Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi begbo’tayev

Download 7,52 Mb.
bet	12/216
Sana	19.07.2024
Hajmi	7,52 Mb.
	#267965

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 216

Bog'liq
5ffd2d83d9d2c (1)

Raqamli (diskret) signallar. Raqamli signallar ikki xil diskret almashinuvchi (bor-yoʻq) signallardan iboratligi sababli u orqali ikkilik sanoq sistemasidagi maʻlumotni tasvirlash mumkin. Bunda elektrik impulsning borligi – 1, yoʻqligi – 0 bilan belgilanadi. Bunaqa ikkilik tarzda diskret signallarni uzatish 1880 yillarning oʻrtalaridayoq Semyuel Morze tomonidan joriy qilingan edi.
Raqamli (diskret) signallar. Raqamli signallar ikki xil diskret almashinuvchi (bor-yoʻq) signallardan iboratligi sababli u orqali ikkilik sanoq sistemasidagi maʻlumotni tasvirlash mumkin. Bunda elektrik impulsning

Maksvell Jeyms Klerk (1831.13.6,

Edinburg - 1879.5.11, Kembrij) - ingliz

fizigi, klassik elektrodinamika, statistik

fizika asoschilaridan biri, gazlar kinetik

nazariyasipp yaratganlardan biri,

radiotexnikaning vujudga kelishi uchun

poydevor qoʻygan shaxs. London

Qirollik jamiyatining aʼzosi (1860).

Edinburg (1847-50) va Kembrij (1850—

54) universitetlarida oʻqigan. Aberdin

(Shotlandiya, 1856-60), London (1860—

65), Kembrij (1871 yildan) untlari prof.

1871 yildan Kembrij unti qoshida oʻzi

tashkil etgan Kavendish lab. direktori.

Ilmiy ishlari molekulyar fizika, optika,

mexanika, elastiklik nazariyasi va

boshqalarga oid. Gazlar kinetik

nazariyasini rivojlantirgan holda statistik

muvozanat holatidagi gaz

molekulalarining tezliklar boʻyicha

taqsimlanish qonunini topgan (1859).

Faradey gʻoyasini rivojlantirgan holda

makroskopik elektrodinamikaning

maʼlum omillarini umumlashtirib

elektromagnit maydon nazariyasini

yaratgan (1855—73). Bu nazariya

asosida Maksvell tenglamalari deb

ataluvchi toʻrtta differensial tenglama

yotadi (qarang Maksvell tenglamalari).
Tenglamalarni tahlil etib, M. yorugʻlik

elektromagnit toʻlqinlardan iborat

ekanligi haqidagi muhim xulosalarga

keldi. M.ning elektromagnetizm

nazariyasi hozirgi zamon fizikasining

klassik asosi hisoblanadi.¹

borligi – 1, yoʻqligi – 0 bilan belgilanadi. Bunaqa ikkilik tarzda diskret signallarni uzatish 1880 yillarning oʻrtalaridayoq Semyuel Morze tomonidan joriy qilingan edi. Unda maʻlumot nuqta (.) va tire (-) lar ketma-ketligi shaklida tasvirlangan. Morze alifbosida, masalan, V xarfi “...-” kabi belgilangan. Telegraf simlari orqali bu xarfni uzatish uchun pauza bilan ajratilgan uchta qisqa va bitta choʻziq signal ishlatilishi mumkin. Ammo bunday uzatish tezligi nihoyatda past.
Tarmoqlarning fizik darajasining belgilanishi bir qurilmadan boshqasiga axborot hajmining yaʻni bitlarni uzatishi bilan hisoblanadi. Axborotlarni uzatish uchun turli fizik tashuvchilardan foydalanish mumkin. Ularning xar biri oʻtkazuvchanlik qobiliyatiga, tutib qolishi, narxi va oʻrnatilishi hamda qoʻllanilishiga koʻra oʻz xususiyatiga ega. Axborotlarni uzatish muhiti elektromagnit spektrdagi toʻlqinlar asosida ishlaydi. Elektronlarning xarakati fazoda xatto vakuumda ham elektromagnit toʻlqinlarni hosil qilib
tarqatishi mumkin.
Buni 1865 yilda Britaniya fizigi Jeyms Klerk Maksvell (James Clerk Maxwell) tomonidan kashf etgan. 1887 yilda nemis fizigi Genrix Gerts
(Heinrich Hertz) shu boʻyicha birinchi tajribasini oʻtkazib uni isbot qilgan. Bu toʻlqinlarning asosiy koʻrsatkichlari chastota va toʻlqin
uzunligidan iborat. Toʻlqin uzunligi deb ikki maksimumlar (yoki minimum) ketma-ketliklari oraligʻidagi holatiga aytiladi. Bu kattalik grekcha λ (lyambda) bilan belgilanadi.
Vakuumda barcha elektromagnit toʻlqinlar bir xil tezlikda va bir xil chastotada tarqatiladi. Bu tezlik yorugʻlik tezligi deb aytiladi va c harfi bilan belgilanadi. Bu kattalik tahminan 3 × 10⁸ m/s ga teng. Vakuumda bu f, λ va c kattaliklar quyidagi oʻzaro fundamental aloqada boʻladi:

Download 7,52 Mb.

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 216

Download 7,52 Mb.