulayligi, uning o„tkazuvchanlik qobiliyati haqida tushuncha
shakllantiradi. Turli OTlar bir xil texnikaviy vositalarda foydalanuvchiga hisoblash jarayonini tashkil
qilish yoki ma‟lumotlarga avtomatlashtirilgan ishlov berish uchun har xil imkoniyatlar berishi
mumkin.
OT ko„p sonli har xil yordamlarni, servis vositalarini, amaliy dasturlar unumdorligini oshirish
usullarini ham taqdim etadi; ularni bilish ham yangi dasturlarni yaratishda va ham mavjud ALT
komplekslaridan foydalanishda foydalanuvchining imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytiradi.
MS-DOS operatsion tizimi IBM PC kompyuteri dunyosini deyarli o„n besh yil boshqardi.
Haqiqatda qulay bo„lgan grafikaviy operatsion tizim 1995 yil oxirida paydo bo„ldi, ungacha
dasturlarning asosiy massasi MS-DOS tizimi uchun chiqarildi.
1995 yil oxirida Microsoft korporatsiyasi Windows 95 OTni chiqardi. Bu OT MS-DOS ni
butunlay almashtirdi. 1998 yilda Microsoft korporatsiyasi OTning yangi versiyasi – Microsoft
Windows 98 ni taqdim qildi. Bu OT mukammal bo„lib tuyuldi, lekin Windows 98 tizimi qanchalik
yaxshi bo„lmasin, u kompyuterning apparat qismidan juda «uzoqda». MS-DOS tizimi kompyuterga
«yaqinroq». Kompyuter MS-DOS tizimida start oladi va undan keyingina Windows 98 ni tashkil
qiluvchi juda katta dasturlar paketini yuklaydi. MS-DOS kompyuter va Windows 98 tizim orasida
«ko„prik» vazifasini bajaradi. «Ko„prik»larning bunday zanjiri resurslarning bir qismini o„ziga
«tortib oladi». Turli operatsion tizimlarning operativ xotirasi talab qiladigan hajm 5.1-jadvalda
ko„rsatilgan.
5.1-jadval
