17-jadval
Ko`rsatkichlar
Reja
Amalda
Rejani
bajarish %
1.Yalpi (tovar) mahsulot
solishtirma baholarda (m.s.)
8000
8360
104.5
2. Ishchilar o`rtacha ro`yxatdagi
soni
2000
1900
95.0
3. Bir ishchining o`rtacha
mehnat unumdorligi (so`m).
4000
4400
110.0
Yalpi mahsulot bo`yicha rejaning 104.5 %ga bajarilishi ishchilar soni va
mehnat unumdorligi bo`yicha rejaning bajarilishiga bog’liq bo`lgan.
Statistika oldida yalpi mahsulot dinamikasida bu omillarning absolyut
miqdorini aniqlash ham turadi. YAlpi mahsulotning umumiy absolyut o`sishi:
SHu jumladan: a) ishchilar soni bo`yicha rejaning bajarilmasligi
b) mehnat unumdorligi bo`yicha rejaning ortiqcha bajarilishi.
14.4. Mehnat unumdorligi va ish vaqti.
Ma`lumki, mehnat unumdorligi ma`lum vaqt birligi uchun aniqlanadi, vaqt
birligi esa har xil bo`ladi: yillik, kvartallik, oylik o`rtacha xodimlar soni,
ishlangan kishi-kunlari kishi-soatlari, soni. Ana shu birliklarga nisbatan
aniqlangan mehnat unumdorligi darajasi va sarflangan ish vaqti orasida
chambarchas bog’lanish mavjud. Bu bog’lanish shundan iboratki, mahsulot
unumdorligiga MXTni ishlab chiqarishdagi mehnat talab qilishigina emas, balki
ish vaqtidan ratsional foydalanish darajasi ham ta`sir qiladi. Bu bog’lanishni
oylik o`rtacha mehnat unumdorligi, kunlik o`rtacha mehnat unumdorligini va
soatlik o`rtacha mahsulot unumdorligini solishtirib o`rganish mumkin.
140
18-jadval
Mehnat unumdorligi va sarflangan ish vaqti orasidagi bog’lanishni
hisoblash
№
Ko`rsatkichlar
Bazis davr
Joriy davr
indekslar
1.
Oylik yalpi mahsulot (m.s)
4262
4407
103,4
2.
Ishchilarning o`rtacha soni,
kishi
1200
1250
104,2
3.
Oydagi ish kunlar soni, kun
24
23
'96,0
4.
Smenadagi ish soatlari, soat.
7,4
7,3
98,7
5.
1 ishchining o`rtacha oylik
mehnat unumdorligi darajasi
(so`m) 1:2
3552
3526
99,5
6.
O`rtacha kunlik mehnat
unumdorligi darajasi (so`m)
5:3
148
153
103,6
7.
O`rtacha soatlik mehnat
unumdorligi darajasi 6:4
(m.s)
20
21
105,0
Jadvaldan ko`rinishicha har xil vaqt birligi uchun aniqlangan mehnat
unumdorligining dinamikasida tafovut mavjud (99,5% 103,6% 105,0%) O`rtacha
kunlik va yillik mehnat unumdorligining dinamikasiga ish vaqtidan foydalanish
darajasi ta`sir ko`rsatgan. M: O`rtacha kunlik mehnat unumdorligi
dinamikasining o`rtacha soatlik mehnat unumdorligi dinamikasidan kolib
ketilgan sabab ish smenasining joriy davrdan bazis davrga qisqarishidir.(7.3 soat
va 7.4 soat) Bunday kunlik mehnat unumdorligi dinamikasini aniqlash mumkin.
1=105*98.7/100=103.6%
O`rtacha
oylik
mehnat
unumdorligini
o`rtacha
kunlik
mehnat
unumdorligidan kolib ketganligi sabab, oydagi ish kunlarining kamayib
ketishidir.(24 23 ish kunlari); Bunday oylik mehnat unumdorligining
dinamikasini aniqlash mumkin
1=103.6*96.0/100=99.5%
Bu hisoblarning ko`rsatishicha mehnat unumdorligini bir vaqt uchun emas
balki har xil vaqt birliklari uchun aniqlash lozimligi kelib chiqadi. Bu esa o`z
navbatida mehnat unumdorligiga ish vaqtidan foydalanish darajasini aniqlash
imkoniyatini beradi.
|
